Giáo án và PPT KHTN 7 kết nối Bài 28: Trao đổi khí ở sinh vật

BÀI 28: TRAO ĐỔI KHÍ Ở SINH VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV nêu câu hỏi tình huống, HS lắng nghe và thực hiện và nêu cảm nhận: Em hãy hít 1 hơi thật sâu sau đó thở ra thật nhẹ nhàng?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TRAO ĐỔI KHÍ Ở SINH VẬT

Hoạt động 1:Tìm hiểu trao đổi khí ở sinh vật 

GV đặt ra câu hỏi liên quan đến hoạt động trao đổi khí:

+ Trao đổi khí là gì?

+ Trao đổi khí diễn ra theo cơ chế nào?

+ Trao đổi khí có liên quan gì đến hô hấp tế bào?

+ Nếu sống trong môi trường thiếu ôxi thì điều gì xảy ra với cơ thể động vật nói chung & con người nói riêng?

Sản phẩm dự kiến:

- Trao đổi khí là quá trình sinh vật lấy O₂ hoặc CO₂ từ môi trường vào cơ thể, đồng thời thải ra môi trường khí CO₂ hoặc O_2.

- Ở cơ thể động vật, trao đổi khí được thực hiện qua quá trình hô hấp.

- Ở thực vật, trao đổi khí được thực hiện ở cả quá trình quang hợp và hô hấp

- Hô hấp tế bào sử dụng O₂ để oxy hóa chất hữu cơ tạo thành CO₂, nước và giải phóng năng lượng. Quá trình trao đổi khí giúp cơ thể lấy O₂ dùng cho hô hấp tế bào và thải CO₂ từ quá trình hô hấp tế bào ra môi trường.

- Nếu sống trong môi trường thiếu O₂ thì cơ thể con người sẽ dẫn đến đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt. Thể nặng có thể gây ra tình trạng mất ý thức, mất trí nhớ tạm thời, liệt nhẹ nửa người, choáng váng,… gây khó khăn cho sinh hoạt và công việc. Thiếu O₂ kéo dài sẽ dẫn tới tai biến mạch máu não, nhồi máu não, đột quỵ, đột tử,…

II. TRAO ĐỔI KHÍ Ở THỰC VẬT  

Hoạt động 2: Tìm hiểu quá trình trao đổi khí ở thực vật

HS đọc SGK, quan sát H 28.1 trả lời các câu hỏi.

+ Cơ quan trao đổi khí ở thực vật là gì? Mô tả cấu tạo cơ quan đó?

+ Nêu chức năng của khí khổng?

+ Cấu tạo tế bào khí khổng phù hợp với chức năng trao đổi khí ở thực vật như thế nào?

+ Quan sát H 28.1, cho biết sự khác nhau giữa quá trình trao đổi khí qua khí khổng trong hô hấp & quang hợp?

+ Quá trình trao đổi khí chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào? Cây bị thiếu nước ảnh hưởng như thế nào đến quá trình trao đổi khí?

Sản phẩm dự kiến:

1. Cấu tạo của khí khổng

- Thực vật trao đổi khí với môi trường chủ yếu qua khí khổng (ở lá cây).

- Cấu tạo:

          + Gồm 2 tế bào hình hạt đậu nằm áp sát nhau.

          + Thành ngoài mỏng, thành trong dày

2. Chức năng của khí khổng

- Trao đổi khí:

          + Trong quá trình quang hợp, khí khổng mở cho khí CO₂ từ môi trường khuếch tán vào lá và khí O₂ từ lá khuếch tán ra môi trường.

          + Trong quá trình hô hấp, khí khổng mở cho khí O₂ khuếch tán vào lá và khí CO₂ khuếch tán ra môi trường

- Thực hiện quá trình thoát hơi nước cho cây.

III. TRAO ĐỔI KHÍ Ở ĐỘNG VẬT

Hoạt động 3: Tìm hiểu sự trao đổi khí ở động vật

Yêu cầu HS quan sát hình ảnh, video trao đổi khí ở các động vật khác nhau và trả lời các câu hỏi sau:

+ Cho biết tên cơ quan trao đổi khi ở giun đất, cá, châu chấu & mèo.

+ Mô tả đường đi của khí qua cơ quan trao đổi khí ở động vật.

+ Mô tả đường đi của khí O₂ & CO₂, qua các cơ quan của hệ hô hấp ở người.

+ Điều gì sẽ xảy ra nếu đường dẫn khí bị tắc nghẽn? Nêu những việc làm có lợi cho quá trình trao đổi khí ở người?

Sản phẩm dự kiến:

1. Cơ quan trao đổi khí ở động vật

- Động vật trao đổi khí với môi trường qua cơ quan trao đổi khí

- Tùy từng loại động vật mà cơ quan trao đổi khí là da, hệ thống ống khí, mang hay phổi

2. Quá trình trao đổi khí ở động vật (ví dụ ở người)

- Đường đi của khí qua cơ quan trao đổi khí ở động vật:

          + Khí O₂ từ môi trường qua cơ quan hô hấp đi vào cơ thể, cung cấp cho tế bào thực hiện quá trình hô hấp

          + Khí CO₂ sinh ra từ hô hấp tế bào được cơ thể đưa ra ngoài môi trường qua cơ quan trao đổi khí

- Đường đi của khí O₂ và CO₂ qua các cơ quan của hệ hô hấp ở cơ thể người:

          + Quá trình trao đổi khí ở người là phổi.

          + Khí O₂ từ môi trường qua đường dẫn khí (khoang mũi, hầu, khí quản, phế quản) để vào phổi nhờ động tác hít vào. Tại phổi, khí O₂ khuếch tán từ phế nang vào máu đến cung cấp cho các tế bào trong cơ thể.

          + Khí CO₂ được chuyển từ máu đến phổi, từ phổi qua đường dẫn khí ra ngoài môi trường nhờ động tác thở ra.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Khi chúng ta thở ra thì

A. cơ liên sườn ngoài co.

B. cơ hoành co.

C. thể tích lồng ngực giảm.

D. thể tích lồng ngực tăng.

Câu 2: Trong quá trình trao đổi khí ở tế bào, loại khí nào sẽ khuếch tán từ máu vào tế bào ?

A. Khí nitrogen

B. Khí carbon dioxide

C. Khí oxygen

D. Khí hydrogen

Câu 3: Quá trình hô hấp ở thực vật có ý nghĩa:

A. Đảm bảo sự cân bằng O₂ và CO₂ trong khí quyển

B. Tạo ra năng lượng cung cấp cho hoạt động sống của các tế bào và cơ thể sinh vật

C. Làm sạch môi trường

D. Chuyển hóa glucid thành CO₂ và H₂O

Câu 4: Cơ quan giúp thực vật trao đổi khí với môi trường là:

A. Lục lạp

B. Rễ

C. Khí khổng

D. Mô dậu

Câu 5: Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về các hình thức trao đổi khí ở động vật?

A. Giun đất trao đổi khí qua da.

B. Cá trao đổi khí bằng mang.

C. Châu chấu trao đổi khí bằng da.

D. Mèo trao đổi khí bằng phổi.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Giải thích tại sao khi sưởi ấm bằng than hoặc củi trong phòng kín, người trong phòng có thể bị ngất hoặc nguy hiểm đến tính mạng. Em hãy đề xuất biện pháp giúp hạn chế nguy hiểm trong trường hợp sưởi ấm bằng than hoặc củi.

Câu 2: Tại sao khi ở trong phòng kín đông người một thời gian thì nhịp hô hấp của cơ thể thường tăng? Em hãy đề xuất biện pháp để quá trình trao đổi khí ở người diễn ra thuận lợi khi ở trong phòng đông người, phòng ngủ, lớp học,…