Giáo án điện tử Lịch sử 10 kết nối Bài 10: Văn minh Đại Việt (P3)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

BÀI 10:

VĂN MINH ĐẠI VIỆT

NỘI DUNG BÀI HỌC

I. Khái niệm và cơ sở hình thành

II. Tiến trình phát triển

III. Những thành tựu tiêu biểu của văn minh Đại Việt

IV. Ý nghĩa của văn minh Đại Việt trong lịch sử Việt Nam

III.

NHỮNG THÀNH TỰU TIÊU BIỂU CỦA VĂN MINH ĐẠI VIỆT

3. TƯ TƯỞNG VÀ TÔN GIÁO

Khái quát thế nào là tín ngưỡng, thế nào là tôn giáo?

Tín ngưỡng: Là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân, cộng đồng.

Tôn giáo: là niềm tin của con người tồn tại với hệ thống quan niệm và hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lí, giáo luật, lễ nghi và tổ chức.

Nhóm 1: Tìm hiểu về tư tưởng yêu nước lấy dân làm gốc.

Đọc thông tin mục 3b, quan sát Hình 9, 10 SGK tr.79, 80 và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

THẢO

LUẬN

NHÓM

LỊCH

SỬ 10

Nhóm 2: Tìm hiểu về Nho giáo.

Nhóm 3: Tìm hiểu về Phật giáo.

Nhóm 4: Tìm hiểu về Đạo giáo.

Nhóm 5: Tìm hiểu về Công giáo.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Hình 9. Chùa Một Cột (Hà Nội) – ngôi chùa được khởi dựng từ thời Lý

Hình 10. Thái Phổ Minh thời Trần (Nam Định)

a

Tư tưởng yêu nước lấy dân làm gốc

Một giá trị tiêu biểu, xuyên suốt của nền văn minh Đại Việt.

Hưng Đạo Vương đã dâng kế sách phải “Khoan thư sức dân” để “làm kế sâu rễ bền gốc”.

Nguyễn Trãi từng viết “Lật thuyền mới biết dân như nước”.

Vua Lê Thánh Tông vi hành.

b

Tôn giáo

Nho giáo:

Thời gian du nhập: Bắc thuộc.

Trở thành hệ tư tưởng chính thống của nhà nước quân chủ.

TK XV: Triều Lê sơ thực hiện chính sách độc tôn Nho giáo.

Bia tiến sĩ khoa thi nho học năm Nhâm Tuất (1443) niên hiệu Đại Bảo thứ 3, là bia tiến sĩ đầu tiên của Việt Nam.

b

Tôn giáo

Phật giáo:

Thời gian du nhập: đầu Công nguyên.

Hòa quyện với tín ngưỡng bản địa, phát triển mạnh mẽ trong cung đình và đời sống dân gian.

Trung tâm nổi tiếng: chùa Dâu (Bắc Ninh).

Tháp Phổ Minh thời Trần (Nam Định)

Chùa Nhất Trụ ở khu di tích cố đô Hoa Lư, nơi có thạch kinh cổ nhất Việt Nam

Tượng Phật A Di Đà chùa Phật Tích, Bắc Ninh được xây dựng vào thời Lý

Chùa Một Cột (Hà Nội) – ngôi chùa được khởi dựng từ thời Lý

Chùa Trấn Quốc (Hà Nội) - trung tâm Phật giáo của kinh thành Thăng Long dưới thời Lý – Trần.

Tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông ở Yên Tử (Quảng Ninh)

Chùa Hoa Yên trên núi Yên Tử, nơi khai sinh Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử

Chùa Keo - Ngôi cổ tự có kiến trúc độc đáo thời Lê trung hưng

Tượng Phật bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay ở chùa Bút Tháp (Bắc Ninh) – thời Lê trung hưng

Chùa Thiên Mụ (Huế) – được xây dựng dưới thời nhà Nguyễn

Chùa Khai Nguyên được xây dựng trong giai đoạn nhà Lê sơ.

b

Tôn giáo

Đạo giáo:

Thời gian du nhập: đầu Công nguyên.

Có vị trí nhất định trong xã hội.

“Tam giáo đồng nguyên” là đặc điểm nổi bật trong đời sống tôn giáo thời Lý – Trần.

Động Thiên Tôn (Ninh Bình) – nơi Phật hoàng Trần Nhân Tông từng tu theo Đạo giáo

Bích Câu Đạo Quán (Hà Nội) – Chứng tích của Đạo Giáo Thần tiên tại Kinh thành Thăng Long được xây dựng thời vua Lê Thánh Tông (cuối TK XV – đầu TK XVI)

Tượng đá An Kỳ Sinh - đạo sĩ tu luyện Đạo Tiên trên đỉnh non thiêng Yên Tử.

Chùa Mui (Hà Nội) – từng là đạo quán lớn với tên chữ là “Hưng Thánh quán”

Đền Ngọc Sơn (Hà Nội) - nơi thờ thần Văn Xương Đế Quân trong Tam Sinh Tam Thế, một vị thần được dân gian lẫn Đạo giáo tôn sùng là thần chủ quản công danh phúc lộc cho sĩ nhân.

Pho tượng thánh Trấn Vũ đền Quán Thánh được đúc năm 1677

Đền Quán Thánh còn có chiếc khánh đồng từ thời Tây Sơn

Cổng tam quan Đền Quán Thánh (Trấn Vũ quán) vào đầu thế kỷ 20

Đạo quán Linh Tiên hay Chùa Linh Tiên quán là công trình kiến trúc Đạo giáo được thành lập từ thời nhà Triệu nước Nam Việt. Tuy nhiên, kiến trúc tồn tại đến ngày nay là có từ thời Mạc.

Trấn Vũ quán xưa

Thăng Long tứ quán

Trấn Vũ quán nay

Huyền Thiên quán xưa

Thăng Long tứ quán

Huyền Thiên quán nay

Đông Thiên quán xưa

Thăng Long tứ quán

Đông Thiên quán nay

Đế Thích quán xưa

Thăng Long tứ quán

Đế Thích quán nay

b

Tôn giáo

Công giáo:

Thời gian du nhập: 1533.

1533: một giáo sĩ người phương Tây đến Nam Định truyền đạo.

Giữa TK XVII: nhiều nhà thờ đã xuất hiện, số lượng tín đồ ngày càng tăng.

Nhà thờ Hội An một trong những nhà thờ công giáo được cho là xây dựng đầu tiên tại Việt Nam (1615).

Nhà thờ Lớn (Hà Nội)

Nhà thờ Đức Bà (TP. Hồ Chí Minh)

Nhà thờ Phát Diệm (Ninh Bình)

Nhà thờ Bùi Chu (Nam Định)

Kể tên những công trình liên quan đến tôn giáo,... ở địa phương.

Gợi ý: tên công trình, thời gian xây dựng công trình,...

• Trước khi tiếp nhận các tôn giáo từ bên ngoài, người Việt đã duy trì nhiều tín ngưỡng dân gian: thờ các vị thần tự nhiên, thờ người có công, thờ Mẫu,...
• Nhiều tín ngưỡng còn duy trì đến ngày nay.

KẾT LUẬN

• Các hệ tư tưởng và tôn giáo du nhập vào Đại Việt ở các thời điểm khác nhau, có quá trình phát triển và vai trò khác nhau nhưng đều cùng tồn tại một cách hòa bình.
• Các công trình kiến trúc và hệ thống lễ hội phong phú liên quan đến các tôn giáo.

KẾT LUẬN

4. GIÁO DỤC VÀ KHOA CỬ

Hãy kể tên một số danh nhân, nhà văn hóa tiêu biểu nước ta ở thời phong kiến.

Trương Hán Siêu (1274 – 1354)

Chu Văn An

(1292 - 1370)

Nguyễn Du

(1766 - 1820)

Lê Quý Đôn

(1726 - 1784)

Nền giáo dục, khoa cử bắt đầu.

Thời Lý

nay

Thời Trần

Thời Lê sơ

Khoa cử được tổ chức đều đặn và quy củ hơn.

Khoa cử Nho học phát triển thịnh đạt.

Văn Miếu – Quốc Tử Giám được xây dựng dưới thời nhà Lý

Thời Mạc

nay

Thời Lê trung hưng

Thời Nguyễn

Giáo dục và khoa cử Nho học được quan tâm và đạt nhiều thành tựu.

Các triều đại đều có chính sách nhằm khuyến khích giáo dục và khoa cử.

Tranh vẽ thi cử ngày xưa.

--------------- Còn tiếp ---------------