Giáo án và PPT Hoá học 10 kết nối Bài 7: Xu hướng biến đổi thành phần và một số tính chất của hợp chất trong một chu kì

BÀI 7. XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI THÀNH PHẦN VÀ MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đưa ra một tình huống có vấn đề yêu cầu HS suy nghĩ trả lời.

Bạn Nam làm thí nghiệm hóa học cho iron (Fe) vào 2 ống nghiệm chứa dung dịch các loại acid H₂CO₃ và HNO₃ . Nam thấy rằng Fe phản ứng với HNO₃ rất mạnh mẽ sinh rất nhiều bọt khí và dung dịch đổi màu vàng nhưng lại không phản ứng với H₂CO₃. Chứng tỏ acid HNO₃ mạnh hơn acid H₂CO₃ rất nhiều. Liệu rằng điều này có liên quan đến vị trí của C, N trong bảng tuần hoàn?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Thành phần của các oxide và hydroxide

GV yêu cầu học sinh nhớ lại, thảo luận và thực hiện: 

• Em hãy nhắc lại hóa trị cao nhất của các nguyên tố nhóm A trong hợp chất oxygen.

• Lập công thức hóa học của oxide và hydroxide các nguyên tố chu kì 2, 3 (trừ O và F) với hóa trị cao nhất.

Sản phẩm dự kiến:

- Bảng hóa trị cao nhất của các nguyên tố nhóm A trong hợp chất với oxygen:

- Bảng công thức hóa học của oxide và hydroxide các nguyên tố chu kì 2, 3 (trừ O và F) với hóa trị cao nhất:

-Trả lời câu hỏi ?1 sgk trang 40:

Oxide Ga₂O₃ và SeO₃; hydroxide Ga(OH)₃ và H₂SeO₄.

Hoạt động 2. Tính chất của oxide và hydroxide

GV hướng dẫn học sinh trao đổi trả lời:

• Em hãy tiến hành thực hiện thí nghiệm để tạo phản ứng của oxide với nước.

• Em hãy tiến hành thực hiện thí nghiệm để tạo phản ứng của muối với dung dịch acid.

• Nêu nhận xét về hai thí nghiệm.

Sản phẩm dự kiến:

Hoạt động 1: Phản ứng của oxide với nước

- Khi cho Na₂O, P₂O₅ vào nước, các oxide này đều tan hoàn toàn vào nước tạo dung dịch trong suốt. MgO tan một phần trong nước.

- Quỳ tím chuyển màu xanh thẫm khi cho vào dung dịch sản phẩm của Na₂O và H₂O.

- Quỳ tím chuyển màu xanh nhạt khi cho vào dung dịch sản phẩm của MgO và H₂O.

- Quỳ tím chuyển màu hồng khi cho vào dung dịch sản phẩm của P₂O₅ và H₂O

+ PTHH: 

Na₂O + H₂O     →        2NaOH 

MgO + H₂O     →         Mg(OH)₂ 

P₂O₅ + 3H₂O     →            2H₃PO₄

Theo màu sắc tương ứng của quỳ tím khi cho vào các sản phẩm sau phản ứng

+ Màu xanh thẫm: pH cao, tính base mạnh

+ Màu xanh nhạt : pH > 5 , tính base yếu

+ Màu hồng: pH <5, tính axit trung bình, yếu.

=> Tính base của các oxide và hydroxide giảm dần và tính acid của các oxide và hydroxide tăng dần từ Na, Mg đến P

Hoạt động 2: Phản ứng của muối với dung dịch acid.

- Khi cho Na₂CO₃ vào dung dịch HNO₃ thì có hiện tượng sủi bọt khí.

+ PTHH:

 Na₂CO₃ + HNO₃    →  NaNO₃ + H₂O + CO₂

- Acid H₂CO₃ yếu hơn acid HNO₃

* Nhận xét: 

- Trong thí nghiệm 1, các nguyên tố kim loại trong thí nghiệm đều thuộc chu kì 3 và điện tích hạt nhân tăng dần từ Na, Mg đến P.

- Trong thí nghiệm 2, nguyên tố C và N đều nằm ở chu kì 2,  điện tích hạt nhân của N lớn hơn C.

=> Trong một chu kì, theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, tính base của oxide và hydroxide tương ứng giảm dần, đồng thời tính acid của chúng tăng dần.

Ví dụ chu kì 3:

- Trả lời câu hỏi 2 sgk trang 42:

Đáp án D Chất có tính acid yếu nhất là H₂SiO₃.

- Trả lời câu hỏi 3 sgk trang 42:

Đáp án A. Dãy gồm các chất có tính base tăng dần là: Al (OH)₃, Mg(OH)₂,NaOH.

- Trả lời câu hỏi 4 sgk trang 42:

Đáp án C. Khối lượng nguyên tử không biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nguyên tố R thuộc chu kì 3, nhóm VIIA của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Công thức oxide cao nhất của R là:

A. R₂O.                            

B. R₂O₃.                           

C. R₂O₇.                           

D. RO₃.

Câu 2: Oxide cao nhất của R có dạng R₂O_n, hợp chất khí với hydro của R có dạng:

A. RH_n.                            

B. RH_2n.                           

C. RH_8–n.                         

D. RH_8–2n.

Câu 3: Nguyên tố nào trong số các nguyên tố sau đây có công thức oxide cao nhất ứng với công thức R₂O₃?

A. Mg.                              

B. Al.                                

C. Si.                                

D. P.

Câu 4: Nguyên tố X thuộc nhóm IIIA của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Công thức hydroxide của X có dạng

A. X(OH)₃.                       

B. X(OH)₂.    

C. XOH.                                              

D. X(OH)₄.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: C
Câu 3: B

Câu 4: A

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Cho các nguyên tố nhóm VIA và số hiệu nguyên tử tương ứng là ₁₆S, ₃₄Se, ₅₂Te. Sắp xếp các hợp chất H_­2SO₄, H₂SeO₄, H₂TeO₄ theo chiều tăng dần tính acid

Câu 2: Nguyên tố Y là phi kim thuộc chu kỳ 3, có công thức oxide cao nhất là YO₃. Nguyên tố Y tạo với kim loại M hợp chất có công thức MY, trong đó M chiếm 63,64% về khối lượng. Kim loại M là?