Giáo án KHTN 8 cánh diều Bài 2: Phản ứng hoá học và năng lượng của phản ứng hoá học

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV chia HS thành các nhóm, yêu cầu HS đọc thông tin và quan sát hình 2.1 trang 16 SGK, thảo luận hoàn thành Phiếu học tập số 1.

(Phiếu học tập số 1 bên dưới hoạt động 1)

- GV cho HS rút ra các kết luận về phản ứng hóa học, chất đầu và sản phẩm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời câu hỏi trong Phiếu học tập số 1

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS báo cáo kết quả thảo luận Phiếu học tập số 1

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về phản ứng hóa học

I. Phản ứng hóa học là gì?

Trả lời Phiếu học tập số 1

1.

Hiện tượng khi:

+ Đốt cháy khí hydrogen trong không khí: tạo ra ngọn lửa màu xanh

+ Đưa vào bình chứa khí O₂: hydrogen cháy mạnh hơn, sáng hơn

2.

Hiện tượng trên thành bình xuất hiện những giọt nước nhỏ chứng tỏ có chất mới tạo thành

3.

Chất tham gia phản ứng là hydrogen và oxygen

Chất tạo thành sau phản ứng là nước

4.

Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác

5.

Hình 2.1 cho thấy ở đây diễn ra 2 quá trình biến đổi hóa học đồng thời diễn ra 2 phản ứng hóa học:

(1) Zn tác dụng với dung dịch hydrochloric acid tạo thành khí H₂

(2) Khí H₂ tác dụng với khí O₂ tạo thành nước

Kết luận:

- Quá  trình biến đổi từ chất này thành chất khác được gọi là phản ứng hóa học

- Chất hoặc các chất ban đầu tham gia phản ứng hóa học được gọi là chất hoặc các chất phản ứng

- Chất hoặc các chất mới tạo thành được gọi là chất hoặc các chất sản phẩm.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Đọc thông tin và quan sát hình 2.1 trang 16 SGK, thảo luận các yêu cầu sau:

1. Mô tả hiện tượng thí nghiệm khi đốt cháy khí H₂ ở ngoài không khí và khi đưa vào bình chứa khí O₂.

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

2. Hiện tượng nào chứng tỏ có chất mới tạo thành?

.......................................................................................................................................

3. Chất tham gia phản ứng là chất nào? Chất tạo thành sau phản ứng là chất nào?

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

4. Phản ứng hóa học là gì?

.......................................................................................................................................

5. Hoàn thành CH1 trang 16 SGK

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

* Diễn biến của phản ứng hóa học

- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm, quan sát hình 2.2 và trả lời CH2 SGK trang 17:

Quan sát sơ đồ hình 2.2, cho biết:

a) Trước phản ứng, những nguyên tử nào liên kết với nhau?

b) Sau phản ứng, những nguyên tử nào liên kết với nhau?

c) So sánh số nguyên tử H và số nguyên tử O trước và sau phản ứng

- GV đặt câu hỏi thêm:

+ Các biến đổi hóa học xảy ra như thế nào trong phản ứng hóa học? (Các biến đổi hóa học xảy ra khi có sự phá vỡ liên kết trong các chất phản ứng và sự hình thành các liên kết mới để tạo ra các chất sản phẩm).

+ Mô tả cụ thể phản ứng khí H₂ cháy trong khí O₂ (Các liên kết trong phân tử H₂ và O₂ bị phá vỡ, đồng thời các liên kết mới giữa 1 nguyên tử O và 2 nguyên tử H được hình thành)

- GV đưa ra kết luận về diễn biến của phản ứng hóa học.

* Dấu hiệu có phản ứng hóa học xảy ra

- GV đặt vấn đề: Vậy muốn nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra cần dựa vào dấu hiệu nào?

- GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu HS thực hành Thí nghiệm 1:

+ GV phát cho mỗi nhóm bộ dụng cụ và hóa chất:

^o Dụng cụ: ống nghiệm, đèn cồn, kẹp ống nghiệm, thìa thủy tinh

^o Hóa chất: đường ăn

+ GV hướng dẫn HS cách tiến hành thí nghiệm: Cho khoảng 1 – 2 thìa thủy tinh đường ăn vào ống nghiệm, sau đó đun trên ngọn lửa đèn cồn (hình 2.5)

+ GV yêu cầu HS thảo luận trả lời các câu hỏi:

^o Mô tả trạng thái (thể, màu sắc,...) của đường trước và sau khi đun

^o Nêu dấu hiệu chứng tỏ có phản ứng hóa học xảy ra

- GV cho HS thảo luận trả lời CH3 SGK trang 18:

Chỉ ra sự khác biệt về tính chất của nước với hydrogen và oxygen mà em biết

- GV đặt câu hỏi: Quan sát các hình 2.4, 2.6 trang 18 - 19 và đọc thông tin SGK, cho biết dấu hiệu nào chứng tỏ có phản ứng xảy ra? (Hình 2.4: có bọt khí thoát ra trên đinh sắt; Hình 2.6: nến cháy có sự tỏa nhiệt và phát sáng)

- GV: Vậy dấu hiệu nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra là gì?

- GV chốt kiến thức về dấu hiệu có phản ứng hóa học xảy ra

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK, thảo luận về diễn biến của phản ứng hóa học và dấu hiệu có phản ứng hóa học xảy ra; thực hiện thí nghiệm 1, trả lời CH2, CH3 SGK trang 17, 18

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS báo cáo kết quả thảo luận nhóm; kết quả thực hiện thí nghiệm 1; câu trả lời CH2, CH3 SGK trang 17, 18

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về diễn biến của phản ứng hóa học và dấu hiệu có phản ứng hóa học xảy ra

II. Diễn biến của phản ứng hóa học

Trả lời CH2 SGK trang 17:

a) Trước phản ứng, phân tử O₂ gồm 2 nguyên tử O liên kết với nhau và phân tử H₂ gồm 2 nguyên tử H liên kết với nhau

b) Sau phản ứng, nguyên tử O liên kết với 2 nguyên tử H tạo thành phân tử H₂O

c) Số nguyên tử H và số nguyên tử O trước và sau phản ứng không thay đổi.

Kết luận:

Trong phản ứng hóa học, chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác, kết quả là chất này biến đổi thành chất khác

III. Dấu hiệu có phản ứng hóa học xảy ra

Thí nghiệm 1:

- Hiện tượng: Trước phản ứng, đường ở thể rắn, màu trắng; sau phản ứng, đường ở thể lỏng, màu nâu đen

-  Dấu hiệu chứng tỏ có phản ứng hóa học xảy ra: có sự thay đổi về thể và màu sắc của đường

Trả lời CH3 SGK trang 18:

 Trong phản ứng giữa khí hydrogen với khí oxygen, nước tạo ra không còn tính chất của hydrogen với oxygen nữa (nước ở thể lỏng, không cháy được,...)

Kết luận: Để nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra có thể dựa vào các dấu hiệu sau:

- Có sự thay đổi màu sắc, mùi,... của các chất; tạo ra chất khí hoặc chất không tan (kết tủa)

Ví dụ: Phản ứng của sắt tác dụng với hydrochloric acid quan sát thấy có bọt khí bay lên

- Có sự tỏa nhiệt và phát sáng

Ví dụ: Khi đốt, nến cháy có sự tỏa nhiệt và phát sáng