Giáo án điện tử Lịch sử 10 kết nối Bài 12: Khái quát về đời sống vật chất và tinh thần của cộng đồng các dân tộc Việt Nam (P1)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC LỊCH SỬ HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

• Hình ảnh giúp em biết điều gì về đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc được giới thiệu?
• Chia sẻ một số hiểu biết của em về đời sống vật chất và tinh thần của cộng đồng các dân tộc Việt Nam nói chung.

Hình 1. Biểu diễn Xòe Thái của người Thái (Hòa Bình)

Là một điệu múa đơn giản, nhẹ nhàng, nổi tiếng ở tất cả các vùng người Thái.

Đi vào văn học, thơ ca, nghệ thuật, là kỉ niệm, là niềm say mê của biết bao người.

Có hai điệu xòe chủ yếu là xòe khăn và xòe tay. Hai điệu múa này đều dùng âm nhạc của trống và chiêng.

Thể hiện tình yêu của dân tộc Thái, từ yêu cuộc sống, yêu lao động đến tình yêu lứa đôi.

Tổ chức vào các dịp như: lễ hội, ngày hội, lên nhà mới, trong đám cưới hoặc những ngày vui của cộng đồng.

BÀI 13:

KHÁI QUÁT ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT VÀ TINH THẦN CỦA CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM

NỘI DUNG BÀI HỌC

1

2

Đời sống vật chất

Đời sống tinh thần

ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT

PHẦN I

1. Một số hoạt động kinh tế

THẢO

LUẬN

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

Em hãy đọc thông tin mục 1a, quan sát Hình 2, 3 SGK tr.90, 91 và thực hiện nhiệm vụ:

Nhóm 1, 2: Tìm hiểu về sản xuất nông nghiệp.

Nhóm 1, 2: Tìm hiểu về sản xuất thủ công nghiệp.

a. Sản xuất nông nghiệp

Chia lớp thành 4 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Đọc thông tin mục 1a, quan sát Hình 2, 3 SGK tr.90, 91 và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

Nhóm 1, 2:

Hình 2.1. Thu hoạch lúa thủ công

Hình 2.2. Thu hoạch lúa bằng máy móc

Hình 2. Cách thức thu hoạch lúa nước của người Kinh

Hình 3. Ruộng bậc thang của người Mông ở Mù Căng Chải (Yên Bái)

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

1. Sản xuất nông nghiệp của các dân tộc ở việt Nam như thế nào? Bao gồm những hoạt động gì?

2. Sự giống và khác nhau giữa sản xuất nông nghiệp của người Kinh với các dân tộc thiểu số, giữa các vùng, miền trong cả nước như thế nào?

3. Chỉ ra những điểm giống và khác nhau trong nội dung phản ánh giữa Hình 2 và 3.

a.

Sản xuất nông nghiệp của các dân tộc ở Việt Nam:

Các hoạt động canh tác lúa nước và canh tác nương rẫy đa canh với đủ các loại cây: cây lương thực, cây rau xanh, cây ăn quả, cây gia vị.

Chăn nuôi gia súc, gia cầm.

Đánh bắt, nuôi trồng thủy, hải sản.

b.

Sự giống và khác nhau giữa sản xuất nông nghiệp của người Kinh với các dân tộc thiểu số, giữa các vùng, miền

Canh tác lúa nước kết hợp với trồng cây lương thực khác, cây ăn quả, cây rau xanh, cây gia vị.

• Thuận lợi: địa hình bằng phẳng, diện tích rộng, đất phù sa mềm.
• Hoạt động chính: canh tác lúa nước (áp dụng KH - KT).
• Thuận lợi: Vùng núi cao, địa hình dốc.
• Hoạt động chính: canh tác nương rẫy đa canh

• Cây trồng chủ yếu: ngô, khoa, sắn, rau, củ, quả,…
• Hoạt động khác: chăn nuôi gia súc, gia cầm; nuôi trồng và đánh bắt thủy, hải sản.
• Vị trí canh tác: đồng bằng hoặc vùng trung du, đồi núi thấp.
• Gắn với trị thủy, xây dựng hệ thống thủy lợi: kênh, mương, đắp đê ngăn nước biển,…
• Cây trồng chủ yếu: lúa, ngô, khoai, sắn, cây ăn quả, rau xanh, cây gia vị,…
• Vị trí canh tác: ruộng bậc thang, thung lũng chân núi.
• Người Khơ-me và người Chăm: canh tác lúa nước ở Đồng bằng sông Cửu Long.
• Công cụ và kĩ thuật canh tác không nhiều.

Giống nhau

Đều phản ánh hoạt động canh tác lúa nước ở Việt Nam.

Khác nhau

Hình 2

• Hoạt động thu hoạch lúa nước trên các cánh đồng bằng phẳng (đồng bằng) của người Kinh.

Hình 3

• Hoạt động canh tác lúa nước trên ruộng bậc thang của đồng bào dân tộc thiểu số (dân tộc Mông).

c.

Điểm giống và khác nhau giữa Hình 2 và Hình 3

Flycam ruộng bậc thang Sa Pa mùa lúa chín

b. Thủ công nghiệp

Chia lớp thành 4 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Đọc thông tin mục 1a, quan sát Hình 4, 5 SGK tr.92 và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

Nhóm 3, 4:

Hình 4. Một công đoạn trong

quy trình sản xuất gốm của

làng nghề Chu Đậu (Hải Dương)

Hình 5. Một công đoạn trong quy trình rèn công cụ của người Nùng ở Cao Bằng

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

1. Hoạt động thủ công nghiệp của các dân tộc ở Việt Nam có sự đa dạng, phong phú như thế nào?

2. Sự giống nhau và khác nhau giữa thủ công nghiệp của người Kinh với thủ công nghiệp của các dân tộc thiểu số ở Việt Nam.

3. Cho biết một số nghề thủ công nổi tiếng ở địa phương em.

4. Các nghề thủ công có vai trò gì trong đời sống kinh tế - xã hội?

a.

Hoạt động thủ công nghiệp đa dạng, phong phú:

• Làm nhiều nghề thủ công truyền thống: nghề gốm, nghề dệt, nghề đan, rèn, mộc, chạm khắc, đúc rồng, kim hoàn, khảm trai,...

NGƯỜI KINH

nghề gốm

nghề đan

nghề rèn

nghề mộc

khảm trai

đúc đồng

Sản phẩm đa dạng và tinh xảo, không chỉ đáp ứng nhu cầu của người dân trong nước mà còn được đem đi xuất khẩu.

Làng hương Quảng Phú Cầu, Chương Mỹ, Hà Nội

Làng chiếu Định Yên, Đồng Tháp

Các em hãy theo dõi video sau về Làng nghề gốm Chu Đậu (Hải Dương)

• Phát triển đa dạng nhiều nghề thủ công, mang dấu ấn và bản sắc riêng của từng tộc người.

CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ

nghề dệt

nghề đan

Nghề dệt và nghề đan ra đời sớm, phát triển mạnh ở hầu hết các dân tộc.

• Phát triển đa dạng nhiều nghề thủ công, mang dấu ấn và bản sắc riêng của từng tộc người.

CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ

nghề gốm

nghề rèn, đúc

Nghề gốm và nghề rèn, đúc ra đời sớm, ít phổ biến.

• Phát triển đa dạng nhiều nghề thủ công, mang dấu ấn và bản sắc riêng của từng tộc người.

CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ

nghề mộc

nghề làm trang sức

Một số nghề thủ công duy trì trong cộng đồng: nghề mộc, nghề làm đồ trang sức bằng bạc,...

Sản phẩm các nghề thủ công đáp ứng nhu cầu của người dân địa phương.

Làng gốm Bàu Trúc của đồng bào người Chăm

Làng nghề dệt thổ cẩm Tà Lai, Đồng Nai của hai dân tộc Châu Mạ và S'tiêng

Làng nghề thêu thổ cẩm của người Mông, Dao, Xa Phó (Lào Cai)

Làng nghề dệt lanh thổ cẩm của người Mông ở Lùng Tám, Quản Bạ, Hà Giang

Làng nghề đan lát của người Nùng tại Phương Tiến, Vị Xuyên, Hà Giang

Làng nghề làm trống nêm của người Dao Đỏ ở Sa Pa, Lào Cai

b.

Sự giống nhau và khác nhau giữa thủ công nghiệp của người Kinh với các dân tộc thiểu số ở Việt Nam.

Đã và đang duy trì khá nhiều ngành nghề thủ công.

Chất lượng và mức độ phổ biến và khả năng duy trì của nghề và sản phẩm nghề.

c.

Một số nghề thủ công nổi tiếng ở địa phương:

Gốm Bát Tràng (Gia Lâm, Hà Nội).

Nón Chuông

(Chương Mĩ, Hà Nội).

Lụa Vạn Phúc

(Hà Đông, Hà Nội).

c.

Một số nghề thủ công nổi tiếng ở địa phương:

Quạt Chàng Sơn (Thạch Thất, Hà Nội).

Tranh dân gian Hàng Trống

Mây tre đan Phú Vinh (Chương Mĩ, Hà Nội).

d.

Vai trò của các nghề thủ công trong đời sống kinh tế - xã hội

Phục vụ cho nhu cầu của người dân trong và ngoài nước, góp phần vào sự phát triển kinh tế của đất nước.

Tạo công ăn, việc làm cho các lao động tại địa phương.

Việc gìn giữ và phát triển các nghề thủ công truyền thống cũng góp phần bảo tồn và phát triển di sản văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.

c. Thương nghiệp

Đọc thông tin mục 1a SGK tr.92, 93 và trả lời câu hỏi: Trình bày nét chính về hoạt động thương nghiệp của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Trong xã hội truyền thống:

--------------- Còn tiếp ---------------