Giáo án điện tử Lịch sử 10 kết nối Bài 10: Văn minh Đại Việt (P2)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

BÀI 10:

VĂN MINH ĐẠI VIỆT

NỘI DUNG BÀI HỌC

I. Khái niệm và cơ sở hình thành

II. Tiến trình phát triển

III. Những thành tựu tiêu biểu của văn minh Đại Việt

IV. Ý nghĩa của văn minh Đại Việt trong lịch sử Việt Nam

III.

NHỮNG THÀNH TỰU TIÊU BIỂU CỦA VĂN MINH ĐẠI VIỆT

1. Chính trị

Nhóm 1: Từ thế kỉ X, nhà nước Đại Việt được xây dựng theo mô hình nào? Em hãy nêu một số đặc điểm cơ bản của mô hình đó.

Nhóm 2: Kể tên một số bộ luật tiêu biểu của Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX.

Đọc thông tin mục 3a, quan sát Hình 3 - SGK tr.75, 76 và thực hiện nhiệm vụ:

THẢO

LUẬN

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

a. Thiết chế chính trị

Mô hình nhà nước:

Thiết chế chính trị: quân chủ trung ương tập quyền.

Cơ sở: tiếp thu mô hình nhà nước của phong kiến Trung Hoa.

Thời gian: TK X – TK XIX.

TK X: Đinh – Tiền Lê

Xây dựng

TK XI - XIII: Lý – Trần

Hoàn thiện

TK XV: Lê sơ

Phát triển đỉnh cao

Đặc điểm mô hình:

Vua/Hoàng đế

Cơ quan

Quan lại trung ương

Phủ

Đạo/ Thừa tuyên

(Đô ty, Thừa ty, Hiến ty)

Trung ương

Địa phương

• Có quyền lực tối cao
• Cha truyền con nối

Giúp việc cho vua

Huyện/Châu

Xã/phường/sách/động

Đặt các chức quan đứng đầu

Văn phòng

Các cuộc cải cách tiêu biểu:

Cải cách Hồ Quý Ly

(cuối TK XIV – đầu TK XV)

Cải cách Lê Thánh Tông

(cuối TK XV)

Cải cách Minh Mạng

(đầu TK XIX)

b. Pháp luật

Tiêu biểu: Hình thư (Lý), Hình luật (Trần), Quốc triều hình luật (Lê sơ), Hoàng Việt luật lệ (Nguyễn).

Là những thành tựu lập pháp tiêu biểu của Đại Việt.

Chú trọng xây dựng luật pháp.

• Tên: Quốc triều hình luật, Luật Hồng Đức.
• Thời: Lê sơ – TK XV.
• Có 6 quyển, 722 điều phân thành 13 chương.
• Gồm: quy định về hình sự, dân sự, đất đai, hôn nhân gia đình, lố tụng, hành chính,…

MỞ RỘNG

• Tên: Hoàng Việt luật lệ, Luật Gia Long.
• Thời: Nguyễn – đầu TK XIX.
• Có 398 điều phân thành 22 cuốn.
• Gồm: những quy định về phong tục, hôn nhân, hộ tịch, quan lại, tài sản, hình pháp, thuế khóa,…

Mộc bản của Hoàng Việt luật lệ.

MỞ RỘNG

Em hãy quan sát mục Em có biết SGK tr.76 để hiểu được vì sao Quốc triều hình luật lại được coi là bộ luật tiêu biểu nhất của Việt Nam thời quân chủ.

EM CÓ BIẾT?

Quốc triều Hình luật nghiêm trị tội tham nhũng.

CÂU HỎI THẢO LUẬN:

• Xã hội nếu có pháp luật thì sẽ thế nào?
• Trước đó đã có bộ luật thành văn nào được xây dựng chưa?
• Việc ban hành luật pháp phản ánh xã hội phát triển ra sao?

Câu 1

Có pháp luật

Tạo ra một môi trường xã hội công bằng, dân chủ và trật tự

Bảo vệ quyền lợi và lợi ích của các cá nhân và cộng đồng

Thúc đẩy sự phát triển và

ổn định của xã hội.

Câu 2

Đã có nhiều bộ luật, bộ văn kiện được xây dựng và áp dụng tại Việt Nam.

Câu 3

Việc ban hành luật pháp:

Phản ánh sự phát triển của xã hội thông qua việc thích ứng với các yêu cầu và thách thức của thời đại.

Phản ánh những tiến bộ trong mọi lĩnh vực, nhu cầu và mong muốn của cộng đồng.

Thể hiện sự nỗ lực của chính phủ và các cơ quan quản lý nhằm đảm bảo trật tự và an ninh xã hội.

Bảo vệ quyền lợi của công dân và thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.

2. Kinh tế

Nhóm 1: Tìm hiểu thành tựu trong lĩnh vực nông nghiệp.

Nhóm 2: Tìm hiểu thành tựu trong lĩnh vực thủ công nghiệp.

Đọc thông tin mục 3b, quan sát Hình 4 – Hình 8 SGK tr.76-78 và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

THẢO

LUẬN

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

Nhóm 3: Tìm hiểu thành tựu trong lĩnh vực thương nghiệp.

Nhóm 4: Trả lời câu 2, 3 trong PHT.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

1. Nêu một số thành tựu tiêu biểu về kinh tế của văn minh Đại Việt.

2. Nguyên nhân của những thành tựu tiêu biểu trong sản xuất nông nghiệp của văn minh Đại Việt là gì?

3. Nêu nhận xét về các sản phẩm nghề thủ công truyền thống của người Việt thời kì này.

Hướng dẫn thảo luận:

Về nông nghiệp:

• Xác định những từ khóa: diện tích đất canh tác, kĩ thuật thâm canh, trình độ cao, du nhập nhiều giống lúa,... thể hiện một số thành tựu trong sản xuất nông nghiệp.
• Quan sát mục Em có biết để tìm một số nguyên nhân dẫn đến những thành tựu đó: sự quan tâm đặc biệt của các triều đại đến hoạt động sản xuất nông nghiệp, những chính sách phù hợp để mở rộng diện tích canh tác, công tác thủy lợi,...

Hướng dẫn thảo luận:

Về thủ công nghiệp:

• Chú ý đến những chi tiết (chất liệu, hoa văn, hình dáng, chủng loại,...) của những sản phẩm đó.

Về thương nghiệp:

• Gợi mở vấn đề: Sự phát triển của các ngành nghề trên là điều kiện để người Việt phát triển các hoạt động thương nghiệp (buôn bán trong nước với nước ngoài).

a. Nông nghiệp

Chia lớp thành 4 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Tìm hiểu về thành tựu về nông nghiệp của văn minh Đại Việt.

Nhóm 1:

Vua Lê trên đường đi cử hành Lễ Tịch điền

Đặc trưng: nông nghiệp lúa nước và văn hóa làng xã.

Tiến hành khai hoang.

Chú trọng phát triển nông nghiệp.

Kĩ thuật thâm canh lúa nước có nhiều tiến bộ.

Du nhập và cải tạo giống lúa từ bên ngoài.

Hình tượng con trâu trang trí trên Cửu đỉnh ở Thế Tổ miếu trong Hoàng cung Huế

Bản dập sách khâm định Việt sử thông giám cương mục ghi lại sự kiện vua Lê Đại Hành cày ruộng Tịch điền ở núi Đọi

Bản dập sách khâm định Việt sử thông giám cương mục ghi lại sự kiện vua Lý Thánh Tông cày ruộng Tịch điền ở cửa Bố Hải

Bản dập mộc bản sách Đại Nam thực lục chính biên đệ nhị kỷ ghi chép lại các nghi thức tổ chức lễ Tịch điền

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc mặc áo nâu xuống ruộng đi cày trong lễ Tịch điền

Vua Lê Thánh Tông với nông nghiệp

Chuẩn bị lễ tịch điền thời Nguyễn

Hình tượng “Nọa” là cây lúa nếp, giống lúa dẻo và thơm song hành cùng lúa tẻ trên các ruộng lúa Việt Nam.

Hình tượng “Canh” là cây lúa tẻ, nông sản gắn liền với nền sản xuất của người Việt từ xa xưa.

b. Thủ công nghiệp

Chia lớp thành 4 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Tìm hiểu về thành tựu về thủ công nghiệp của văn minh Đại Việt.

Nhóm 2:

4.1. Gạch in chữ Đại Việt quốc quân thành chuyên thời Đinh – Tiền Lê

4.2. Bát đĩa thời Lê sơ

4.3. Tiền đồng thời Lê sơ

4.4. Súng thần công thời Nguyễn

Hình 4. Một số sản phẩm của các xưởng thủ công nhà nước

Hình 5. Thạp gốm thời Lý

Hình 6. Bộc cửa gỗ chạm rồng thời Trần ở chùa Phổ Minh (Mỹ Lộc, Nam Định)

Nắp gốm hoa nâu thời Lý

Thống gốm hoa nâu thời Trần

Bát sứ thấu quang thời Lê sơ

Nhiều nghề thủ công phát triển: dệt, gốm sứ, luyện kim,…

Cục Bách tác chuyên sản xuất các mặt hàng độc quyền của triều đình: tiền, vũ khí,…

Có làng nghề thủ công với các mặt hàng trình độ cao.

Thợ thủ công tập trung ở các đô thị để buôn bán.

Bình gốm Chu Đậu

Gốm men xanh lục

Gốm hoa nâu

Gốm men hoa lam

Gốm men lam xám

Liễn và ấm men trắng, TK 11 - 13

Ấm hình vẹt, gốm men trắng, TK 12 - 13

Ấm men trắng, TK 12 - 13

Ấm men ngọc, TK 13 - 14

Bát men lục,

TK 13 - 14

Bát men ngọc hoa nâu dưới men, TK 13 - 14

Ấm hoa nâu, TK 12 - 13

Ấm và Kendy men trắng vẽ lam, TK 15

Lư hương gốm men lam xám, TK 16

Bình gốm hoa lam, TK 14

Các trung tâm sản xuất gốm nổi tiếng của văn minh Đại Việt

--------------- Còn tiếp ---------------