Giáo án và PPT KHTN 7 cánh diều Bài 29: Khái quát về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

BÀI 29: KHÁI QUÁT VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

HS quan sát hình ảnh về sự biến đổi cây hoa hướng dương qua các giai đoạn, trả lời câu hỏi:

Mô tả sự biến đổi của cây hoa hướng dương qua các giai đoạn. Sự biến đổi đó là gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm sinh trưởng, phát triển và mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển

GV chiếu một số hình ảnh về sự sinh trưởng và phát triển ở sinh vật, học sinh quan sát kết hợp nghiên cứu tích cực thông tin SGK, thực hiện các nhiệm vụ sau:

+ Sinh trưởng là gì? Cho một số ví dụ về sinh trưởng ở sinh vật?

+ Phát triển là gì? Cho một số ví dụ về phát triển ở sinh vật?

+ Quan sát hình và cho biết dấu hiệu của sự sinh trưởng và phát triển? Sinh trưởng và phát triển có mối quan hệ như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Sinh trưởng ở sinh vật: là quá trình tăng về kích thước, khối lượng của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào, làm cơ thể lớn lên.

- Phát triển ở sinh vật: là quá trình biến đổi tạo nên các tế bào, mô, cơ quan, hình thành chức năng mới ở các giai đoạn

- Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở sinh vật: Sinh trưởng và phát triển có mối liên hệ mật thiết với nhau, liên tiếp, xen kẽ nhau. Sinh trưởng là cơ sở cho phát triển. Phát triển thúc đẩy sinh trưởng và phát triển hình thái mới.

II. CÁC NHÂN TỐ CHỦ YẾU ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

Hoạt động 2: Tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở sinh vật 

GV tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm thực hiện các nhiệm vụ sau:

+ Nêu ảnh hưởng của các nhân tố chủ yếu như nước, chất dinh dưỡng, nhiệt độ, ánh sáng đến sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật? Cho ví dụ.

+ Nêu ảnh hưởng của chất dinh dưỡng đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật? Giải thích.

+ Lấy một số ví dụ về biểu hiện của thực vật, động vật khi thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng?

+ Nêu ảnh hưởng của nước đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật? Lấy ví dụ về ảnh hưởng của nước đến sinh trưởng và phát triển của một số sinh vật ở địa phương em?

+ Nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật? Quan sát hình dưới đây, cho biết ảnh hưởng của nhiệt độ đến sinh trưởng của mỗi sinh vật?

+ Nêu vai trò của ánh sáng đối với sự sinh trưởng và phát triển của thực vật và động vật? Cho ví dụ.

Sản phẩm dự kiến:

1. Nhiệt độ

- Mỗi loài sinh vật sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện nhiệt độ môi trường thích hợp.  Sự biến động nhiệt độ ảnh hương rất nhiều tới quá trình sinh trưởng và phát triển, đặc biệt là với thực vật và động vật biến nhiệt.

2. Ánh sáng

- Ở thực vật, cường độ và độ dài ngày chiếu sáng ánh sáng ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển:

          + Một số loài cây ra hoa trong điều kiện có thời gian chiếu sáng dài ở cuối mùa xuân và mùa hè như cây hành, cà rốt, rau diếp, củ cải đường.

          + Một số loài cây khác chỉ ra hoa trong điều kiện có thời gian chiếu sáng ngắn vào cuối mùa thu đầu mùa đông như cây thuốc lá, đậu tương, bông, dưa chuột.

          + Có loài (ví dụ cây thuốc lá) khi hạt nảy mầm cần ánh sáng.

- Ở động vật, ánh sáng ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển:

          + Vào mùa đông, thời gian chiếu sáng ít, các loài sâu ăn lá ngừng sinh sản

          + Mùa xuân và mùa hè có thời gian chiếu sáng dài là thời gian sinh sản của nhiều loài chim.

3. Nước

- Nước cần cho các sinh vật sinh trưởng và phát triển. Thiếu nước, các loài sinh vật sinh trưởng và phát triển chậm hoặc bị chết.

- Nước tác động khác nhau lên các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của thực vật như nảy mầm, lớn lên, ra hoa, tạo quả…

4. Chất dinh dưỡng

- Chất dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật.

- Cơ thể thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật qua các giai đoạn.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Vào mùa đông, một số cây có hiện tượng rụng lá nhằm

A. giảm sự thoát hơi nước, giúp cây không bị khô héo trong mùa có khí hậu khắc nghiệt.

B. giảm sự trao đổi chất, giúp cây không bị khô héo trong mùa có khí hậu khắc nghiệt.

C. giảm quá trình quang hợp, giúp cây không bị khô héo trong mùa có khí hậu khắc nghiệt.

D. giảm quá trình hô hấp, giúp cây không bị khô héo trong mùa có khí hậu khắc nghiệt.

Câu 2: Khi chăn nuôi gia súc, gia cầm với thức ăn thiếu protein thì vật nuôi thường sẽ có biểu hiện là 

A. chậm lớn và gầy yếu.

B. còi xương và chậm lớn.

C. béo phì và còi xương.

D. còi xương và gầy yếu.

Câu 3: Khi cây trồng thiếu phân lân thường có biểu hiện là

A. sinh trưởng chậm nhưng phát triển nhanh.

B. sinh trưởng nhanh nhưng lại phát triển chậm.

C. sinh trưởng chậm, lá cây chuyển màu xanh đậm.

D. sinh trưởng nhanh, lá cây chuyển màu xanh đậm.

Câu 4: Cho ví dụ sau:

- Ví dụ 1: Đối với ruồi giấm, ở 25^oC chu kì sống là 10 ngày; ở 18^oC chu kì sống là 17 ngày.

- Ví dụ 2: Đối với cá rô phi, nhiệt độ dưới 5,6^oC hoặc trên 42^oC thì cá chết.

Đây là ví dụ chứng minh nhân tố nào ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật?

A. Đặc điểm của loài.

B. Nhiệt độ.

C. Ánh sáng.

D. Dinh dưỡng.

Câu 5: Trong chăn nuôi gà, người ta thường thắp đèn để chủ động điều tiết độ dài ngày và đêm nhằm mục đích tăng sản lượng trứng thu hoạch. Vậy ứng dụng trên dựa trên ảnh hưởng của nhân tố nào đến sự sinh trưởng và phát triển của vật nuôi?

A. Đặc điểm của loài.

B. Nhiệt độ.

C. Ánh sáng.

D. Dinh dưỡng.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tại sao vào những ngày mùa đông cần cho gia súc non ăn nhiều hơn để chúng có thể sinh trưởng và phát triển bình thường?

Câu 2: Hãy thiết kế một thí nghiệm chứng minh vai trò của nước đối với sự sinh trưởng và phát triển ở thực vật.