Giáo án và PPT Hoá học 11 chân trời Bài 9: Phương pháp tách và tinh chế hợp chất hữu cơ

BÀI 9: PHƯƠNG PHÁP TÁCH VÀ TINH CHẾ HỢP CHẤT HỮU CƠ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Từ nguồn nguyên liệu thiên nhiên hay bằng phương pháp tổng hợp, thông thường người ta không thu được một hợp chất mà được một hỗn hợp các chất hữu cơ với hàm lượng khác nhau. Để nghiên cứu cấu trúc, tính chất hoặc ứng dụng của một hợp chất cần phải tách chúng ra khỏi hỗn hợp, nghĩa là tinh chế các hợp chất này thành các chất tinh khiết hay còn gọi là chất nguyên chất. Để tách và tinh chế hợp chất hữu cơ người ta thường dùng những phương pháp nào? Nguyên tắc và cách thức tiến hành các phương pháp đó như thế nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Phương pháp chưng cất

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Nguyên tắc của phương pháp chưng cất là gì? 
• Cách tiến hành phương pháp chưng cất là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Nguyên tắc: Chưng cất là phương pháp tách và tinh chế chất lỏng dựa trên sự khác nhau về nhiệt độ sôi của các chất trong hỗn hợp ở áp suất nhất định.

- Cách tiến hành: 

+ Đun nóng hỗn hợp chất lỏng

+ Chất nào có nhiệt độ sôi thấp hơn sẽ chuyển thành thể hơi sớm hơn và nhiều hơn.

+ Làm lạnh, ngưng tụ thành dạng lỏng chứa chủ yếu chất có nhiệt độ sôi thấp hơn.

Hoạt động 2: Phương pháp chiết

Gv yêu cầu HS trao đổi theo nhóm: 

• Chiết là gì?
• Giải thích hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm chiết tinh dầu quýt.

Sản phẩm dự kiến:

- Chiết là phương pháp tách và tinh chế các chất từ hỗn hợp dựa trên độ hòa tan khác nhau của các chất trong đó hai môi trường không hòa tan vào nhau.

- Thí nghiệm chiết tinh dầu quýt: Hỗn hợp phân thành hai lớp do tinh dầu quýt tan tốt trong dung môi hexane và không tan trong nước, tạo nên hỗn hợp không đồng nhất (phân lớp)

Hoạt động 3: Phương pháp kết tinh

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Quan sát hình 9.3 hãy cho biết chất nào có tốc độ dịch chuyển lớn nhất? 

• Phương pháp sắc kí cột dùng để làm gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Hình 9.3: Chất (c) ít bị hấp phụ nhất nên có tốc độ dịch chuyển lớn nhất

- Phương pháp sắc kí cột dùng để tách, tinh chế chất trong hỗn hợp dựa trên sự khác biệt về tốc độ di chuyển của các chất trong pha động khi tiếp xúc trực tiếp với một pha tĩnh do sự khác nhau khả năng hấp phụ trên pha tĩnh.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Phát biểu nào sau đây không chính xác? 

A. Chưng cất là phương pháp thuận tiện để tinh chế các chất lỏng có nhiệt độ sôi khác nhau.

B. Chưng cất là phương pháp tinh chế, tách dựa trên sự khác nhau về thành phần của hỗn hợp hơi và thành phần hỗn hợp lỏng nằm cân bằng với nhau.

C. Chưng cất là phương pháp tinh chế, tách dựa trên sự khác nhau về nhiệt độ sôi của các chất.

D. Chưng cất là phương pháp tinh chế, tách dựa trên sự khác nhau về tỉ khối hơi của các chất.

Câu 2: Cho hỗn hợp các ankan sau: pentane (sôi ở 36^oC), heptane (sôi ở 98^oC), octane (sôi ở 126^oC), nonane (sôi ở 151^oC). Có thể tách riêng các chất đó bằng cách nào sau đây?

A. Kết tinh.           B. Chưng cất                            C. Thăng hoa        D. Chiết

Câu 3: Nấu rượu uống đã ứng dụng phương pháp tách biệt và tinh chế nào?

A. Chiết                B. Chưng cất                            C. Kết tinh            D. Sắc kí

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: B

Câu 3: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Rượu thuốc là bài thuốc trong y học cổ truyền. Hãy cho biết cách ngâm rượu thuốc đã áp dụng phương pháp tách và tinh chế nào?

Câu 2: Hãy thực hiện thí nghiệm kết tinh tinh thể đường. Trình bày quy trình thực hiện và giới thiệu sản phẩm với các bạn trong lớp học.