Giáo án và PPT Hoá học 10 kết nối Bài 1: Thành phần của nguyên tử

BÀI 1. THÀNH PHẦN CỦA NGUYÊN TỬ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đưa ra câu hỏi mở đầu: “Ở THCS các em đã được học về nguyên tử. Vậy nguyên tử gồm các loại hạt cơ bản nào? Các nhà khoa học đã phát hiện ra các loại hạt cơ bản đó như thế nào?”

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Các loại hạt cấu tạo nên nguyên tử

GV yêu cầu HS trao đổi trả lời câu hỏi:

• Nguyên tử gồm mấy phần?

• Mỗi phần của nguyên tử chứa loại hạt nào?

• Hoàn thành bảng khối lượng, điện tích của các loại hạt cấu tạo nên nguyên tử và so sánh khối lượng của electron với proton, neutron.

• Đưa ra các nhận xét về khối lượng, điện tích nguyên tử.

Sản phẩm dự kiến:

-Thành phần của nguyên tử gồm 2 phần: 

+ Hạt nhân: chứa các proton mang điện tích dương và các neutron không mang điện tích.

+ Vỏ nguyên tử: chứa các hạt electron mang điện tích âm.

+ Trả lời câu hỏi ?1 sgk trang 14: 

Mô hình biểu diễn thành phần cấu tạo của nguyên tử

Bảng khối lượng, điện tích của các loại hạt cấu tạo nên nguyên tử

+ Electron có khối lượng nhỏ hơn proton và neutron khoảng 2000 lần.

=>Nhận xét: Khối lượng của nguyên tử tập trung ở hạt nhân vì khối lượng lớp vỏ chứa electron là không đáng kể so với khối lượng hạt nhân.

+ Nguyên tử trung hòa về điện là do có số hạt proton mang điện tích dương bằng số hạt electron mang điện tích âm: p = e. 

- Trả lời câu hỏi ?2 sgk trang 14: C 

- Trả lời câu hỏi ?3 sgk trang 14: 

Đa số hạt alpha bay xuyên qua lá vàng mỏng với hướng di chuyển không đổi. Một số hạt alpha bị lệch hướng, chứng tỏ có va chạm trước khi bay ra khỏi lá vàng.

Hoạt động 2. Kích thước và khối lượng của nguyên tử

GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Nguyên tử có kích thước như thế nào?

• Nêu cách tính khối lượng của nguyên tử.

Sản phẩm dự kiến:

1.Kích thước

- Kích thước của lớp vỏ có đường kính khoảng 10^-10 m.

- Kích thước của hạt nhân có đường kính khoảng 10^-14 m

=> Kích thước của hạt nhân nhỏ hơn lớp vỏ electron khoảng 10⁴ lần. Kích thước nguyên tử là kích thước của lớp vỏ.

=> Kết luận: Kích thước của nguyên tử là khoảng không gian tạo bởi sự chuyển động của các electron.

Đáp án câu hỏi 1 sgk trang 15: 

Kích thước nguyên tử vàng lớn hơn so với hạt nhân là: 30: 0,003 = 10000 lần.

2. Khối lượng

- Khối lượng nguyên tử bằng tổng khối lượng của các hạt proton, neutron và electron.

m_nt =

-Trả lời câu hỏi ?5 sgk trang 15

Số electron của nguyên tử là: 7.

Khối lượng của hạt nhân là: 7.1+ 7. 1 = 14 (amu)

Khối lượng của nguyên tử là: 7.1 + 7. 1 + 7. 0,00055= 14,00385 (amu).

Khối lượng của hạt nhân nhỏ hơn khối lượng của nguyên tử.

b) Khối lượng lớp vỏ nguyên tử là: 7.0,00055 = 0,00385 (amu).

Khối lượng hạt nhân lớn hơn khối lượng vỏ nguyên tử.

Hoạt động 3. Điện tích hạt nhân và số khối

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Số proton trong hạt nhân nguyên tử được xác định như thế nào? Nêu kí hiệu.

• Số khối được xác định như thế nào? Nêu kí hiệu của số khối.

• Lấy ví dụ cách tính số khối.

Sản phẩm dự kiến:

-Số proton trong hạt nhân nguyên tử bằng số đơn vị của điện tích hạt nhân, kí hiệu là Z.

- Nguyên tử C có 6 proton nên số đơn vị điện tích hạt nhân là Z=6

- Số khối (hay số nucleon) là tổng số proton và neuton trong hạt nhân của một nguyên tử, kí hiệu là A.

A= Z + n

-Nguyên tử O có số proton là 8, số neutron là 8 nên số khối của hạt nhân nguyên tử O là: A=Z+n = 8+8=16.

Trả lời câu hỏi ?6 sgk trang 16:

Điện tích của hạt nhân là 13, nên số proton là 13. Suy ra số electron là 13.

Số neutron là: 27 – 13 = 14.

Vậy số proton là: 13, số neutron là: 14, số electron là: 13.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Nguyên tử luôn trung hoà về điện nên

A. số hạt proton = số hạt neutron                                 

B. số hạt electron = số hạt neutron

C. số hạt electron = số hạt proton                            

D. số hạt proton = số hạt electron = số hạt neutron

Câu 2: Điện tích hạt nhân của nguyên tử Chlorine có 17 electron là

A. -17.                             

B. +17.                              

C. 17+.                             

D.  17-

Câu 3: Điều khẳng định nào sau đây không đúng?

A. Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo nên bởi các hạt proton, electron, neutron.

B. Trong nguyên tử số hạt proton bằng số hạt electron.

C. Số khối A là tổng số proton (Z) và tổng số neutron. (N).

D. Nguyên tử được cấu tạo nên bởi các hạt proton, electron, neutron.

Câu 4: Tổng số hạt proton trong hợp chất XY₂ bằng 32. Nguyên tử X nhiều hơn nguyên tử Y 8 electron. X và Y lần lượt là

A. O và S.                         

B. F và Mg.                      

C. Mg và F.                      

D. S và O. 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: C

Câu 3: A

Câu 4: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nguyên tử helium có 2 proton, 2 neutron và 2 electron. Khối lượng của các electron chiếm bao nhiêu % khối lượng nguyên tử helium?

Câu 2: Tổng số hạt trong phân tử MX là 108 hạt, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 36. Số khối của M nhiều hơn số khối của X là 8 đơn vị. Số hạt trong M²⁺ lớn hơn số hạt trong X^2- là 8 hạt. Phần trăm khối lượng của M trong MX là bao nhiêu?