Giáo án và PPT KHTN 9 kết nối Bài 36: Khái quát về di truyền học

BÀI 36. KHÁI QUÁT DI TRUYỀN HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Con người sinh ra có những đặc điểm giống bố mẹ và có những đặc điểm khác bố mẹ. Đó là hiện tượng gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG 1. KHÁI NIỆM DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Một cặp vợ chồng đều có tóc xoăn, người con thứ nhất của họ có tóc xoăn, đây là một ví dụ về hiện tượng di truyền; người con thứ hai của họ có tóc thẳng; đây là một ví dụ về hiện tượng biến dị.

Đọc thông tin trên và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Cho biết di truyền và biến dị là gì.

2. Lấy thêm ví dụ về hiện tượng di truyền và biến dị trong thực tế.

Sản phẩm dự kiến:

1.

• Di truyền học là quá trình truyền đạt các đặc tính từ bố mẹ hoặc tổ tiên sang các thế hệ con cháu.
• Biến dị là hiện tượng sinh ra con cái có các đặc điểm khác biệt so với bố mẹ.

2. Ví dụ: Khi hai con chó màu trắng giao phối, chúng sinh ra con chó màu đen (biến dị) và con chó màu trắng (di truyền học).

HOẠT ĐỘNG 2. MENDEL – NGƯỜI ĐẶT NỀN MÓNG CHO DI TRUYỀN HỌC

HS thảo luận trả lời câu hỏi:  Quan sát thí nghiệm trong Hình 36.1 và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Trình bày các bước tiến hành và kết quả thí nghiệm.

2. Ở thế hệ F₁ và F₂ có xuất hiện dạng màu hoa pha trộn giữa hoa tím và hoa trắng hay không? Yếu tố quy định tính trạng hoa trắng (ở thế hệ P) có biến mất trong phép lai không?

Sản phẩm dự kiến:

1. Các bước tiến hành: 

- Bước 1: Tạo ra những cây đậu thuần chủng bằng cách cho các cây đậu hà lan tự thụ phấn qua nhiều thế hệ.

- Bước 2: Cho cây hoa tím thụ phấn với cây hoa trắng. 

Kết quả thu được F₁: 100% cây hoa tím.

- Bước 3: Cho F₁ tự thụ phấn.

Kết quả thu được: tỉ lệ 3 tím : 1 trắng.

2. Trong thế hệ F₁ và F₂ không có sự xuất hiện của hoa có màu pha trộn giữa tím và trắng, do tính trạng hoa tím và tính trạng hoa trắng không hòa trộn được với nhau.

- Yếu tố quy định tính trạng hoa trắng (ở thế hệ P) không bị mất đi, vì kết quả cuối cùng vẫn thấy sự hiện diện của hoa màu trắng.

HOẠT ĐỘNG 3. MỘT SỐ THUẬT NGỮ VÀ KÍ HIỆU DÙNG TRONG NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Lấy ví dụ về tính trạng, tính trạng tương phản, kiểu hình, kiểu gene ở đậu hà lan?

Sản phẩm dự kiến:

- Ví dụ về tính trạng: màu hoa, màu hạt, hình dạng hạt, hình dạng quả, vị trí mọc hoa, chiều cao cây,…

- Ví dụ về tính trạng tương phản:

+ Màu hoa tím và màu hoa trắng.

+ Hạt vàng và hạt xanh.

+ Hạt nhăn và hạt trơn.

+ Thân cao và thân thấp.

- Ví dụ về kiểu hình:

+ Màu sắc hoa: hoa đỏ, hoa trắng.

+ Màu sắc quả: quả vàng, quả xanh.

+ Chiều cao cây: cây cao, cây thấp.

- Ví dụ về kiểu gene: khi xét về tính trạng màu hoa, ta có:

+ Kiểu gene AA quy định hoa tím.

+ Kiểu gene Aa quy định hoa tím.

+ Kiểu gene aa quy định hoa trắng.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Một quần thể thực vật, xét 1 gene có 2 allele A và a. Trong đó kiểu gene đồng hợp lặn chiếm 30%. Kiểu gene đồng hợp trội gấp 2 lần số kiểu gene đồng hợp lặn. Xác định tần số allele của quần thể trên.

A. 0,65A: 0,35a

B. 0,6A: 0,4a

C. 0,35A: 0,65a

D. 0,7A: 0,3a

Câu 2: Một quần thể thực vật có 1000 cây, trong đó 300 cây có kiểu gene AA, 200 cây có kiểu gene Aa còn lại là aa. Xác định tần số allene của quần thể trên.

A. 0,6A : 0,4a.

B. 0,5A: 0,5a

C. 0,4A: 0,6a

D. 0,55A: 0,45a

Câu 3: Một quần thể thực vật, xét 1 gene có 2 allele A và a. Trong đó kiểu gene đồng hợp lặn chiếm 20%. Kiểu gene đồng hợp trội gấp 3 lần số kiểu gene đồng hợp lặn. Xác định tần số allele của quần thể trên.

A. 0,6A : 0,4a

B. 0,5A: 0,5a

C. 0,4A: 0,6a

D. 0,55A: 0,45a

Câu 4: Đặc điểm nào của cây Đậu Hà Lan tạo điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu các quy luật di truyền của Men đen?

A. Có hoa lưỡng tính, tự thụ phấn nghiêm ngặt.

B. Sinh sản nhanh và phát triển mạnh.

C. Có hoa lưỡng tính, tự thụ phấn không nghiêm ngặt.

D. Có hoa đơn tính, giao phấn nghiêm ngặt.

Câu 5: Mendel chọn các cặp tính trạng tương phản khi thực hiện phép lai vì

A. thuận tiện cho việc lai các cặp bố mẹ với nhau.

B. thuận tiện cho việc theo dõi sự di truyền của từng cặp tính trạng qua các thế hệ.

C. thuận tiện cho việc sử dụng toán thống kê để phân tích số liệu thu được.

D. thuận tiện cho việc chọn các dòng thuần chủng.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

• Thế nào là nhân tố di truyền? Hãy chỉ ra tính trạng tương phản, tính trạng trội, tính trạng lặn trong phép lai của Mendel.
• Vì sao ý tưởng của Mendel về nhân tố di truyền là cơ sở cho việc nghiên cứu về gene sau này?
• Ở đậu hà lan, tiến hành giữa các cá thể thuần chủng thân cao với thân thấp. F₁ thu được 100% cây thân cao. F₂ thu được cả cây thân cao và cây thân thấp với tỉ lệ 3 cây thân cao : 1 cây thân thấp. Trả lời những câu hỏi sau:

1. Hãy sử dụng các kí hiệu và thuật ngữ để mô tả thí nghiệm trên bằng sơ đồ lai.

2. Dự đoán tính trạng trội, tính trạng lặn trong phép lai trên.