Giáo án gộp Lịch sử 8 chân trời sáng tạo kì I

GIÁO ÁN WORD CHƯƠNG 1. CHÂU ÂU VÀ BẮC MỸ TỪ NỬA SAU THẾ KỈ XVI ĐẾN THÉ KỈ XVIII

Bài 1: Các cuộc cách mạng tư sản ở châu Âu và Bắc Mỹ

Bài 2: Cách mạng công nghiệp

GIÁO ÁN WORD CHƯƠNG 2. ĐÔNG NAM Á TỪ NỬA SAU THẾ KỈ XVI ĐẾN THẾ KỈ XIX

Bài 3: Tình hình Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX

GIÁO ÁN WORD CHƯƠNG 3. VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XVI ĐẾN THẾ KỈ XVIII

Bài 4: Xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn

Bài 5: Quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII

Bài 6: Kinh tế, văn hoá và tôn giáo ở Đại Việt trong các thế kỉ

............................................

............................................

............................................

BÀI MẪU

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 4: XUNG ĐỘT NAM – BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN 

(3 tiết)

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức

HS học về:

• Thời kì đất nước xảy ra những cuộc xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn.

• Nguyên nhân và hệ quả của các cuộc xung đột đó. 

2. Năng lực

Năng lực chung: 

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.

• Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng: 

• Năng lực tìm hiểu lịch sử: 

• Biết giải mã các tư liệu 4.1, 4.2 để tìm hiểu về tình hình nước ta đầu thế kỉ XVI và hệ quả của các cuộc xung đột.

• Biết cách thu thập thông tin, đọc hiểu phần Em có biết để tìm hiểu về những biện pháp ứng phó của họ Nguyễn trong cuộc xung đột Trịnh – Nguyễn.

• Giải mã nguồn tư liệu về một đoạn tường thành nhà Mạc và tư liệu 4.3 để hình dung được dấu tích của nhà Mạc, về tổ chức chính quyền vua Lê, chúa Trịnh.

• Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: 

• Nêu được những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc.

• Giải thích được nguyên nhân bùng nổ xung đột Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.

• Nêu được hệ quả của xung đột Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Viết được đoạn văn (khoảng 150 chữ) giới thiệu về di tích thành nhà Mạc ở Cao Bằng.

3. Phẩm chất

• Yêu nước: hình thành ý thức về sự thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ dân tộc.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 

1. Đối với giáo viên

• Giáo án, SHS, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 8 – phần Lịch sử.

• Lược đồ, hình ảnh có liên quan đến nội dung bài học.

• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

• SHS Lịch sử và Địa lí 8.

• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế cho HS, giúp đỡ HS ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú với bài học mới. 

b. Nội dung: GV trình chiếu cho HS hình ảnh một số địa danh, di tích được nhắc đến trong bài học. GV yêu cầu HS chia sẻ về những sự kiện lịch sử có liên quan đến các địa danh hoặc di tích đó.

c. Sản phẩm: HS trình bày hiểu biết về sự kiện lịch sử có liên quan đến địa danh, di tích sẽ được nhắc đến trong bài học.

d.Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu cho HS quan sát một số hình ảnh sau:

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi: 

+ Các em đã từng đến các địa danh, di tích được nhắc đến trong bài chưa?

+ Nếu có, hãy chia sẻ về những sự kiện lịch sử có liên quan đến các địa danh hoặc di tích đó?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, vận dụng hiểu biết thực tế, liên hệ bản thân và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS chia sẻ một số hiểu biết về về những sự kiện lịch sử có liên quan đến các địa danh, di tích trong hình.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

+ Hệ thống Lũy Thầy: 

• Là một tuyến phòng thủ kiên cố. 

• Trận đánh ác liệt nhất trong cuộc chiến Trịnh – Nguyễn vào năm 1672 đã chứng tỏ sự lợi hại của hệ thống thành lũy. Quân Trịnh liên tục tấn công mặt lũy Trấn Ninh nhưng không hạ được thành, phải rút lui, chấm dứt cuộc chiến gần 50 năm và mở ra hơn một thế kỷ hòa hoãn.

+ Thành nhà Mạc: 

• Là một trong số khá ít di tích còn lại của thời kỳ nhà Mạc trong lịch sử Việt Nam.

• Năm 1592, thời chiến tranh Lê - Mạc, quân Nam triều (nhà Lê trung hưng) tiến ra bắc đánh chiếm Thăng Long. Vua nhà Mạc bị bắt và bị xử tử. Các quý tộc và quan lại rút về vùng núi Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên, Tuyên Quang để tiếp tục chống cự. Trong thập niên cuối thế kỷ XVI, một quý tộc nhà Mạc đã tổ chức đắp thành ở núi Vệ Sơn - Đông Kinh. Thành lũy được xây dựng dựa trên địa hình tự nhiên trấn giữ con đường độc đạo qua Lạng Sơn đến Trung Quốc.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Bài 5 – Cuộc xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Sự ra đời Vương triều Mạc

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc.

b. Nội dung: 

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Tư liệu 4.1, thông tin trong mục 1 SGK tr.26 và trả lời câu hỏi: Em hãy cho biết những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc.

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS thảo luận cặp đôi và hoàn thành Phiếu học tập: Xác định những điểm giống nhau về quá trình thâu tóm quyền lực và phế truất ngôi vua của Hồ Quý Ly và Mạc Đăng Dung.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc và chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức thực hiện:

PHIẾU HỌC TẬP

Hoạt động 2: Các cuộc xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS giải thích được nguyên nhân làm bùng nổ xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, đọc thông tin mục 2a, 2b SGK tr.27 và trả lời câu hỏi: Em hãy giải thích nguyên nhân làm bùng nổ xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về nguyên nhân làm bùng nổ xung đột Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn và chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức thực hiện:

............................................

............................................

............................................

Hoạt động 3: Hệ quả xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh Nguyễn

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được hệ quả của xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn. 

b. Nội dung: 

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Tư liệu 4.2, Hình 4.3, Em có biết SGK tr27, 28.

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi và trả lời câu hỏi: Em hãy cho biết xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn đã gây nên hệ quả gì? 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về hệ quả của xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn và chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức thực hiện:

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Củng cố kiến thức đã học về Xung đột Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.

- Liên hệ, vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống.

b. Nội dung: 

- GV cho HS làm Phiếu bài tập trắc nghiệm Xung đột Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.

- GV cho HS trả lời câu hỏi bài tập phần - Luyện tập SGK tr.23.

c. Sản phẩm: Đáp án của HS và chuẩn kiến thức của GV. 

d. Tổ chức thực hiện:

Nhiệm vụ 1. Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS làm Phiếu bài tập, trả lời nhanh một số câu hỏi trắc nghiệm tổng kết bài học Xung đột Nam – Bắc triều, Trịnh – Nguyễn.

- GV phát Phiếu bài tập cho HS cả lớp thực hiện trong thời gian 10 phút:

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành Phiếu bài tập. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lần lượt đọc đáp án đúng. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, đọc đáp án khác (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

- GV chuyển sang nội dung mới. 

Nhiệm vụ 2. Trả lời câu hỏi bài tập  - phần Luyện tập SGK tr.28

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi: Nêu những biểu hiện cho thấy sự suy yếu của Vương triều nhà Lê sau thời kì Lê sơ. Em hiểu gì về các cụm từ “vua Lê – chúa Trịnh”, “chúa Nguyễn”, “Đàng Trong – Đàng Ngoài”.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

+ Những biểu hiện cho thấy sự suy yếu của Vương triều nhà Lê sau thời kì Lê sơ:

• Sự suy yếu về chính quyền Trung ương: một quốc gia thống nhất về mặt lãnh thổ và chính quyền đã sụp đổ, quyền lực cát cứ phát triển với các trung tâm ở Nam Triều (Thanh Hóa), ở Bắc triều (Thăng Long) và chúa Nguyễn (Thuận Hóa, Phú Xuân).

• Nhà Lê mất quyền: do có công dẹp nhà Mạc, họ Trịnh từng bước thâu tóm quyền lực, vua Lê “chỉ còn là con rối trong tay chúa Trịnh”, tất cả mọi vấn đề quan trọng của Đàng Ngoài đều được giải quyết ở phủ chúa Trịnh. Ở Đàng Trong, dù vẫn dùng niên hiệu vua Lê, song các chúa Nguyễn không chịu bất cứ sự ràng buộc nào từ vua Lê.

+ Ý nghĩa của các cụm từ “vua Lê – chúa Trịnh”, “chúa Nguyễn”, “Đàng Trong – Đàng Ngoài”:

• Vua Lê – chúa Trịnh: Chúa Trịnh là vương tộc phong kiến kiểm soát quyền lực lãnh thổ Đàng Ngoài suốt thời Lê Trung hưng. Về danh nghĩa, chúa Trịnh là bề tôi của nhà Lê (chỉ xưng tước "vương", vẫn dùng niên hiệu và nhận sắc phong, chiếu chỉ từ hoàng đế nhà Lê). Tuy nhiên thực tế thì vua Lê không có thực quyền, việc cai trị chủ yếu do chúa Trịnh thực hiện.

• Chúa Nguyễn: người đứng đầu xứ Đàng Trong tức dải đất từ Thuận Hóa (phía nam đèo Ngang hiện nay) trở vào miền Nam của Việt Nam, đối lập với Đàng Ngoài của các Chúa Trịnh trong thời kỳ Trịnh - Nguyễn phân tranh của lịch sử Việt Nam.

• Đàng Trong: vùng lãnh thổ Đại Việt do chúa Nguyễn kiểm soát, xác định từ sông Gianh (Quảng Bình) trở vào Nam.

• Đàng Ngoài: vùng lãnh thổ Đại Việt kiểm soát bởi Chúa Trịnh, xác định từ sông Gianh (tỉnh Quảng Bình) trở ra Bắc

- GV chuyển sang nội dung mới.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Củng cố kiến thức đã học về Xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh Nguyễn.

- Liên hệ, vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. 

b. Nội dung: GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập phần Vận dụng SHS tr.28.

c. Sản phẩm: Đoạn văn ngắn về di tích các thành của nhà Mạc. 

d. Tổ chức thực hiện:

............................................

............................................

............................................