Giáo án và PPT Lịch sử 6 chân trời Bài 21: Vương quốc cổ Phù Nam

BÀI 21: VƯƠNG QUỐC CỔ PHÙ NAM

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em có biết vị trí của vương quốc cổ Phù Nam nằm ở khu vực nào của Việt Nam ngày nay không?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG 1. QUÁ TRÌNH THÀNH  LẬP, PHÁT TRIỂN VÀ SUY VONG CỦA VƯƠNG QUỐC PHÙ NAM

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Địa bàn chủ yếu của vương quốc cổ Phù Nam thuộc vùng nào của nước ta ngày nay?

• Vương quốc cổ Phù Nam ra đời vào thế kỉ nào?

• Phù Nam là quốc gia phát triển nhất trong khu vực Đông Nam Á vào thời gian nào?

• Vương quốc Phù Nam sụp đổ vào thế kỉ nào?

• Em hãy lập trục thời gian thể hiện các mốc hình thành, phát triển và suy vong của vương quốc Phù Nam.

Sản phẩm dự kiến:

- Từ thế kỉ II đến thế kỉ V, Phù Nam là quốc gia phát triển nhất trong khu vực Đông Nam Á. Thời gian này, Phù Nam là trung tâm kết nối giao thương và văn hoá giữa các cộng đồng dân cư trong khu vực với Ấn Độ, Trung Quốc.

- Từ thế kỉ III, Phù Nam bắt đầu mở rộng lãnh thổ, nhiều lần còn chinh phục các xử lân bang.

- Thế kỉ VI, Phù Nam bắt đầu suy yếu và bị Chân Lạp thôn tính.

- Vương quốc Phù Nam sụp đổ vào khoảng đầu thế kỉ VII. Các thành thị cổ nói tiếng một thời như Ốc Eo (An Giang) cũng đột ngột biến mất.

HOẠT ĐỘNG 2. HOẠT ĐỘNG KINH TẾ VÀ TỔ CHỨC XÃ HỘI

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Hoạt động kinh tế chủ yếu của cư dân Phù Nam là gì?

• Em hãy trình bày các hoạt động kinh tế của cư dân Phù Nam.

• Xã hội Phù Nam gồm những tầng lớp nào?

• Em hãy cho biết những điểm tương đồng giữa xã hội Phù Nam và xã hội Chăm-pa.

Sản phẩm dự kiến:

a. Hoạt động kinh tế

- Những hoạt động kinh tế chính của cư dân Phù Nam:

          + Phần lớn cư dân Phù Nam sống bằng nghề trồng lúa. Cư dân Phù Nam có thể “gieo (lúa) một năm, gặt hái ba năm”.

          + Nhiều sản phẩm thủ công nghiệp độc đáo thể hiện đặc trưng của vùng văn hoá sông nước vẫn còn tồn tại đến ngày nay.

          + Nghề đánh bắt thủy hải sản rất phát triển.

          + Giao lưu, trao đổi sản vật

- Những tầng lớp cư dân trong xã hội cư trú ở Óc Eo trước khi nó sụp đổ: thương nhân, thợ thủ công Phù Nam và thương nhân nước ngoài.

          b. Tổ chức xã hội

- Xã hội Phù Nam có nhiều tầng lớp: Quý tộc, nông đán, thương nhân, thợ thủ công.

          + Quý tộc và phần lớn thương nhân, thợ thủ công sống trong các thành thị

          + Thợ thủ công làm nghề kim hoàn, làm đồ trang sức, tạc tượng.

          + Thương nhân buôn bán và trao đổi sản vật, hàng hoá.

- Sự tinh tế của đó trang sức bằng kim loại và đá quỷ không chỉ minh chứng cho sự phát triển của thủ công nghiệp và ngoại thương mà còn cho thấy thành thị, nơi sinh sống của những tầng lớp cư dân khác nhau, đã giữ vai trò quan trọng trong tổ chức xã hội của Phù Nam.

3. MỘT SỐ THÀNH TỰU VĂN HÓA

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Em hãy trình bày một số thành tựu văn hoá nổi bật của cư dân Phù Nam.

• Đặc trưng dễ nhận biết nhất của văn hóa Phù Nam là gì?

• Tôn giáo du nhập từ Ấn Độ và phát triển ở Phù Nam là gì?

• Em hãy nêu những điểm giống nhau về tôn giáo, tín ngưỡng của người Phù Nam và người Chăm-pa. 

Sản phẩm dự kiến:

- Người Phù Nam ở nhà sàn, làm nhà trên kênh rạch, xây thành thị ở những vùng đất nổi, đi lại chủ yếu bằng mảng, ghe thuyền.

- Chữ Phạn đã du nhập vào Phù Nam.

- Hin- đu giáo và Phật giáo đều được du nhập từ Ấn Độ và phát triển ở Phù Nam. Thế kỉ V- VI, Phật giáo chiếm ưu thế. Nhiều pho tượng Phật bằng đủ chất liệu, đá, đồng và đặc biệt là gỗ vẫn còn tồn tại đến ngày nay.

- Bên cạnh một nền nghệ thuật kim hoàn tinh tế, phát triển cao, Phù Nam còn nổi tiếng với những bức chạm nổi trên đá, đất nung.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1:  Thời gian hình thành văn hóa Óc Eo?

• A. 1500 – 2000 năm
• B. 2000 – 2200 năm
• C. 3500 – 4000 năm
• D. 3000 – 3500 năm

Câu 2: Vương quốc Phù Nam được hình thành vào thời gian nào? 

• A. Đầu Công nguyên
• B. Thế kỉ VI TCN
• C. Cuối thế kỉ I TCN
• D. Khoảng thể kỉ I 

Câu 3: Điểm nổi bật về đời sống kinh tế của vương quốc Phù Nam so với các quốc gia khác trên đất nước Việt Nam?

• A. Kinh tế phồn thịnh, trở thành một vương quốc, giàu mạnh nhất khu vực Đông Nam Á
• B. Ngoại thương đường biển rất phát triển
• C. Đã từng làm chủ một khu vực rộng lớn ở Đông Nam Á
• D. Thể chế quân chủ đạt đến trình độ điển hình.

Câu 4: Phù Nam là quốc gia phát triển mạnh nhất khu vực Đông Nam Á vào khoảng thời gian nào?

• A. Thế kỉ I -IV
• B. Thế kỉ II-V
• C. Thế kỉ III-V
• D. Thế kỷ IV

Câu 5: Đâu là tầng lớp chính trong xã hội Phù Nam?

• A. Quý tộc, địa chủ, nông dân
• B. Quý tộc, tăng lữ, nông dân, nô tì
• C. Quý tộc, bình dân, nô lệ
• D. Thủ lĩnh quân sự, quý tộc tăng lữ, bình dân, nô tì.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: D

Câu 3: B

Câu 4:C

Câu 5:C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nhờ đâu Phù Nam được coi là “trạm trung chuyển” của các tôn giáo vào Đông Nam Á?

Câu 2: Phong cách xây dựng nhà cửa của người Phù Nam và người Việt cổ thời Văn Lang – Âu Lạc có điểm gì giống nhau?

Câu 3: Trích sách “Lược sử vùng đất Nam Bộ Việt Nam” (tr. 20) có đoạn viết là:

“Sau một thời rực rỡ, đế quốc Phù Nam bắt đầu suy thoái vào cuối thế kỉ thứ VI. Nước Cát Miệt, một thuộc quốc của Phù Nam, đến thế kỉ này đã nhanh chóng phát triển thành một vương quốc độc lập và hùng mạnh. Nhân sự suy yếu của Phù Nam, Chân Lạp đã tấn công và chiếm lấy một phần lãnh thổ (tương đương với vùng đất Nam Bộ ngày nay) của đế chế này vào đầu thế kỉ VII...”. Đoạn tư liệu trên thể hiện điều gì?