HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm nhỏ (4 – 6 HS/nhóm), khai thác tư liệu 3.1 – 3.3 và thông tin trong mục, trả lời câu hỏi: Trình bày những nét chính trong quá trình thực dân phương Tây xâm lược các nước Đông Nam Á từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX.

- GV hướng dẫn HS khai thác tư liệu 3.1 – 3.3: Xác định tên các quốc gia trong khu vực bị thực dân phương Tây xâm lược.

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi: Tại sao Ma-lắc-ca lại trở thành mục tiêu đầu tiên của chủ người thực dân phương Tây.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, đọc thông tin trong mục, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm trình bày những nét chính trong quá trình thực dân phương Tây xâm lược các nước Đông Nam Á từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS giải thích lý do Ma-lắc-ca lại trở thành mục tiêu đầu tiên của chủ người thực dân phương Tây:

Ma-lắc-ca lại trở thành mục tiêu đầu tiên của chủ người thực dân phương Tây:

+ Sự phát triển rực rỡ của ngoại thương Ma-lắc-ca vào thế kỉ XV.

+ Ví trí của Ma-lắc-ca là cửa ngõ đi vào vùng biển Đông Nam Á.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Bằng nhiều cách thức và thủ đoạn khác nhau như ngoại giao, buôn bán, truyền giáo, khống chế chính trị ép kí hiệu và dùng vũ lực thôn tính, thực dân phương Tây đã từng bước xâm chiếm hầu hết các quốc gia trong khu vực, trừ Xiêm (Thái Lan ngày nay).

- GV mở rộng kiến thức về chính sách cải cách, chính sách ngoại giao khôn khéo của Xiêm: Xiêm là quốc gia duy nhất ở khu vực Đông Nam Á giữ được độc lập vì:

+ Chính sách ngoại giao mềm dẻo, khôn khéo của vua Ra-ma IV (Rama IV).

+ Con trai ông - vua Ra-ma V biết lợi dụng vị trí nước “đệm” nằm giữa phạm vi cai trị thuộc địa của hai đế quốc Anh và Pháp.

+ Vua Ra-ma IV - Mông-kút là vua giỏi tiếng Anh, ông đã nghiên cứu và tiếp thu những tư tưởng tiến bộ của nền văn minh phương Tây, trên cơ sở đó áp dụng vào trong đường lối cai trị đất nước và đường lối đối ngoại của Xiêm với phương Tây. Tư tưởng cải cách của ông được con trai kế vị là vua Ra-ma V (Chu-la-long-con tiếp nối thực hiện đưa Xiêm phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Quá trình xâm nhập của tư bản phương Tây vào các nước Đông Nam Á

Năm 1511, Bồ Đào Nha đánh chiếm Vương quốc Ma-lắc-ca,

 Mở đầu quá trình xâm chiếm, áp đặt sự thống trị, biến các nước Đông Nam Á thành thuộc địa của thực dân phương Tây.

- Hà Lan cai trị In-đô-nê-xi-a.

-  Anh chiếm toàn bộ bán đảo Ma-lay-a, phía Bắc đảo Boóc-nê-ô và Miến Điện (Mi-an-ma ngày nay).

- Pháp đô hộ lên ba nước Đông Dương.

- Tây Ban Nha, Mỹ chiếm Phi-líp-pin.

- Xiêm (Thái Lan ngày nay) vẫn giữ được độc nhưng lệ thuộc về chính trị, kinh tế vào Anh và Pháp.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tình hình chính trị

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu cho HS quan sát Hình 3.4 và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Những chi tiết nào trong bức hình cho thấy Xin-ga-po có một chính sách khác biệt so với các vùng thuộc địa khác?

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm nhỏ (4 – 6 HS/nhóm), yêu cầu các nhóm khai thác tư liệu 3.4, đọc thông tin trong mục và trả lời câu hỏi: Trình bày về tình hình chính trị của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.

+ GV hướng dẫn các nhóm: Nhận xét đặc điểm chung trong chính sách cai trị thuộc địa của chủ nghĩa thực dân ở các nước Đông Nam Á.

- GV cho HS liên hệ, vận dụng và trả lời câu hỏi: Chính sách cai trị của thực dân phương Tây có tạo nên khoảng cách giữa các nước trong khu vực Đông Nam Á hiện nay không?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, đọc thông tin trong mục 2a, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu những chi tiết cho thấy Xin-ga-po có một chính sách khác biệt so với các vùng thuộc địa khác: khu trung tâm Xin-ga-po được xây dựng với không gian rộng lớn, là một minh chứng cho chính sách “chia để trị” của thực dân Anh.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày về tình hình chính trị của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi vận dụng: Chính sách cai trị của thực dân phương Tây tạo ra khoảng cách lớn với những vùng thuộc địa trong khu vực Đông Nam Á và còn tồn tại đến tận ngày nay.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận về tình hình chính trị của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa – xã hội của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây

a. Tình hình chính trị

- Chính quyền thực dân chia một nước/ một vùng thuộc địa thành các đơn vị hành chính.

- Triều đình phong kiến đầu hàng, phụ thuộc vào chính quyền thực dân.

- Quan chức thực dân cai trị trực tiếp ở trung ương, cử người bản xứ cai quản ở địa phương.

Nhiệm vụ 2: Tình hình kinh tế

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, quan sát Hình 3.5, 3.6, đọc thông tin trong mục 2b và trả lời câu hỏi: Trình bày về tình hình kinh tế của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.

+ GV hướng dẫn HS khai thác tư liệu 3.5: Minh chứng cho chính sách “cưỡng bức trồng trọt” và chính sách khai thác thuộc địa.

- GV mở rộng kiến thức, gợi mở cho HS suy luận về nguyên nhân, hậu quả của những chính sách về kinh tế đối với các nước Đông Nam Á.

+ Nguyên nhân: những chính sách, việc thực thi chính sách.

+ Hậu quả: gây ra nạn đói, tài nguyên bị vơ vét cạn kiệt.

- GV liên hệ vận dụng, cho HS sưu tầm thêm thông tin về nạn đói ở Gia-va cuối thế kỉ XIX.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, đọc thông tin trong mục 2b, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày về tình hình kinh tế của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận về tình hình kinh tế của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

b. Tình hình kinh tế

- Chính quyền thực dân thực hiện chính sách:

+ Cướp đoạt ruộng đất, “cưỡng bức trồng trọt”.

+ Ép người dân sử dụng đất và sức lao động trồng cây công nghiệp.

- Chính quyền thực dân chú trọng đầu tư, xây dựng:

+ Đồn điền thực dân.

+ Các ngành công nghiệp chế biến, sản xuất hàng tiêu dùng.

+ Khai thác khoáng sản, đẩy mạnh nhu cầu của nền kinh tế chính quốc.

+ Hệ thống đường sắt, đường bộ, bến cảng.

Nhiệm vụ 3: Tình hình văn hóa – xã hội

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, khai thác tư liệu 3.7, 3.8 và đọc thông tin trong mục 2c, trả lời câu hỏi: Trình bày những nét chính về tình hình xã hội ở Đông Nam Á thời thực dân đô hộ.

- GV hướng dẫn HS thảo luận:

+ Khai thác tư liệu 3.7: chính sách “ngu dân” của chính quyền thực dân đối với nhân dân thuộc địa.

+ Quan sát hình 3.8:

●       Những chi tiết trong bức họa đương thời phản ánh nội dung lịch sử gì?

●       Những chi tiết nào cho thấy giai cấp mới xuất hiện?

●       Những chi tiết nào cho thấy sự hiện diện, ảnh hưởng của văn hóa phương Tây vào xã hội Đông Nam Á?

- GV mở rộng kiến thức, vận dụng, liên hệ và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Theo em, ngoài những tác động tiêu cực từ chính sách cai trị thuộc địa thì sự du nhập của văn hóa phương Tây (giáo dục, tôn giáo, luật pháp, nghệ thuật,…) có tác động tích cực gì đối với các nước Đông Nam Á?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, đọc thông tin trong mục 2c, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày về những nét chính về tình hình xã hội ở Đông Nam Á thời thực dân đô hộ.

- GV mời 1 – 2 HS trình bày tác động tích cực đối với Đông Nam Á từ chính sách cai trị thuộc địa thì sự du nhập của văn hóa phương Tây.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận những nét chính về tình hình xã hội ở Đông Nam Á thời thực dân đô hộ.

- GV chuyển sang nội dung mới.

c. Tình hình văn hóa – xã hội

- Chính sách thống trị: Nền thống trị với sự kì thị chủng tộc, chính sách ngu dân được áp đặt.

- Giai cấp, tầng lớp:

+ Các giai cấp cũ (địa chủ, nông dân) vẫn tồn tại nhưng bị phân hóa.

+ Một số tầng lớp mới xuất hiện, có địa vị xã hội, thái độ, tinh thần dân tộc khác nhau:

●       Tư sản dân tộc.

●       Trí thức mới.

●       Tiểu tư sản.

●       Công nhân.

- Sự du nhập văn hóa phương Tây:

+ Công trình kiến trúc, nghệ thuật mang phong cách phương Tây.

+ Tôn giáo, luật pháp, giáo dục được truyền bá để phục vụ nền cai trị của chính quyền thực dân.

 Trên cơ tầng văn hóa bản địa, các quốc gia Đông Nam Á có cơ hội tiếp thu các yếu tố văn hóa khác nhau từ văn hóa phương Tây, tạo nên sự đa dạng về văn hóa.