Giáo án điện tử Lịch sử 10 kết nối Bài 10: Văn minh Đại Việt (P4)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

BÀI 10:

VĂN MINH ĐẠI VIỆT

NỘI DUNG BÀI HỌC

I. Khái niệm và cơ sở hình thành

II. Tiến trình phát triển

III. Những thành tựu tiêu biểu của văn minh Đại Việt

IV. Ý nghĩa của văn minh Đại Việt trong lịch sử Việt Nam

III.

NHỮNG THÀNH TỰU TIÊU BIỂU CỦA VĂN MINH ĐẠI VIỆT

6. kiến trúc

Em hãy đọc thông tin mục 3g, quan sát Hình 12 – Hình 15 SGK tr.81-83 và thực hiện nhiệm vụ:

Nhóm 1: Em có nhận xét gì về kiến trúc, điêu khắc của Đại Việt thời kì trung đại?

Nhóm 2: Em có nhận xét gì về tranh dân gian của Đại Việt thời kì trung đại?

Nhóm 3: Em có nhận xét gì về nghệ thuật biểu diễn của Đại Việt thời kì trung đại?

THẢO

LUẬN

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

12.1. Đầu phượng

12.2. Ngói ống gắn lá đề trang trí hình rồng

Hình 12. Một số vật liệu trang trí trên mái cung điện thời Lý được tìm thấy tại Di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu (Hà Nội)

Hình 13. Chùa Trấn Quốc thời Lê trung hưng (Hà Nội)

Hình 14. Tượng Phật Bà Quan Âm thời Lê trung hưng ở chùa Bút Tháp (Bắc Ninh)

Hình 15. Một cảnh múa rối nước – loại hình nghệ thuật biểu diễn có từ thời Lý

a. Kiến trúc

• Thành tựu tiêu biểu: Hoa Lư (thời Đinh – Tiền Lê), Thăng Long (thời Lý – Trần – Lê),…
• Công trình kiến trúc khác: chùa, tháp, đền, đình, miếu, nhà thờ,...

Kiến trúc cung đình Huế -

tuyệt tác kiến trúc cung đình

Cố đô Hoa Lư (thời Đinh – Tiền Lê)

Hoàng thành Thăng Long (thời Lý – Trần – Lê)

KIẾN TRÚC CUNG ĐÌNH HUẾ

Chính điện Chùa Trăm Gian (Hải Dương)

Đình Đình Bảng (Bắc Ninh)

Đền Ngọc Sơn (Hà Nội)

Chùa Bút Tháp (Bắc Ninh)

Tháp Phổ Minh (Nam Định)

Tháp Bình Sơn (Vĩnh Phúc)

Tháp Phước Duyên (Huế)

b. Điêu khắc

• Phát triển, đạt đến đỉnh cao.
• Thể hiện qua tác phẩm chạm khắc trên các công trình kiến trúc, điêu khắc tượng.

Ba pho tượng Tam Thế tạc bằng đá (chùa Ngọc Khám), được đánh giá là độc nhất vô nhị Việt Nam, được tạo tác vào thế kỷ 17 bằng chất liệu đá xanh.

Tượng Hoàng hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc, một tác phẩm có niên đại thời Lê trung hưng

Tượng Quan Âm chùa Hội Hạ - là pho tượng đẹp tiêu biểu cho nghệ thuật thời Mạc.

Tượng Phật nghìn mắt nghìn tay (1656), tiêu biểu cho nghệ thuật thời Lê trung hưng

Từ trái sang là các cổ vật tượng đầu rồng, ngói úp giữa nóc mái gắn lá đề trang trí rồng và tượng đầu trang trí chim phượng. Các hiện vật đều bằng chất liệu đất nung, có niên đại thời nhà Lý (1009-1225).

Ngói mũi sen gắn lá đề trang trí phượng bằng đất nung thời Trần (1225-1400).

Rồng đá thời Trần ở lan can thành bậc chùa Trăm Gian

Điêu khắc trống đá (thạch cổ) án ngữ hai bên đầu cầu đá trong khuôn viên chùa Bút Tháp

Ngói ống tạo hình rồng bằng men vàng và men xanh lục thời Lê sơ (1428-1527).

Ngói ống lợp diềm mái (trái) và gạch thông gió thời Lê Sơ, bằng đất nung phủ men vàng và xanh, đều được trang trí hình rồng.

Song sư hí cầu, đề tài trang trí ở chân tháp Báo Nghiêm với lối chạm bong trên nền đá

Gương mặt cảm xúc của hình tượng hổ trong khu lăng mộ ở Lam Kinh.

Bậc thềm chạm rồng ở Điện Kính Thiên trong Khu di tích Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội)

Gạch hộp trang trí hình rồng và mây bằng đất nung, chế tác thời Mạc (1527 – 1592).

Cánh cửa chạm rồng, chùa Keo (Thái Bình) được chạm khắc vào thời Lê trung hưng

Chi tiết chạm khắc trên đá tinh xảo, tỉ mỉ các đề tài linh thú, hoa lá trong trang trí đường diềm bia điện Nam Giao, Bảo vật quốc gia thời Lê sơ.

Hương đá Tứ Kỳ, tác tạo năm Bính Ngọ (1666) với đôi rồng vuốt râu đặc trưng của điêu khắc đá thời Lê Trung Hưng.

Những mảng chạm khắc gỗ ở các đình làng dưới thời Lê trung hưng.

Nghệ thuật khảm sành sứ trong lăng Khải Định (Thừa Thiên Huế)

Hình tượng rồng được chạm khắc trên kim bảo, đúc năm Minh Mạng thứ 4 (1823)

Các tác phẩm khảm sành sứ và hình tượng Rồng thời Nguyễn

c. Tranh dân gian

• Gồm: tranh thờ và tranh chơi Tết.
• Kĩ thuật: in trên giấy dó bằng ván khắc, sau đó sửa lại bằng tay.

Ván khắc tranh Đông Hồ

Đám cưới chuột – Tranh dân gian Đông Hồ

Ông Lê Đình Nghiên (76 tuổi) được xem là nghệ nhân cuối cùng của tranh Hàng Trống

Tranh Thánh mẫu thượng ngàn và Ngũ hổ - Tranh dân gian Hàng Trống

Ván khắc tranh Làng Sình (Huế)

d. Nghệ thuật biểu diễn

• Đa dạng về thể loại.
• Gồm: biểu diễn cung đình và biểu diễn dân gian.
• Nhiều loại hình được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể.

Chiếng Chèo làng Khuốc xưa (Thái Bình)

Hát Văn

Hát Xoan

Khán giả Đàng Trong xem hát tuồng qua tranh vẽ của John Barrow trong một cuốn sách in tại Anh năm 1806

Một nhà hát ở Đông Kinh thế kỷ 17

Hình ảnh nhạc công và đội Nhã nhạc cung đình Huế thời nhà Nguyễn

Em ấn tượng với thành tựu nghệ thuật nào của văn minh Đại Việt? Vì sao?

7. Khoa học và kĩ thuật

Đọc thông tin mục 3h và hoàn thành Phiếu học tập số 3: Trình bày một số thành tựu cơ bản của văn minh Đại Việt về khoa học, kĩ thuật.

THẢO

LUẬN

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

• Các triều đại quan tâm đến việc ghi chép lịch sử.
• Cơ quan chuyên trách được thành lập

Thời Lý

Sử ký (Đỗ Thiện)

Thời Trần

- Thành lập Quốc sử viện.

- Tiêu biểu: Đại Việt Sử ký (Lê Văn Hưu).

Thời Lê sơ

- Xuất hiện nhiều nhà sử học: Phan Phu Tiên, Ngô Sỹ Liên, Vũ Quỳnh,...

- Tiêu biểu: Đại Việt sử ký toàn thư (Ngô Sỹ Liên).

Mẫu bộ tem “Kỷ niệm 700 năm mất nhà sử học Lê Văn Hưu (1230-1322)".

Mộc bản sách Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 5, mặt khắc 15 ghi chép về việc Lê Văn Hưu thi đỗ Bảng Nhãn vào năm Đinh Mùi (1247)

Mộc bản gốc bộ “Đại Việt sử ký toàn thư” hiện đang được lưu giữ tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV, thành phố Đà Lạt

• Các triều đại quan tâm đến việc ghi chép lịch sử.
• Cơ quan chuyên trách được thành lập

Thời Nguyễn

--------------- Còn tiếp ---------------