Giáo án điện tử Lịch sử 10 kết nối Bài 9: Một số nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam (P3)

CHÀO ĐÓN CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

CHỦ ĐỀ 6:

MỘT SỐ NỀN VĂN MINH TRÊN ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM (TRƯỚC NĂM 1858)

BÀI 9:

MỘT SỐ NỀN VĂN MINH CỔ TRÊN ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM

NỘI DUNG BÀI HỌC

Văn minh Văn Lang – Âu Lạc

I

II

Văn minh Chăm-pa

III

Văn minh Phù Nam

VĂN LANG – ÂU LẠC

CHAMPA

PHÙ NAM

VĂN MINH PHÙ NAM

III

Các em hãy quan sát bản đồ và cho biết: Văn minh Phù Nam hình thành trên khu vực nào?

1. Cơ sở hình thành

Khu vực hạ lưu sông Mê Công

Địa bàn chủ yếu: khu vực Nam Bộ Việt Nam ngày nay.

Nhóm 1 + 2: Tìm hiểu về điều kiện tự nhiên hình thành nền văn minh Phù Nam.

Yêu cầu: Em hãy đọc thông tin mục 3a, Tư liệu 4,

quan sát Hình 15 SGK tr.68, 69 và thực hiện nhiệm vụ:

THẢO

LUẬN

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

Nhóm 3 + 4: Tìm hiểu về cơ sở xã hội hình thành nền văn minh Phù Nam.

Nhóm 5 + 6: Tìm hiểu ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ.

Hình 15. Nồi và cà ràng (bếp đun) bằng đất nung – một trong những hiện vật tiêu biểu của văn hoá tiến Óc Eo.

TƯ LIỆU 4: Các kết quả khai quật khảo cổ học cho thấy cư dân Phù Nam chủ yếu là các bộ lạc thuộc nhóm ngôn ngữ Ma-lay-ô – Pô-li-nê-di của ngữ hệ Nam Đảo. Vào thời cổ đại, người Nam Đảo sống trên vùng ven biển và hải đảo Đông Nam Á vốn quen sông nước và thành thạo nghề đi biển.

(Theo Đặng Văn Thắng, Khảo cổ học Óc Eo và Phù Nam,

NXB Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 2019, tr.176)

• Thời gian: TK I TCN – 630.
• Địa bàn: khu vực Nam Bộ Việt Nam ngày nay, thuộc hạ lưu sông Mê Công.

a. Điều kiện tự nhiên

a. Điều kiện tự nhiên

Thuận lợi:

phát triển nông nghiệp.

Thuận lợi:

Thuận lợi đi lại, trao đổi buôn bán bằng thuyền bè.

Phù sa bồi đắp

Đồng bằng màu mỡ

Hệ thống kênh rạch chằng chịt

b. Cơ sở xã hội:

• Nguồn gốc: Văn hóa tiền Óc Eo.
• Cư dân: chủ yếu là tộc người thuộc ngôn ngữ Nam Đảo

Tiền đề hình thành các đô thị sơ khai, cơ sở cho sự ra đời của Nhà nước Phù Nam vào đầu Công nguyên.

Di tích văn hóa Óc Eo (An Giang)

Cư dân biết phát huy các thế mạnh sản xuất của mình.

Hình thành các cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội ban đầu.

Dấu tích kiến trúc di tích Gò Cây Thị - khu trung tâm Óc Eo - Ba Thê

Viện Khảo cổ học khai quật di tích Linh Sơn - thị trấn Óc Eo, H.Thoại Sơn, An Giang, năm 2017

c. Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ:

• Con đường du nhập: hoạt động thương mại biển.
• Lĩnh vực du nhập: chính trị, tư tưởng, tôn giáo, kiến trúc, chữ viết,...

Tượng thần Visnu tại Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh

Hoàn thành Phiếu học tập số 2.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

So sánh cơ sở hình thành văn minh Phù Nam với văn minh Chăm-pa, em thấy có điểm gì tương đồng và khác biệt?

- Thời gian ra đời gần nhau, chịu ảnh hưởng từ văn hóa Ấn Độ.

- Có vị trí tiếp giáp với biển, thuận lợi giao lưu, buôn bán.

- Cư dân chủ yếu là dân bản địa.

- Phát triển canh tác nông nghiệp thuận lợi.

- Địa bàn: khu vực Nam Bộ Việt Nam ngày nay, thuộc hạ lưu sông Mê Công.

- Khu vực bằng phẳng, đất đai phù sa màu mỡ.

- Nhiều kênh rạch chằng chịt.

- Địa bàn: các tỉnh miền Trung và một phần cao nguyên Trường Sơn ngày nay.

- Đồng bằng hẹp, khô hạn, chủ yếu là cồn cát.

- Khí hậu khô nóng.

- Nguồn gốc: Văn hóa tiền Óc Eo.

- Cư dân: chủ yếu là tộc người thuộc ngôn ngữ Nam Đảo.

- Biết phát huy thế mạnh sản xuất và hình thành các cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội ban đầu.

→ Tiền đề hình thành đô thị sơ khai, cơ sở cho sự ra đời của Nhà nước Phù Nam vào khoảng đầu Công nguyên.

- Nguồn gốc: văn hóa Sa Huỳnh (TK V TCN).

- Cơ cấu xã hội:

+ Dạng lãnh địa, liên minh cụm làng.

+ Đứng đầu: thủ lĩnh tối cao

→ Là cơ sở quan trọng để hình thành Nhà nước Chăm-pa sau này.

2. Một số thành tựu tiêu biểu

• Thời gian: đầu Công nguyên.
• Cơ sở hình thành: tập hợp nhiều tiểu vương quốc.
• Địa bàn: Nam Bộ ngày nay.

Vương quốc PHÙ NAM

Các em hãy đọc thông tin mục 3b, tư liệu, Hình 16-19 - SGK tr.69-71 và thực hiện nhiệm vụ: Nêu những thành tựu tiêu biểu của văn minh Phù Nam.

THẢO LUẬN NHÓM

Nhóm 1, 2:

Tìm hiểu về sự ra đời của nhà nước

Nhóm 3, 4:

Tìm hiểu về hoạt động kinh tế

Nhóm 5, 6:

Tìm hiểu về đời sống vật chất

Nhóm 7, 8:

Tìm hiểu về đời sống tinh thần

a. Sự ra đời nhà nước

Chia lớp thành 8 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Tìm hiểu về thành tựu về chính trị của văn minh Phù Nam.

Nhóm 1, 2:

• Tổ chức nhà nước ngày càng hoàn thiện.
• Vua: có quyền lực cao nhất, cai trị bằng vương quyền và thần quyền.
• Giúp việc: các quan lại.

Bức tượng 2 vị vua đầu tiên của Vương quốc Phù Nam (Liễu Diệp và Hỗn Điền)

Cơ sở để Phù Nam phát triển mạnh mẽ và vươn lên thống trị nhiều vương quốc trong khu vực vào giai đoạn thịnh đạt (TK III – V).

Các em hãy theo dõi video sau về sự ra đời của vương quốc Phù Nam

b. Hoạt động kinh tế

Chia lớp thành 8 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Tìm hiểu về thành tựu về hoạt động kinh tế của văn minh Phù Nam.

Nhóm 3, 4:

Hình 16. Một số đồng tiền thuộc văn hóa Óc Eo

Hình 17. Đồng tiền vàng La Mã được tìm thấy trong di chỉ Óc Eo

Trở thành trung tâm giao thương quan trọng bậc nhất.

b.1

Thương nghiệp

Thương nhân từ Trung Quốc, Ấn Độ,... đã đến đây buôn bán.

Bản đồ thương mại Á châu, khoảng năm 600

Gương đồng thời Đông Hán phát hiện tại Giồng Cát - Cánh đồng Óc Eo năm 2019

Nhóm hiện vật có nguồn gốc từ Tây Á phát hiện tại Óc Eo - hiện vật Bảo tàng Lịch sử TP.HCM

Di vật có nguồn gốc Ba Tư tìm thấy tại Óc Eo - hiện vật Bảo tàng Lịch sử TP.HCM

Mảnh vỡ tượng đất nung được cho là các vị thần của Rome cùng với tượng phật và một linga nhỏ

a: Đồng tiền Roma thời hoàng đế Antonius Pius tìm thấy ở Óc Eo

b: Đồng tiền Roma thời hoàng đế Victorius (268-70), được đúc ở Cologne (Đức)

a: Tiền Phù Nam và tiền Pegu.

b: Tiền bạc tìm thấy tại Ba Thê, giống những đồng tiền mà L.Malleret khai quật tại Óc Eo.

Nhẫn bò Nandi phát hiện tại di chỉ Giồng Cát - cánh đồng Óc Eo - hiện vật được Thủ tướng công nhận Bảo vật quốc gia năm 2021

Nhẫn vàng tìm thấy trên cánh đồng Óc Eo - hiện vật Bảo tàng Lịch sử TP.HCM

Khá phát triển, sản phẩm đa dạng.

b.2

Nông nghiệp và thủ công nghiệp

Khuôn làm đồ trang sức, phát hiện tại di chỉ Óc Eo (An Giang), vào thế kỷ 5-6.

Đáp ứng nhu cầu của người dân.

Trao đổi, buôn bán với thương nhân các nước.

Nắp gốm

Bình đáy tròn

Bình gốm có vòi

Chân đèn gốm

Một số bộ khuôn đúc trang sức Nhơn Thành - Bảo vật quốc gia hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng Cần Thơ

Nồi nấu kim loại được trưng bày tại Bảo tàng Bà Rịa-Vũng Tàu

Bàn nghiền đá

Nồi nấu kim loại bằng đất nung.

Một khuôn đúc của người thợ kim hoàn xưa ở vùng Óc Eo.

Đá thử vàng

Khuôn đúc trang sức bằng đá

Các em hãy theo dõi bản tin về kinh tế của vương quốc Phù Nam

c. Đời sống vật chất

Chia lớp thành 8 nhóm và thực hiện nhiệm vụ:

Tìm hiểu về thành tựu về đời sống vật chất của văn minh Phù Nam.

Nhóm 5, 6:

Hình 18. Một số đồ trang sức của cư dân Phù Nam

• Lương thực, thực phẩm chính: lúa gạo, các loại thịt và thủy, hải sản.

Quang cảnh sinh hoạt của người dân Phù Nam

c.1

Về lương thực, thực phẩm

Vật dụng sinh hoạt của người Phù Nam

Tương đối đơn giản:

• Đàn ông: đóng khố, ở trần.
• Phụ nữ: mặc váy, áo.
• Trang sức: vòng tai, khuyên tai,…

Trang sức được phát hiện với số lượng lớn tại Óc Eo - Ba Thê

c.2

Về trang phục

--------------- Còn tiếp ---------------