Nội dung chính Ngữ văn 12 chân trời Bài 9: Thực hành tiếng Việt

BÀI 9: KHÁM PHÁ TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI (VĂN BẢN THÔNG TIN) 

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: TÔN TRỌNG VÀ BẢO VỆ QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ TRONG HỌC TẬP NGHIÊN CỨU, SỰ KẾT HỢP GIỮA NGÔN NGỮ VỚI YẾU TỐ PHI NGÔN NGỮ

I. Lý thuyết

1. Một số quy định liên quan đến vấn đề tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

+ Có sự khác biệt đáng kể trong cách nhìn nhận về vấn đề sử dụng ý tưởng, câu chữ của người đi trước ở những bối cảnh lịch sử và văn hóa khác nhau. Trên thế gới, trước khi văn học hiện đại được hình thành, việc người viết một ý văn, ý thơ, cách diễn đạt nào đó của một tác phẩm văn học khác vào sáng tác của mình được chấp nhận rộng rãi. Điều này nhiều khi được coi là dấu hiệu của sự học rộng, biết nhiều.

+ Ngày nay, tất cả những gì được kế thừa của người khác, từ ý tưởng, thông tin đến những cách diễn đạt đặc thù có tính cá biệt đều phải được dẫn nguồn nếu không sẽ bị coi là đạo văn.

+ Tuy nhiên sẽ có những tri thức phổ quát, được mặc định là tài sản chung của cộng đồng hay nhân loại thì khi dùng không cần chú nguồn. Ví dụ: Trái đất quay xung quanh mặt trời....

+ Khi trích dẫn trực tiếp, cần dẫn đúng nguyên văn kể cả khi có những ý tưởng, thông tin, cách diễn đạt trong văn bản gốc bị coi là sai. Người viết có thể dùng cước chú để thuyết minh về ý tưởng, thông tin, cách diễn đạt bị coi là sai đó dùng kí hiệu, một từ trong tiếng la-tinh có nghĩa là “nguyên văn như vậy”. Nêu có phần nào bị cắt thì cần đánh dấu phần đó bằng kí hiệu (...)

+ Ngoài việc trích dẫn trong phần chính của văn bản, việc sử dụng kết quả lao động sáng tạo của người khác có thể được thể hiện qua cước chú. Với một số kiểu văn bản như báo cáo nghiên cứu, bài đăng ở tạp chí chuyên ngành, luận văn, luận án, sách chuyên khảo...có phần tài liệu tham khảo thường được đặt sau văn bản, liệt kê các công trình mà người viết tham khảo với đầy đủ thông tin về tác giả, tên công trình, nhà xuất bản, nơi xuất bản, năm xuất bản.

II. Luyện tập

Bài tập 1 (SGK trang 99)

Nhóm biên soạn dẫn nguồn bài thơ theo đúng quy cách, phần dẫn nguồn bao gồm những yếu tố sau:

Bài tập 2 (SGK trang 99)

- Chú thích nguồn khi trích dẫn ý tưởng của người khác:

1. Việt Nam đứng thứ tư trên thế giới về lượng rác thải nhựa, tương đương 1.83 triệu tấn/năm (Jamback và cộng sự, 2015)

2. Rác thải nhựa thuộc loại chất thải rắn, đó là những vật chất ở thể rắn được thải ra từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc hoạt động khác (Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2020)

- Chú thích nguồn thông tin khối lượng rác thải thu gom ở bảng 1 một cách đầy đủ, rõ ràng “khối lượng rác thải thu gom: được cung cấp bởi công ty Cổ phần xử lí chất thải xây dựng và đầu tư phát triển môi trường Hà Nội (uỷ ban nhân dân phường Thượng Cát, 2020)”.

Bài tập 3 (SGK trang 99-100)

a. Phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng là hình ảnh. Tác dụng: Minh hoạ một cách trực quan cho mang khuôn đúc mũi tên đồng ba cạnh và mũi lao cánh én, khiến thông tin trong ngữ liệu thêm sinh động, hấp dẫn. Người viết đã chú thích nguồn bằng cách: nêu tên và nguồn của hình 3.

b. Phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng đó là biểu đồ. Tác dụng: Minh hoạ một cách trực quan kết quả tính toán giá trị WQI dựa trên kết quả quan trắc trung bình năm giai đoạn 2016-2022 trên 9 lưu vực sông ở nước ta, khiến người đọc dễ hình dung về nội dung VB và làm tăng tính hấp dẫn cho VB. Người viết đã chú thích nguồn bằng cách: nêu tên và nguồn của biểu đồ 4.4.