Giáo án và PPT Lịch sử 6 chân trời Bài 18: Các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc trước thế kỉ X

BÀI 18: CÁC CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC TRƯỚC THẾ KỈ X

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em hãy nghe bài hát “Dòng máu Lạc Hồng” và nêu cảm nhận của mình sau khi nghe bài hát đó

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG 1. KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRƯNG (NĂM 40-43)

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy cho biết nguyên nhân nhân dẫn tới bùng nổ cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

• Ai là người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng?

• Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng nổ ra ở đâu?

• Em hãy trình bày diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

• Em hãy cho biết kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Sản phẩm dự kiến:

- Nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng: bất bình với chính sách cai trị hà khắc của chính quyền đô hộ phương Bắc chống ách đô hộ, bảo vệ nhân dân, khôi phục lại nền độc lập, tự chủ đã được thiết lập từ thời Hùng Vương dựng nước.

- Diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng:

          + Tháng 3 - 40, Trưng Trắc cùng em gái là Trưng Nhị đã phất cờ khởi nghĩa ở Hát Môn, tướng lĩnh đều quy tụ về với cuộc khởi nghĩa.

          + Từ sông Hát, nghĩa quân theo đường sông Hồng tiến xuống đánh chiếm căn cứ quân Hán ở Mê Linh và Cổ Loa (nay thuộc Hà Nội).

          + Tháng 4 - 40, Hai Bà chiếm được Luy Lâu, thái thú Tô Định chạy trốn về quận Nam Hải (Quảng Đông).

          + Khởi nghĩa thắng lợi, Trưng Trắc lên ngôi vua, đóng đô ở Mê Linh.

          + Mùa hè năm 42, nhà Hán đem quân đàn áp. Năm 43, cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng thất bại Nhân dân thương tiếc, lập đền thờ hai bà ở khắp nơi.

- Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng:

          + Chứng tỏ tinh thần đấu tranh mạnh mẽ, bất khuất của người Việt.

          + Tạo nền tảng, truyền thống đấu tranh và cổ vũ cho các phong trào khởi nghĩa giành độc lập, tự chủ sau này.

HOẠT ĐỘNG 2. KHỞI NGHĨA BÀ TRIỆU (NĂM 248)

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Cuộc khởi nghĩa Bà Triệu diễn ra vào năm bao nhiêu?

• Em hãy cho biết nguyên nhân và mục đích của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu

• Em hãy trình bày diễn biến chính và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu.

Sản phẩm dự kiến:

- Nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu: Dưới ách thống trị tàn bạo của nhà Ngô, năm 248, tại vùng Cửu Chân (Thanh Hoá), Bà Triệu phất cờ khởi nghĩa.

- Những nét chính của cuộc khởi nghĩa:

          + Từ căn cứ núi Nưa nghĩa quân đánh phá các thànhấp của bọn quan lại đô hộ ở Cửu Chân rồi từ đó đánh ra khắp Giao Châu.

          + Nhà Ngô lo sợ, vội cử quân sang đàn áp. Dù chiến đấu anh dũng nhưng do lực lượng quá chênh lệch, nghĩa quân bị tiêu diệt. Bà Triệu hi sinh trên núi Tùng (Phú Điền, Hậu Lộc, Thanh Hoá).

HOẠT ĐỘNG 3. KHỞI NGHĨA LÝ BÍ VÀ NƯỚC VẠN XUÂN (NĂM 542-602)

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Em hãy trình bày diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Lí Bí.

• Em hãy nêu kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lí Bí.

• Kinh đô của nước Vạn Xuân nằm ở đâu?

• Sau khi lên ngôi vua, Lí Bí lấy hiệu là gì?

• Em hãy trình bày diễn biến chính của cuộc đấu tranh bảo vệ nước Vạn Xuân.

• Nước Vạn Xuân sụp đổ vào năm bao nhiêu?

Sản phẩm dự kiến:

- Diễn biến cuộc khởi nghĩa Lý Bí:

          + Mùa xuân năm 542, Lý Bí lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa, đánh đuổi Tiêu Tư, chiếm giữ thành Long Biên (Bắc Ninh), làm chủ Giao Châu. Nhà Lương đã hai lần huy động quân sang đàn áp nhưng đều thất bại nặng nề.

          + Mùa xuân năm 544, khởi nghĩa thắng lợi. Lý Bí lên ngôi vua, hiệu là Lý Nam Đế. Ông đặt tên nước là Vạn Xuân, đóng đô ở vùng cửa sông Tô Lịch (Hà Nội), cho xây điện Vạn Thọ và chùa Khai Quốc, cho đúc tiền riêng.

          + Tháng 5 - 545, Nhà Lương cử quân xâm lược Vạn Xuân. Lý Nam Đế trao quyền chỉ huy kháng chiến cho Triệu Quang Phục, một vị tướng trẻ tài ba. Triệu Quang Phục đưa quân về đầm Dạ Trạch (Khoái Châu, Hưng Yên), xây đựng căn cử và tiếp tục lãnh đạo nhân dân kháng chiến.

          + Năm 550, sau khi đánh bại quân Lương, Triệu Quang Phục xưng vương (Triệu Việt Vương).

          + Năm 602, nhà Tuỳ đem quân xâm lược, nước Vạn Xuân sụp đổ.

HOẠT ĐỘNG 4. KHỞI NGHĨA MAI THÚC LOAN (NĂM 713-722)

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Em hãy trình bày diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan.

• Khởi nghĩa Mai Thúc Loan đã giành và giữ chính quyền độc lập trong bao nhiêu năm?

• Cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan có ý nghĩa gì đối với lịch sử dân tộc?

Sản phẩm dự kiến:

- Những nét chính của khởi nghĩa Mai Thúc Loan:

          + Dưới ách thống trị tàn bạo của nhà Đường, năm 713, nhân dân Hoan Châu (Nghệ An, Hà Tĩnh) vùng lên khởi nghĩa dưới sự lãnh đạo của Mai Thúc Loan.

          + Từ Hoan Chảu, khởi nghĩa lan rộng ra khắp các châu, huyện.

          + Mai Thúc Loạn chọn vùng Sa Nam (Nam Đàn, Nghệ An) để xây thành Vạn An. Ông xưng đế, nhân dân thường gọi là Mai Hắc Đế.

          + Từ thành Vạn An, nghĩa quân tiến ra Bắc, đánh chiếm thành Tống Bình (Hà Nội ngày nay).

          + Năm 722, nhà Đường phải 10 vạn quân sang đàn áp, khởi nghĩa bị dập tắt.

          + Khởi nghia Mai Thúc Loan đã giành và giữ chính quyền độc lập trong gần 10 năm (713 - 722).

HOẠT ĐỘNG 5. KHỞI NGHĨA PHÙNG HƯNG 

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Địa danh nào gắn với cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng?

• Em hãy nêu nguyên nhân, kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng.

Sản phẩm dự kiến:

- Những diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng:

          + Khoảng cuối thế kỉ VIII, ở làng Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội), Phùng Hưng đã hợp quân khởi nghĩa và nhanh chóng làm chủ vùng Đường Lâm.

          + Được nhân dân các vùng xung quanh hưởng  ứng, Phùng Hưng chiếm được thành Tống Bình, tổ chức việc cai trị.

          + Khi Phùng Hưng qua đời, con trai ông là Phùng An lên nối nghiệp cha. Sau đó, nhà Đường đem quân sang đàn áp, dập tắt cuộc khởi nghĩa.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Cuộc nghĩa Hai Bà Trưng bùng nổ vào mùa xuân năm 40 không xuất phát từ nguyên nhân sâu xa nào sau đây?

• A. Chế độ cai trị hà khắc của nhà Hán.
• B. Thi Sách bị quan Thái thú Tô Định giết chết.
• C. Đời sống nhân dân lầm than.
• D. Quan Tô Định tham lam, tàn bạo, bóc lột.

Câu 2: Trưng Trắc cùng với em gái là Trưng Nhị phát động khởi nghĩa ở đâu?

• A. Cửa sông Hát
• B. Mê Linh
• C. Luy Lâu
• D. Giao Chi

Câu 3: Mục tiêu của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng là?

• A. Trả thù cho chồng
• B. Trả thù cho đất nước
• C. Khôi phục lại thế lực vua Hùng
• D. Tất cả các đáp án trên

Câu 4: Sau thời gian ngắn khởi nghĩa Hai Bà Trưng đã giải phóng bao nhiêu tỉnh thành?

• A. 63
• B. 54
• C. 65
• D. 66

Câu 5: Vì sao nhân dân lại hưởng ứng cuộc kháng chiến của Hai Bà Trưng?

• A. Vì ngưỡng mộ hai bà
• B. Vì căm phẫn chế độ độc tài
• C. Vì căm giận chế độ áp bức, bóc lột tàn tệ của nhà Đông Hán.
• D. Vì yêu nước

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: A

Câu 3: D

Câu 4:C

Câu 5:C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy hoàn thành bảng sau: