Giáo án gộp KHTN (Hoá học) 8 cánh diều kì I

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

* Định luật bảo toàn khối lượng

- GV chia HS thành các nhóm, phát cho các nhóm bộ dụng cụ và hóa chất, yêu cầu HS thực hiện thí nghiệm 1 và 2 rồi trả lời các câu hỏi phần Thí nghiệm trong Phiếu học tập số 1

(Phiếu học tập số 1 bên dưới hoạt động 1)

- GV đặt thêm câu hỏi cho thí nghiệm 2: Để cho khối lượng của các chất tham gia phản ứng bằng khối lượng của các chất sản phẩm cần phải lưu ý sản phẩm nào? (cộng với khối lượng khí thoát ra)

- GV cho HS rút ra các kết luận về mối liên hệ giữa tổng khối lượng của các chất phản ứng và tổng khối lượng của các chất sản phẩm, phát biểu định luật bảo toàn khối lượng. 

*Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng

- GV viết sơ đồ phản ứng hóa học của các chất, yêu cầu HS viết phương trình bảo toàn khối lượng

A + B C + D

- GV yêu cầu HS áp dụng định luật bảo toàn khối lượng hoàn thành phần bài tập trong Phiếu học tập số 1

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện thí nghiệm 1, 2, suy nghĩ trả lời câu hỏi trong Phiếu học tập số 1

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS báo cáo kết quả thực hiện thí nghiệm 1, 2; Câu trả lời Phiếu học tập số 1

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về định luật bảo toàn khối lượng

I. Định luật bảo toàn khối lượng

Trả lời CH phần thí nghiệm - Phiếu học tập số 1

Thí nghiệm 1

1. Hiện tượng thí nghiệm 1: 

- Ở bước 1, chưa có hiện tượng gì, ghi chỉ số khối lượng cụ thể m_A

- Ở bước 2, xuất hiện kết tủa màu trắng (chứng tỏ có phản ứng hóa học xảy ra), ghi chỉ số khối lượng cụ thể m_B. 

2. So sánh m_A với m_B

Nhận xét: m_A = m_B (tổng khối lượng của các chất tham gia phản ứng (m_A bằng tổng khối lượng các chất sản phẩm (m_B))  

Thí nghiệm 2

1. Hiện tượng thí nghiệm 2:

- Ở bước 1, chưa có hiện tượng gì, ghi chỉ số khối lượng cụ thể m_A 

- Ở bước 2, có bọt khí bay lên (chứng tỏ có phản ứng hóa học xảy ra), ghi chỉ số khối lượng cụ thể m_B. 

2. So sánh m_A với m_B

Nhận xét: m_B < m_A (do khí bay lên)

Kết luận:

Tổng khối lượng của các chất phản ứng = Tổng khối lượng của các chất sản phẩm

Định luật bảo toàn khối lượng: 

 Trong một phản ứng hóa học, tổng khối lượng của các chất sản phẩm bằng tổng khối lượng của các chất phản ứng

II. Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng

1. Phương trình bảo toàn khối lượng

A + B C + D

Phương trình bảo toàn khối lượng:

m_A + m_B = m_C + m_D 

Trong đó: m_A, m_B, m_C, m_D lần lượt là khối lượng của các chất phản ứng và sản phẩm 

2. Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng

Trả lời phần bài tập – Phiếu học tập số 1:

1. 

Fe + 2HCl FeCl₂ + H₂

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m_Fe + m_HCl = +

= m_Fe + m_HCl - = 5,6 + 7,3 – 12,7 = 0,2 (g)

2. 

C + O₂ CO₂

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m_C + =

= – m_C = 44 – 12 = 32 (g)

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

I. Thí nghiệm

Thí nghiệm 1

Chuẩn bị

- Dụng cụ: cân điện tử, bình tam giác (loại 100ml), ống hút nhỏ giọt, ống đong.

- Hóa chất: dung dịch sodium sulfate (Na₂SO₄), dung dịch barium chloride (BaCl₂)

Tiến hành:

- Đặt bình tam giác trong đó có chứa 10 ml dung dịch BaCl₂ trên đĩa cân điện tử và lấy đầy dung dịch Na₂SO₄ vào ống hút nhỏ giọt có bóp cao su đậy lên miệng bình (hình 3.2a). Ghi chỉ số khối lượng hiện trên mặt cân (kí hiệu là m_A)

- Bóp nút cao su cho dung dịch Na₂SO₄ chảy hết xuống bình (hình 3.2b). Quan sát dấu hiệu của phản ứng xảy ra. Ghi chỉ số khối lượng hiện trên mặt cân (kí hiệu là m_B)

Thảo luận trả lời các câu hỏi sau:

1. Mô tả hiện tượng thí nghiệm, cho biết khối lượng m_A và m_B

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

2. So sánh m_A và m_B, từ đó rút ra nhận xét về tổng khối lượng của các chất trước và tổng khối lượng của các chất sau phản ứng

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Thí nghiệm 2

Chuẩn bị

- Dụng cụ: cân điện tử, bình tam giác (loại 100 ml), ống đong, thìa thủy tinh

- Hóa chất: bột sodium hydrogen carbonate (NaHCO₃), dung dịch giấm ăn (CH₃COOH)

Tiến hành

- Đặt bình tam giác có chứa 10 ml giấm ăn và một mẩu giấy có chứa 1 – 2 thìa thủy tinh bột NaHCO₃ trên đĩa cân điện tử. Ghi chỉ số khối lượng hiện trên mặt cân (kí hiệu là m_A)

- Đổ bột NaHCO₃ vào bình tam giác, đặt lại mẩu giấy lên đĩa cân. Khi phản ứng kết thúc, ghi chỉ số khối lượng hiện trên mặt cân (kí hiệu là m_B)

Thảo luận và trả lời các câu hỏi sau:

1. Mô tả hiện tượng thí nghiệm, cho biết khối  lượng m_A và m_B

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

2. So sánh m_A và m_B. Giải thích

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

II. Bài tập

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng hoàn thành các bài tập sau

1. Cho 5,6 g sắt (iron) tác dụng vừa đủ với 7,3 g hydrochloric acid, thu được 12,7 g iron(II) chloride và khí hydrogen. Tính khối lượng khí hydrogen tạo thành

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

2. Đốt cháy hoàn toàn 12 g carbon trong khí oxygen, thu được 44 g khí carbon dioxide. Tính khối lượng khí oxygen đã tham gia phản ứng 

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV chia lớp thành các nhóm, phát các Phiếu học tập số 2, 3, 4; yêu cầu HS mỗi câu trả lời đều ghi vào vở. 

(Các phiếu học tập số 2, 3, 4 bên dưới hoạt động 2) 

* Phương trình hóa học

Phương trình hóa học là gì?

- GV yêu cầu HS đọc SGK mục III trang 24, tìm hiểu về phương trình hóa học rồi thảo luận trả lời CH1 trong Phiếu học tập số 2 

Các bước lập phương trình hóa học 

- GV yêu cầu HS thảo luận tìm hiểu các bước biểu diễn phương trình hóa học thông qua ví dụ phản ứng hóa học diễn ra khi cho khí hydrogen tác dụng với khí oxygen rồi trả lời CH2, 3, 4 trong Phiếu học tập số 2. 

* Các bước lập phương trình hóa học 

- GV cho HS tìm hiểu về các bước lập phương trình hóa học trong mục III.2 SGK trang 25, yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời Phiếu học tập số 3. 

* Ý nghĩa của phương trình hóa học 

- GV yêu cầu HS nhận xét tỉ lệ số phân tử của các phân tử các chất tham gia phản ứng và các chất sản phẩm hoặc nêu tỉ lệ theo từng cặp của phương trình 2H₂ + O₂ 2H₂O, rồi thảo luận nhóm trả lời Phiếu học tập số 4. 

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK, thảo luận về phương trình hóa học và các bước lập phương trình hóa học rồi trả lời Phiếu học tập số 2, 3, 4

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS báo cáo kết quả thảo luận nhóm; Câu trả lời Phiếu học tập số 2, 3, 4

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về phương trình hóa học

III. Phương trình hóa học 

1. Phương trình hóa học là gì?

Trả lời CH1 - Phiếu học tập số 2:

1. Phương trình hóa học là cách thức biểu diễn phản ứng hóa học bằng công thức hóa học của các chất phản ứng và các chất sản phẩm

2. Các bước lập phương trình hóa học 

Trả lời CH2, 3, 4 – Phiếu học tập số 2:

2. Phản ứng hóa học diễn ra khi cho khí hydrogen tác dụng với khí oxygen tạo thành nước được biểu diễn bằng sơ đồ chữ:

Hydrogen + Oxygen Nước

 Thay thế tên các chất bằng công thức hóa học, tìm hệ số thích hợp sao cho số nguyên tử mỗi nguyên tố ở hai vế của phương trình đều bằng nhau, được phương trình hóa học của phản ứng: 

2H₂ + O₂ 2H₂O

3. Trong phản ứng hóa học, tổng số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong các chất tham gia phản ứng luôn bằng tổng số nguyên tử của các nguyên tố đó trong các chất sản phẩm 

4. 

2. Các bước lập phương trình hóa học 

Trả lời Phiếu học tập số 3:

1. Các bước lập phương trình hóa học:

Bước 1: Viết sơ đồ của phản ứng 

Bước 2: So sánh số nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong phân tử các chất phản ứng và các chất sản phẩm

Bước 3: Cân bằng số nguyên tử của mỗi nguyên tố

Bước 4: Kiểm tra và viết phương trình hóa học 

2. Nếu trong các chất phản ứng và các chất sản phẩm có nhóm nguyên tử không thay đổi trước và sau phản ứng thì coi cả nhóm nguyên tử đó như là một đơn vị để cân bằng

3. a) Bước 1: Viết sơ đồ của phản ứng 

Fe + O₂ Fe₃O₄

Bước 2: So sánh số nguyên tử của mỗi nguyên tố/chất trước và sau phản ứng

Bước 3: Cân bằng số nguyên tử của mỗi nguyên tố

Bước 4: Kiểm tra và viết phương trình hóa học 

3Fe + 2O₂ Fe₃O₄

b) Bước 1: Viết sơ đồ của phản ứng 

Al₂(SO₄)₃ + NaOH Al(OH)₃ + Na₂SO₄

Bước 2: So sánh số nguyên tử của mỗi nguyên tố/chất trước và sau phản ứng

Bước 3: Cân bằng số/nhóm nguyên tử 

Bước 4: Kiểm tra và viết phương trình hóa học 

Al₂(SO₄)₃ + 6NaOH 2Al(OH)₃ + 3Na₂SO₄

3. Ý nghĩa của phương trình hóa học

Trả lời Phiếu học tập số 4:

1. Phương trình hóa học cho biết:

- Các chất phản ứng và các chất sản phẩm

- Tỉ lệ về số nguyên tử hoặc số phân tử giữa các chất trong phản ứng. Tỉ lệ này bằng đúng tỉ lệ hệ số của mỗi chất trong phương trình hóa học 

2. 

Na₂CO₃ + Ba(OH)₂ BaCO₃ + 2NaOH

a) 1 phân tử Na₂CO₃ phản ứng với 1 phân tử Ba(OH)₂ tạo ra 1 phân tử BaCO₃ và 2 phân tử NaOH 

b) Tỉ lệ hệ của các chất trong phương trình hóa học = 1 : 1 : 1 : 2

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

1. Phương trình hóa học là gì?

2. Nêu các bước biểu diễn phương trình hóa học, minh họa qua ví dụ phản ứng hóa học diễn ra khi cho khí hydrogen tác dụng với khí oxygen

3. Hoàn thành CH1 trang 24 SGK: Dựa vào kiến thức đã học, cho biết tổng số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong các chất phản ứng và trong các chất sản phẩm của ví dụ bên cần phải tuân theo nguyên tắc như thế nào.

4. Hoàn thành CH2 SGK trang 24: Cho biết số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong các chất tham gia phản ứng và các chất sản phẩm trong các ô trống trên hình 3.3

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

1. Trình bày các bước lập phương trình hóa học

2. Với các phản ứng hóa học trong đó có nhóm nguyên tử không thay đổi được và sau phản ứng cần lưu ý những điểm gì?    

3. Lập phương trình hóa học cho các phản ứng sau

a) Fe + O₂ Fe₃O₄

b) Al₂(SO₄)₃ + NaOH Al(OH)₃ + Na₂SO₄

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

1. Nhận xét về ý nghĩa của phương trình hóa học

2. Xét phương trình hóa học của phản ứng sau:

Na₂CO₃ + Ba(OH)₂ BaCO₃ + 2NaOH

a) Cho biết số nguyên tử, số phân tử của các chất phản ứng và các chất sản phẩm

b) Cho biết tỉ lệ hệ số của các chất trong phương trình hóa học 

1. B

2. C

3. D

4. A

5. D

6. C

7. A

8. B