Giáo án và PPT KHTN 7 cánh diều Bài 33: Sinh sản hữu tính ở sinh vật

BÀI 33: SINH SẢN HỮU TÍNH Ở SINH VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV chiếu một số hình ảnh sinh sản và phát triển của một số sinh vật yêu cầu học sinh thảo luận và trả lời câu hỏi: Hình ảnh nào là biểu hiện của sinh sản hữu tính? Hình nào là biểu hiện của sinh sản vô tính? Hình ảnh nào không phải biểu hiện của sinh sản? Vì sao?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. KHÁI NIỆM SINH SẢN HỮU TÍNH

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm sinh sản hữu tính

HS hoạt động thảo luận nhóm để tìm hiểu sinh sản hữu tính qua các câu thảo luận trong SGK: So sánh đặc điểm của hai hình thức sinh sản hữu tính và sinh sản vô tính

Sản phẩm dự kiến:

- Sinh sản hữu tính là hình thức sinh sản có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái tạo thành hợp tử, hợp tử phát triển thành cơ thể mới

- So sánh sinh sản hữu tính và sinh sản vô tính

II. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở THỰC VẬT CÓ HOA

Hoạt động 2: Tìm hiểu sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa

HS Tìm hiểu thông tin trong SGK hoàn thiện phần bài làm của các nhóm trả lời câu hỏi:

+ Cơ quan sinh sản của cây bưởi, cây mướp là gì?

+ Lấy VD về TV có hoa đơn tính, TV có hoa lưỡng tính?

+ Sưu tập hình ảnh/ phim về quá trình hình thành và lớn lên của quả và cho biết: Quả được hình thành và lớn lên như thế nào?

+ Quả có vai trò gì đối với đời sống của cây và con người?

+ Vẽ và hoàn thành sơ đồ sinh sản hữu tính ở thực vật từ đó mô tả quá trình sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa?

Sản phẩm dự kiến:

1. Cấu tạo hoa

- Các bộ phận của hoa lưỡng tính:

          + Đài hoa

          + Cánh hoa

          + Nhị: bao phấn và chỉ nhị

          + Nhụy: Đầu nhụy, vòi nhụy, bầu chứa noãn

- Đặc điểm của hoa đơn tính:

          + Đặc điểm của hoa đơn tính: Mỗi bông hoa chỉ chứa duy nhất một cơ quan sinh sản là đực (nhị hoa) hoặc cái (nhụy hoa). Hoa đực có chứa nhị hoa, hoa cái có chứa nhụy hoa

- Phân biệt hoa đơn tính và hoa lưỡng tính:

          + Hoa đơn tính: Một hoa chỉ có nhị hoặc nhuỵ. Trong đó, hoa đực chỉ có nhị và hoa cái chỉ có nhuỵ

          + Hoa lưỡng tính: Một hoa có đủ cả nhị và nhuỵ

2. Thụ phấn và thụ tinh

- Sự khác nhau giữa tự thụ phấn và thụ phấn chéo

          + Tự thụ phấn là hình thức thụ phấn trong đó hạt phấn từ nhị được chuyển đến đầu nhụy của cùng một hoa hoặc hạt phấn từ nhị của bông hoa này tới đầu nhụy của bông hoa khác trên cùng một cây

          + Thụ phấn chéo là hình thức thụ phấn trong đó hạt phấn từ nhị của hoa ở cây này được chuyển đến đầu nhụy của hoa cây khác.

3. Quá trình lớn lên của quả

- Sau khi được thụ tinh, noãn phát triển thành hạt. Mỗi noãn đã được thụ tinh hình thành nên 1 hạt, vỏ noãn hình thành nên vỏ hạt

- Bầu nhuỵ phát triển thành quả chứa hạt.

III. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

Hoạt động 3: Tìm hiểu sinh sản hữu tính ở động vật

HS thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi: 

+ Ở động vật cơ quan làm nhiệm vụ sinh sản hữu tính gọi là gì? Cấu trúc của chúng phụ thuộc vào yếu tố nào?

+ Nêu 1 số hình thức sinh sản hữu tính ở động vật. Lấy VD. Vẽ sơ đồ phân biệt các hình thức đó.

+ Động vật có những hình thức thụ tinh nào? Hình thức thụ tinh nào ưu việt hơn? Tìm hình ảnh chứng minh.

+ Dự đoán đặc điểm của con sinh ra từ sinh sản hữu tính. Đặc điểm này có ý nghĩa gì với sinh vật?

+ Con người đã ứng dụng sinh sản hữu tính vào thực tiễn như thế nào? Nhằm mục đích gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Các giai đoạn của quá trình sinh sản

- Quá trình sinh sản hữu tính ở hầu hết các loài động vật là một quá trình gồm ba giai đoạn nối tiếp nhau, đó là: Hình thành tinh trùng và hình thành trứng => Thụ tinh tạo thành hợp tử => Hợp tử phát triển thành phôi, hình thành cơ thể mới

- Động vật đẻ trứng

          + Các giai đoạn của quá trình sinh sản ở động vật đẻ trứng: Con đực và con cái giao phối với nhau. Tinh trùng của con đực kết hợp với trứng của con cái tạo thành hợp tử nằm trong trứng đã được thụ tinh. Trứng đã được thụ tinh sẽ được đẻ ra ngoài. Được ấp đủ nhiệt độ, hợp tử sẽ phát triển thành phôi rồi hình thành cơ thể mới. Sau khi phát triển hoàn thiện, con non sẽ phá vỡ vỏ trứng chui ra.

- Động vật đẻ con:

          + Các giai đoạn của quá trình sinh sản ở động vật đẻ con: Con đực và cái giao phối với nhau. Tinh trùng của con đực gặp trứng con cái tạo thành hợp tử. Hợp tử phát triển thành phôi, hình thành nên cơ thể mới ở trong cơ thể con cái. Đủ thời gian ngày tháng, khi đã phát triển hoàn thiện, con non sẽ được đẻ ra ngoài.

- Các giai đoạn của quá trình sinh sản ở người:

          + Hình thành tinh trùng và hình thành trứng: Nữ giới tạo ra trứng, nam giới tạo ra tinh trùng

          + Thụ tinh tạo thành hợp tử: Trứng và tinh trùng gặp nhau trong cơ quan sinh dục của nữ giới. Gặp điều kiện thuận lợi, trứng được thụ tinh với tinh trùng để tạo thành hợp tử

          + Hợp tử phát triển thành phôi, hình thành nên cơ thể mới: Theo ngày tháng, nhờ chất dinh dưỡng trong cơ thể người mẹ được lấy qua nhau thai, hợp tử phát triển thành phôi thai và phát triển thành một em bé hoàn thiện trong tử cung của người mẹ. Em bé sau đó được mẹ sinh ra thành một cá thể độc lập

2. Vai trò và ứng dụng sinh sản hữu tính trong thực tiễn

- Một số ứng dụng của sinh sản hữu tính trong thực tiễn như tạo ra giống mới có năng suất cao, đặc tính tốt thông qua lai tạo, chọn lọc

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Sinh sản hữu tính ở thực vật là cây con sinh ra mang đặc điểm

A. giống cây mẹ, có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái

B. giống cây mẹ, không có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái

C. vừa giống bố mẹ và có những đặc điểm khác nhau và khác bố mẹ, có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái

D. khác cây mẹ, không có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái

Câu 2: Hoa lưỡng tính là

A. hoa có đài, tràng và nhuỵ hoa.        

B. hoa có đài, tràng và nhị hoa.

C. hoa có nhị và nhuỵ hoa.

D. hoa có đài và tràng hoa.

Câu 3: Sinh sản hữu tính ở động vật là sự kết hợp

A. của nhiều giao tử đực với một giao tử cái tạo nên hợp tử phát triển thành cơ thể mới

B. ngẫu nhiên của giao tử đực và giao tử cái tạo nên hợp tử phát triển thành cơ thể mới

C. có chọn lọc của hai giao tử đực và một giao tử cái tạo nên hợp tác phát triển thành cơ thể mới

D. có chọn lọc của giao tử cái với nhiều giao tử đực và một tạo nên hợp tử phát triển thành cơ thể mới

Câu 4: Quả được hình thành từ

A. Noãn được thụ tinh

B. Bầu nhụy

C. Bầu nhị 

D. Noãn không được thụ tinh

Câu 5: Điều đúng với sinh sản hữu tính ở động vật là

A. cá thể có thể sống độc lập, đơn lẻ vẫn sinh sản bình thường

B. đảm bảo sự ổn định về mặt di truyền qua các  thế hệ cơ thể

C. tạo ra số lượng lớn con cháu trong thời gian ngắn

D. có khả năng thích nghi cao với sự thay đổi của điều kiện môi trường

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tại sao có loại quả có nhiều hạt, có loại quả chỉ có một hạt, có quả không hạt?

Câu 2: Vì sao thằn lằn đứt đuôi và mọc lại đuôi mới không phải là biểu hiện của sinh sản?