Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù:

Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng quân sự đã học vào cuộc sống:
Nêu được kĩ thuật, phương pháp tìm và giữ phương hướng trong hoạt động cá nhân.
Biết quan sát và nhận biết được những dấu hiệu, đặc điểm cần thiết trong tìm và giữ phương hướng trong mọi địa hình, điều kiện thời tiết khác nhau.
Tự tìm được phương hướng và không bị lạc đường trong những điều kiện khác nhau.

3. Phẩm chất:

Tích cực, tự giác trong luyện tập nắm chắc kĩ thuật, phương pháp tìm phương hướng.
Chủ động nắm chắc phương hướng, đường đi trong các hoạt động của cá nhân.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT môn Giáo dục quốc phòng và an ninh lớp 12, Giáo án;
Địa bàn, bản đồ (khu vực học tập); ảnh theo các hình trong SGK; đồng hồ đeo tay, que nhỏ, gậy, sỏi hoặc đá nhỏ (để xếp chòm sao) và các tài liệu khác có liên quan.

2. Đối với học sinh

SGK, SBT môn Giáo dục quốc phòng và an ninh lớp 12.
Vở ghi, bút, tranh ảnh, tư liệu sưu tầm có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS và hướng HS tìm hiểu về cách xác định và giữ phương hướng trong bài học mới.

b. Nội dung: HS quan sát hình và thực hiện yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm học tập: HS nêu được cách xác định phương hướng trong tình huống ở SGK.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình 7.1:

BÀI MẪU

- GV nêu tình huống: Trong một lần đi dã ngoại cùng bạn bè, do mải mê ngắm cảnh, Hà đã lạc các bạn trong đoàn từ lâu mà không biết, lúc này trời cũng sắp tối.

- GV nêu câu hỏi: Theo em, Hà nên làm gì trong trường hợp này?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình, vận dụng hiểu biết bản thân, suy nghĩ câu trả lời.

- GV quan sát, hướng dẫn và hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 - 2 HS trả lời câu hỏi: Hà nên bình tĩnh và xác định lại phương hướng, tìm cách ra khỏi vị trí bị lạc và tập trung cùng với đoàn.

- Các HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, tuyên dương câu trả lời của HS.

- GV dẫn dắt vào nội dung bài. Làm thế nào để xác định phương hướng? Khi tìm được phương hướng chính xác, phải làm gì để đi đúng phương hướng đó?…. Tất cả câu hỏi này sẽ được trả lời trong bài học hôm nay - Bài 7. Tìm và giữ phương hướng.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về cách tìm phương hướng

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nắm được ý nghĩa và kĩ thuật tìm phương hướng.

b. Nội dung:

- GV hướng dẫn HS đọc thông tin SGK tr.61 - 66 và tóm tắt nội dung.

- GV rút ra kết luận về ý nghĩa và kĩ thuật tìm phương hướng.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về ý nghĩa và kĩ thuật tìm phương hướng.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu về giữ phương hướng

a. Mục tiêu: HS nắm được ý nghĩa của việc giữ phương hướng và cách giữ phương hướng trong cuộc sống cũng như trong hoạt động quân sự.

b. Nội dung:

- GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK tr.66 - 67 và trả lời câu hỏi.

- GV rút ra kết luận về ý nghĩa và cách giữ phương hướng.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về ý nghĩa của việc giữ phương hướng và cách giữ phương hướng.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về ý nghĩa của giữ phương hướng

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc thông tin mục 1 phần II SGK tr.66 và trình bày ý nghĩa của giữ phương hướng.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK tr.66 và thực hiện nhiệm vụ.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS trong quá trình học tập.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS trình bày câu trả lời.

- GV tóm tắt nội dung, phân tích, giảng giải và rút ra kết luận về ý nghĩa của giữ phương hướng.

- HS ghi chép nội dung, chia sẻ và phát biểu ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét và kết luận.

- GV chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.

II. Giữ phương hướng

1. Ý nghĩa

- Trong cuộc sống: Giúp con người giữ được hướng di chuyển và đến đúng vị trí cần đến trong những điều kiện khác nhau như: trong rừng, trên biển, khu vực xa lạ,…

- Trong hoạt động quân sự:

+ Giúp các chiến sĩ vận động đúng hướng, đến đúng thời gian, địa điểm và bảo đảm an toàn.

+ Làm cơ sở thực hiện nhiệm vụ chiến đấu được nhanh chóng, kịp thời.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu cách giữ phương hướng

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm (4 - 6 HS / nhóm) và thực hiện nhiệm vụ: Làm sao để giữ phương hướng trong quá trình di chuyển? Em cần làm gì khi bị lạc hướng?

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận về âm mưu, thủ đoạn thực hiện bạo loạn lật đổ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK tr.66 - 67, thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi và ghi chép tóm tắt nội dung.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS trong quá trình học tập.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 3 - 4 nhóm trình bày câu trả lời.

- HS ghi chép nội dung, chia sẻ và phát biểu ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét và kết luận.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Cách giữ phương hướng

a. Trước khi di chuyển

- Nắm chắc điểm định đến, cự li, đường và hướng đi từng chặng; đặc điểm, vật chuẩn trên đường đi.

- Chuẩn bị đầy đủ, tỉ mỉ mọi thứ cần thiết để xác định và giữ phương hướng được thuận lợi.

b. Quá trình di chuyển

- Thường xuyên xác định và nắm chắc phương hướng, địa hình, vật chuẩn, những nơi phát ra ánh sáng, tiếng động để xác định đường, hướng di chuyển chính xác.

- Dựa vào các vật chuẩn dễ nhìn thấy (đỉnh núi, cây độc lập,...) và hướng chuẩn để đi đúng hướng; ghi nhớ hoặc đánh dấu những vị trí, hướng đã đi qua, nhất là ở những nơi dễ bị lạc.

- Nếu có nhiều người cùng đi, cần phải bám sát người đi trước hoặc theo dõi đường đi, dấu vết, vật đánh dấu chỉ đường của người đi trước để đi theo.

- Nếu ở trong rừng, hãy xác định một đường thẳng tưởng tượng xuyên qua một số vật chuẩn dễ nhận thấy (gốc cây, tảng đá,...) để đi tới từng điểm chuẩn. Trường hợp sương mù, ban đêm không nhìn thấy vật chuẩn cần dùng địa bàn (nếu có) chiếu hướng đi từng chặng nhỏ; cúi thấp người để dễ quan sát các vật chuẩn.

- Khi gặp vật cản (ao, hồ, đầm lầy, khu công nghiệp,...) cần căn cứ vào tình hình để vòng vượt hoặc rẽ góc vuông, rẽ theo hình tam giác cân kết hợp tính cự li (đếm bước chân,...) để vượt qua vật cản.

c. Cách xử lí khi bị lạc hướng

- Bình tĩnh và xác định lại chính xác vị trí bắt đầu lạc hướng, nhớ lại đặc điểm địa hình, địa vật nơi đã đi qua.

- Có thể quay lại vị trí bắt đầu bị lạc rồi xác định lại hướng đi hoặc xác định hướng đi tại điểm bị lạc để đi tắt đến đường cũ hay đi thẳng đến nơi cần đến.

- Nếu lạc ở trong rừng, cần xác định phương hướng bằng Mặt Trời, hướng gió, sự phát triển của cây độc lập,... và có thể đi theo đường mòn, dòng suối,... để ra khỏi khu vực bị lạc. Ban đêm có thể dựa vào Mặt Trăng và sao hoặc nơi phát ra ánh sáng, tiếng động để xác định phương hướng.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố kiến thức đã học về tìm và giữ phương hướng trong những điều kiện khác nhau.

b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS thảo luận, thực hiện yêu cầu.

c. Sản phẩm học tập: HS làm các bài tập phần Luyện tập (SGK tr.67).

d. Tổ chức thực hiện:

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu các cách xác định phương hướng dựa vào Mặt Trời

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm đôi, đọc thông tin bài tập 1 SGK tr. 67 và trả lời: Có những cách xác định phương hướng nào dựa vào Mặt Trời? Em hãy hướng dẫn mọi người thực hiện một trong những cách xác định phương hướng dựa vào Mặt Trời đó.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, sự hiểu biết của bản thân để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu trả lời:

Hằng ngày, có thể xác định phương hướng dựa vào vị trí của Mặt Trời ở các thời điểm như sau: Khoảng 6 giờ, Mặt Trời ở hướng đông (Mặt Trời mọc); khoảng 12 giờ, Mặt Trời trên đỉnh đầu và hơi chếch về hướng nam; khoảng 18 giờ Mặt Trời ở hướng tây (Mặt Trời lặn).

XÁC ĐỊNH PHƯƠNG HƯỚNG DỰA VÀO MẶT TRỜI

Phương pháp

Cách thực hiện

Dựa vào Mặt Trời và gậy.

- Cắm một cây gậy thẳng, vuông góc xuống mặt đất, đỉnh bóng ban đầu của gậy đánh dấu là T.

- Đợi khoảng 15 phút sau, bóng gậy sẽ khác đi. Đỉnh bóng của gậy lúc này sẽ đặt là Đ.

- Nối T với Đ được đoạn thẳng TĐ. Bên T là hướng tây, bên Đ là hướng đông.

Dựa vào Mặt Trời và đồng hồ đeo tay.

- Dùng một que nhỏ (cỡ cây tăm) cắm vuông góc với mặt đất, que sẽ cho một cái bóng.

- Đặt đồng hồ sao cho bóng của que trùng lên kim chỉ giờ. Đường phân giác của góc hợp bởi kim chỉ giờ và số 12 sẽ cho hướng nam (N), như vậy hướng đối diện là hướng bắc (B).

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Xác định sao Bắc Cực

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và thực hiện nhiệm vụ: Buổi tối (khi có sao), em hãy quan sát lên bầu trời và xác định sao Bắc Cực.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, sự hiểu biết của bản thân để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động thảo luận

- HS trình bày kết quả học tập vào buổi học tiếp theo.

- GV gợi ý cho HS cách xác định sao Bắc Cực:

+ Sao Bắc Cực nằm ở gần chính hướng bắc, có vị trí tương đối ổn định, sáng và rõ. Lấy sao Bắc Cực làm chuẩn, kéo một đường thẳng xuống đường chân trời là hướng bắc.

+ Muốn tìm sao Bắc Cực, trước tiên cần phải tìm chòm sao Đại Hùng tinh (gấu lớn) và chòm sao Tiểu Hùng tinh (gấu nhỏ).

BÀI MẪU

Sao Bắc Cực

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về các thủ đoạn của chiến lược “diễn biến hoà bình” trên mạng xã hội

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và thực hiện nhiệm vụ: Em hãy thực hành xác định phương hướng dựa vào các yếu tố tự nhiên (đặc điểm thực vật, tập tính của một số động vật,…) có ở xung quanh mình.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hiện nhiệm vụ.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động thảo luận

- HS trình bày kết quả học tập vào buổi học tiếp theo.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức đã học để xác định phương hướng từng chặng trên quãng đường từ nhà đến trường hoặc địa điểm tương tự.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thực hiện nhiệm vụ tại nhà.

c. Sản phẩm học tập: HS hình dung ra từng chặng đường và vẽ vào giấy hoặc sử dụng bản đồ để xác định phương hướng từng chặng.