Giáo án và PPT KHTN 9 kết nối bài 45: Di truyền liên kết

BÀI 45. DI TRUYỀN LIÊN KẾT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Khi làm thí nghiệm trên ruồi giấm, nhà di truyền học người Mĩ Thomas Hunt Morgan (1866 – 1945) đã quan sát thấy có hiện tượng tính trạng thân xám thường di truyền cùng cánh dài, tính trạng thân đen thường di truyền cùng cánh cụt. Đây là hiện tượng gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Quy luật di truyền liên kết

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Dựa vào kết quả thí nghiệm, trả lời các câu hỏi sau:

- Phép lai trên gồm những tình trạng nào?

- Trong phép lai trên, nếu các tình trạng di truyền theo quy luật di truyền của Mendel thì kết quả của phép lai sẽ có bao nhiêu kiểu hình?

- Em có nhận xét gì về sự di truyền của các tính trạng trong phép lai trên?

- Vì sao cơ thể trong thí nghiệm của Morgan giảm phân chỉ hình thành hai loại giao tử?

- Theo em, di truyền liên kết là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Thí nghiệm của Morgan nghiên cứu hai tính trạng: màu sắc thân, chiều dài cánh.

- Nếu các tính trạng di truyền theo quy luật di truyền của Mendel thì kết quả phép lai sẽ có 4 loại kiểu hình với tỉ lệ 1 : 1 : 1 : 1.

- Thân xám luôn di truyền cùng cánh dài, thân đen luôn di truyền cùng cánh cụt.

Phép lai phân tích hai tính trạng nếu các gene phân li độc lập với nhau thì F_a thu được bốn loại kiểu hình (khác với kết quả lai của Morgan).

- Trong phép lai của Morgan, F_a chỉ có xuất hiện hai loại kiểu hình, trong đó tính trạng thân xám luôn đi với tính trạng cánh dài; thân đen luôn đi với cánh cụt → hai cặp gene quy định tính trạng màu thân và chiều dài cánh liên kết với nhau, cùng nằm trên một cặp NST tương đồng → Cơ thể thân xám, cành dài ở F₁ dị hợp hai cặp gene giảm phân chỉ tạo hai loại giao tử. 

- Di truyền liên kết là hiện tượng các gene quy định các tính trạng cùng nằm trên một NST có xu hướng di truyền cùng nhau trong quá trình giảm phân.

Hoạt động 2. Ứng dụng về di truyền liên kết

GV đưa ra câu hỏi: Di truyền liên kết có ý nghĩa như thế nào trong nông nghiệp? 

Sản phẩm dự kiến:

- Trong di truyền liên kết, các nhóm tính trạng thường xuyên di truyền cùng nhau nên trong chọn giống, người ta có thể ứng dụng để chọn được những nhóm tính trạng tốt luôn đi kèm với nhau, phù hợp với mục tiêu sản xuất của con người.

- Di truyền phân li độc lập làm xuất hiện các biến dị tổ hợp, tạo ra sự đa dạng cho sinh giới, còn di truyền liên kết hạn chế biến dị tổ hợp, đảm bảo cho sự di truyền bền vững của nhóm tính trạng.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Ruồi giấm đực có kiểu gene Bv/bv (di truyền liên kết) cho mấy loại giao tử?

A. 2 loại: BV, bv.

B. 4 loại: BV,Bv,bV,bv.

C. 2 loại: Bb,Vv.

D. Không cho giao tử nào.

Câu 2: Hiện tượng di truyền liên kết là do

A. Các cặp gene qui định các cặp tính trạng nằm trên các cặp NST khác nhau.

B. Các cặp gene qui định các cặp tính trạng nằm trên cung một cặp NST.

C. Các gene phân li độc lập trong giảm phân.

D. Các gene tự do tổ hợp trong thụ tinh.

Câu 3: Điều nào sau đây không đúng với nhóm gene liên kết?

A. Các gene nằm trên một NST tạo thành nhóm gene liên kết.

B. Số nhóm gene liên kết ở mỗi loài bằng số NST trong bộ đơn bội (n) của loài đó.

C. Số nhóm gene liên kết ở mỗi loài bằng số NST trong bộ lưỡng bội (2n) của loài đó.

D. Số nhóm tính trạng di truyền liên kết tương ứng với số nhóm gene liên kết.

Câu 4: Hiện tượng nhiều gene cùng phân bố trên chiều dài của NST hình thành nên

A. Nhóm gene liên kết.

B. Cặp NST tương đồng.

C. Cặp gene tương phản.

D. Nhóm gene độc lập.

Câu 5: Di truyền liên kết là

A. hiện tượng nhóm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gene trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào.

B. hiện tượng nhóm gene được di truyền cùng nhau, quy định một tính trạng.

C. hiện tượng nhiều gene không allele cùng nằm trên 1 NST.

D. hiện tượng nhóm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gene trên các cặp NST tương đồng khác nhau.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Ở ruồi giấm, thân xám trội so với thân đen, cánh dài trội so với cánh cụt. Khi lai ruồi thân xám, cánh dài thuần chủng với ruồi thân đen, cánh cụt F1 toàn thân xám cánh dài. Cho con đực F1 lai với con cái thân đen, cánh cụt thu được tỉ lệ ?

Câu 2: Tại sao có thể quan sát nhiễm sắc thể rõ nhất tại kì giữa của nguyên phân?