Giáo án và PPT Lịch sử 6 chân trời Bài 19: Bước ngoặt lịch sử đầu thế kỉ X

BÀI 19: BƯỚC NGOẶT LỊCH SỬ ĐẦU THẾ KỈ X

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Mùa xuân năm 40 từng vang lên lời thề bất hủ của Hai Bà Trưng: "Một xin rửa sạch nước thù, Hai xin đem lại nghiệp xưa họ Hùng.” Nhưng trong khoảng gần 900 năm, từ Hai Bà Trưng, Bà Triệu đến Lý Bí, Mai Thúc Loan.... đều chưa thực hiện được trọn vẹn lời thể. Cuối cùng, ai là người đã hoàn thành trọn vẹn được ước nguyện độc lập thiêng liêng ấy và thực hiện thông qua sự kiện nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Khúc Thừa Dụ đã làm gì để gây dựng nền độc lập tự chủ cho dân tộc?

• Theo em, những việc làm đó có ý nghĩa như thế nào?

• Em hãy vẽ sơ đồ về những chính sách cải cách của Khúc Hạo.

• Quân Nam Hán xâm lược nước ta vào năm bao nhiêu? 

• Ai là người lãnh đạo nhân dân ta tiếp tục đấu tranh chống quân Nam Hán?

• Em hãy trình bày diễn biến, kết quả cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán của Dương Đình Nghệ. 

Sản phẩm dự kiến:

a. Họ Khúc xây dựng nền tự chủ

- Việc nhà Đường công nhận chức Tiết độ sứ cho Khúc Thừa Dụ thể hiện:

          + Nhà Đường suy yếu

          + Khúc Thừa Dụ thực hiện một cuộc cướp chính quyền một cách khéo léo, đẩy nhà Đường vào thế đã rồi - buộc phải công nhận chính quyền tự chủ của người Việt.

- Những việc làm của Khúc Thừa Dụ và Khúc Hạo để xây dựng nền tự chủ cho dân tộc:

          + Tổ chức lại các đơn vị hành chính.

          + Bãi bỏ chính sách bóc lột của quan lại đô hộ

          + Chiêu mộ thêm binh lính.

          + Chỉnh lại mức thuế. Đặt quan lại mới phụ trách việc thu thuế.

- Những việc làm của cha con Khúc Thừa Dụ có ý nghĩa: xây dựng chính quyền tự chủ, độc lập với phong kiến phương Bắc cho người Việt, chính quyền của riêng người Việt - do người Việt nắm giữ.

          b. Dương Đình Nghệ chống quân Nam Hán, củng cố nền tự chủ

- Diễn biến chính cuộc chống quân Nam Hán do Dương Đình Nghệ lãnh đạo:

          + Từ làng Giàng (Thiệu Dương, Thanh Hoá), Dương Đình Nghệ xây dựng lực lượng ngày càng lớn mạnh.

          + Năm 931, ông đem quân ra tấn công thành Đại La. Quân Nam Hán lo sợ, vội cho người về nước xin viện binh.

          + Viện binh chưa đến nơi thì đội quân của Dương Đình Nghệ đã chiếm được Đại La và chủ động đón đánh quân tiếp viện.

          + Quân Nam Hán đại bại, chủ tướng Trình Bảo bị chém đầu.

- Kết quả cuộc chống quân Nam Hán do Dương Đình Nghệ lãnh đạo: Sau khi đánh tan quân Nam Hán, Dương Đình Nghệ tự xưng là Tiết độ sứ, khôi phục nền tự chủ. 

HOẠT ĐỘNG 2. NGÔ QUYỀN VÀ CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG NĂM 938

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Ngô Quyền đã chuẩn bị kế hoạch cho trận thuỷ chiến chặn giặc như thế nào?

• Trận địa cọc Bạch Đằng sẽ gây khó khăn gì cho quân giặc?

• Em hãy trình bày diễn biến chính trận chiến trên sông Bạch Đằng năm 938.

• Theo em, nét độc đáo trong cách tổ chức đánh giặc của Ngô Quyền là gì?

• Em hãy nêu ý nghĩa chiến thắng Bạch Đằng năm 938.

Sản phẩm dự kiến:

- Ngô Quyền kéo quân ra Bắc để trị tội kẻ phản nghịch Kiều Công Tiễn.

- Mục đích xâm lược lần thứ hai của quân Nam Hán: mưu đồ trả thù lần thất bại trước đó và dã tâm bành trướng, mở rộng lãnh thổ của nhà Nam Hán.

- Ngô Quyền đã chuẩn bị kế hoạch cho trận thủy chiến chặn giặc: sai người đem cọc vạt nhọn đầu bịt sắt đóng ngầm trước ở cửa biển, thuyền của bọn chúng theo nước triều lên vào trong hàng cọc thì sau đó ta dễ bề chế ngự, không cho chiếc nào ra thoát.

- Trận địa cọc Bạch Đằng sẽ gây khó khăn  cho quân giặc: quân Nam Hán sẽ bị động, bất ngờ, không kịp trở tay.

- Diễn biến trận chiến trên sông Bạch Đăng năm 938:

          + Cuối năm 938, đoàn thuyền chiến do Lưu Hoằng Tháo chỉ huy tiến vào cửa sông Bạch Đằng. Nhân lúc thuỷ triểu lên, Ngô Quyền cho thuyền nhỏ ra khiêu chiến, nhử quân giặc tiến sâu vào cửa sông.

          + Lưu Hoằng Tháo cho quân đuổi theo, vượt qua bãi cọc ngầm.

          + Đợi khi thuỷ triều rút, Ngô Quyền hạ lệnh tấn công.

          + Quân giặc thua và phải rút ra biển, thuyền va vào cọc nhọn. Ta đem thuyền ra đánh, quân giặc hoảng loạn nhảy xuống sông. Lưu Hoằng Tháo tử trận.

- Ý nghĩa của chiến thắng Bạch Đằng đối với lịch sử dân tộc:

          + Đánh bại hoàn toàn ý chí xâm lược của nhà Nam Hán

          + Thể hiện ý chí quyết tâm đấu tranh chống xâm lược của dân tộc ta.

          + Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc và mở ra thời đại độc lập đối với dân tộc ta.

          + Đánh dấu sự trưởng thành của dân tộc và kết thúc hoàn toàn thời kì đấu tranh giành lại độc lập hàng chục thế kỉ, đưa dân tộc ta bước sang một kỉ nguyên mới.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nội dung nào phản ánh đúng điều kiện thuận lợi để Khúc Thừa Dụ nổi dậy giành quyền tự chủ thành công?

• A. Do sự ủng hộ của nhân dân
• B. Do sự suy yếu của nhà Đường
• C. Do Khúc Thừa Dụ đã xây dựng được một lực lượng mạnh trước đó
• D. Do nền kinh tế An Nam phát triển hơn trước

Câu 2: Đâu không phải chính sách của Khúc Hạo nhằm xây dựng một đất nước tự chủ?

• A. Đặt lại các khu vực hành chính và cử người trông coi mọi việc
• B. Xem xét và định lại mức thuế, bãi bỏ các thứ lao dịch
• C. Lập lại sổ hộ khẩu
• D. Xưng vương, xây dựng một bộ máy nhà nước mới

Câu 3: Ai là người đã lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống quân Nam Hán lần thứ nhất giành thắng lợi?

• A. Khúc Hạo
• B. Khúc Thừa Mĩ
• C. Dương Đình Nghệ
• D. Ngô Quyền

Câu 4: Cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán xâm lược lần thứ nhất thắng lợi có ý nghĩa gì quan trọng? 

• A. Kết thúc hơn 1000 năm đô hộ của phong kiến phương Bắc
• B. Mở ra thời kì mới: độc lập, tự chủ lâu dài
• C. Bảo vệ nền tự chủ của dân tộc từ sau cuộc nổi dậy của Khúc Thừa Dụ
• D. Đem lại nền tự chủ cho dân tộc sau một thời gian dài bị đô hộ

Câu 5: Khúc Hạo chủ trương xây dựng đất nước tự chủ theo đường lối?

• A. Khoan thư sức dân là kế sâu rễ bền gốc
• B. Đẩy thuyền cũng là dân, lật thuyền cũng là dân
• C. Dân vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh
• D. Chính sự cốt chuộng khoan dung, giản dị, nhân dân đều được yên vui

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: D

Câu 3: C

Câu 4:C

Câu 5:D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy cho biết Khúc Thừa Dụ, Dương Đình Nghệ và Ngô Quyền đã có công lao gì đối với lịch sử dân tộc?

Câu 2:Việc vua Đường phong Khúc Thừa Dụ làm Tiết độ sứ có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc đấu tranh chống Bắc thuộc của nhân dân ta?

Câu 3:Xuất phát từ nguyên nhân sâu xa nào mà trong 1000 năm Bắc thuộc người Việt mất nước nhưng không mất dân tộc?