Giáo án KHTN 9 kết nối bài 16: Vòng năng lượng trên Trái Đất. Năng lượng hoá thạch

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giới thiệu về năng lượng mặt trời được chuyển hóa thành các dạng năng lượng khác nhau.

Sự chuyển hóa này theo vòng tuần hoàn của nước hay thông qua sự chuyển hóa năng lượng giữa các vật sống tạo thành vòng năng lượng trên Trái Đất.

-  HS tìm hiểu nội dụng mục 1, làm việc nhóm thảo luận để trả lời Hoạt động (SGK -tr.76) 

Quan sát Hình 16.1 và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Mô tả vòng năng lượng giữa các vật sống trên Trái Đất. Nêu dạng năng lượng trong mỗi giai đoạn của vòng năng lượng.

2. Chứng tỏ rằng, năng lượng được chuyển hoá trong vòng năng lượng giữa các vật sống trên Trái Đất đều đến từ Mặt Trời.

-  HS tìm hiểu nội dụng mục 2, làm việc nhóm thảo luận để trả lời Hoạt động (SGK -tr.77) 

Quan sát Hình 16.2 và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Mô tả sự chuyển hoá giữa các dạng năng lượng trong vòng tuần hoàn của nước.

2. Chứng tỏ năng lượng từ gió, năng lượng từ dòng chảy trên Trái Đất cũng đến từ Mặt Trời.

3. Từ vòng năng lượng trên Trái Đất như mô tả trong Hình 16.1 và 16.2, hãy lấy các ví dụ chứng tỏ năng lượng của Trái Đất đến từ Mặt Trời.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tiến hành thí nghiệm

- HS đọc thông tin SGK, thảo luận trả lời, thực hiện nhiệm vụ được nêu.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết về nội dung: vòng năng lượng trên Trái Đất.

I. VÒNG NĂNG LƯỢNG TRÊN TRÁI ĐẤT

1. Vòng năng lượng giữa các vật sống.

Hoạt động (SGK -tr.76)

1. Thực vật hấp thụ năng lượng mặt trời để chuyển khí CO₂, và nước thành các phân tử đường và lưu trữ trong lục lạp của chúng. Các phân tử đường trong thực vật cung cấp năng lượng cho động vật khi chúng ăn thực vật. Quá trình giải phóng năng lượng, chuyên phân tử đường hữu cơ thành vật liệu vô cơ là khí CO₂, hơi nước và ATP.

Các dạng năng lượng xuất hiện: năng lượng mặt trời, nhiệt năng, quang năng, hoá năng.

2. Mặt Trời cung cấp ánh sáng cho thực vật quang hợp, cung cấp nhiệt và ánh sáng cho động vật sinh sống, tạo nên vòng năng lượng giữa các vật sống trên Trái Đất. Từ đó có thể kết luận: năng lượng được chuyển hoá trong vòng năng lượng giữa các vật sống trên Trái Đất đến từ Mặt Trời.

2. Vòng năng lượng theo vòng tuần hoàn của nước

Hoạt động (SGK -tr.77)

1.  

Quá trình bắt đầu khi ánh sáng mặt trời chiều xuống mặt đất và biển, làm nóng nước và khí quyển. Sự nóng lên này tạo ra sự chênh lệch nhiệt độ giữa các vùng trên Trái Đất, gây ra sự chuyển động của không khí và các dòng hải lưu (dòng biển) trong đại dương, tạo ra gió và các hiện tượng thời tiết. Nước từ dạng lỏng bốc hơi dưới tác động của ánh sáng mặt trời, hơi nước ngưng tụ thành các đám mây và mưa. Thoát hơi nước ở thực vật trên cạn cũng chuyển vận một lượng hơi nước đáng kể vào bầu khí quyển. Nước ở bề mặt đất và nước ngầm có thể chảy xuống đại dương, khép kín vòng chuyển vận nước.

2. Ở giai đoạn đầu của vòng năng lượng theo vòng tuần hoàn của nước, cần lấy năng lượng từ Mặt Trời để chuyển hoá thành năng lượng gió, năng lượng dòng chảy, năng lượng sóng biển trên Trái Đất.

3. Ví dụ:

- Ánh sáng mặt trời chiều xuống mặt đất và biển, làm nóng nước và khí quyển. Sự nóng lên này tạo ra sự chênh lệch nhiệt độ giữa các vùng trên Trái Đất, gây ra sự chuyển động của không khí và các dòng hải lưu trong đại dương, tạo ra gió.

Người ta sử dụng năng lượng từ gió cho nhiều mục đích: bơm nước, xay bột, chạy thuyền buồm, quay các tuabin tạo thành điện năng trong các nhà máy điện gió,….

Kết luận

+ Vòng năng lượng trên Trái Đất là những sự chuyển hoá năng lượng và vận động xảy ra khi năng lượng mặt trời truyền đến Trái Đất.

+ Năng lượng của Trái Đất chủ yếu đến từ Mặt Trời.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giới thiệu về năng lượng hóa thạch:

+ Năng lượng hóa thạch là gì.

+ Năng lượng hóa thạch hình thành từ việc phân huỷ xác các vật sống qua hàng triệu năm. Do đó, năng lượng hoá thạch cũng có nguồn gốc từ Mặt Trời.

-  HS làm việc nhóm thảo luận để trả lời Hoạt động (SGK -tr.77) + Câu hỏi.

Quan sát Hình 16.3 và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Mô tả quá trình hình thành dầu mỏ.

2. Vì sao dầu mỏ không thể bổ sung nhanh và sẽ dẫn cạn kiệt trong tương lai gần?

………………..

II. NĂNG LƯỢNG HÓA THẠCH

- Năng lượng hoá thạch là năng lượng được dữ trữ trong các nhiên liệu hóa thạch như than mỏ, dầu mỏ, khí thiên nhiên, khí mỏ dầu.

Hoạt động (SGK -tr.77)

1. Mô tả quá trình hình thành dầu mỏ dựa trên Hình 16.3 SGK: Từ vài trăm triệu năm trước, một lượng lớn thực vật và xác sinh vật biển tích tụ dưới đáy đại dương tạo thành trầm tích của động vật và thực vật. Trong hàng triệu năm tiếp theo, lớp trầm tích này bị biến đổi bởi vi khuẩn và chìm sâu hơn. Trải qua sự gia tăng nhiệt độ và áp suất, ở độ sâu khoảng một vài kilômét dưới áp suất lớn, dẫn dẫn các lớp trầm tích biến thành bùn đen, dầu mỏ. Sau đó, dựa vào các vết đứt gãy của các lớp đá, dầu mỏ dẫn nổi lên, tích tụ trong các túi đá, trở thành mỏ dầu.

……………….