BÀI 14: KHÁI QUÁT VỀ CẢM ỨNG Ở SINH VẬT

(19 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1. Cảm ứng ở sinh vật là gì?

Trả lời:

Là sự tiếp nhận và phản ứng của sinh vật đối với những thay đổi của môi trường (trong và ngoài), đảm bảo cho sinh vật thích ứng với môi trường sống.

Câu 2. Vai trò của cảm ứng đối với sinh vật là gì?

Trả lời:

Giúp sinh vật thích nghi với những thay đổi của môi trường, đảm bảo cho chúng sinh trưởng và phát triển tốt

Câu 3. Cảm ứng ở sinh vật được thực hiện qua các bộ phận nào?

Trả lời:                            

Cảm ứng ở sinh vật được thực hiện qua các bộ phận: Tiếp nhận kích thích; dẫn truyền thông tin kích thích; xử lý thông tin và đáp ứng.

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Hoạt động cảm ứng ở động vật diễn ra như thế nào?

Trả lời:

- Ở động vật, tất cả các cảm ứng đều được truyền thông tin về hệ thần kinh trung ương để nhận được thoognt in phản hồi lại phản ứng đó.

- Cảm ứng ở động vật diễn ra với tốc độ nhanh và đa dạng. Mức độ, tính chính xác, hình thức cảm ứng ở động vật thay đổi tuỳ thuộc vào bộ phận phụ trách cảm ứng.

Câu 2. Hoạt động cảm ứng ở thực vật diễn ra như thế nào?

Trả lời:

- Trong thực vật, hoạt động cảm ứng được thực hiện thông qua các cơ chế khác nhau tùy thuộc vào loại cảm ứng.

- Tuy nhiên hoạt động cảm ứng ở thực vật diễn ra rất chậm, khó nhận thấy, biểu hiện bằng các vận động dinh dưỡng dưỡng như hướng nước, hướng hóa, hướng sáng, … hoặc sinh trưởng như mọc chồi cây theo mùa,…

Câu 3. Trình bày ngắn gọn cơ chế cảm ứng ở thực vật?

Trả lời:

Cảm ứng ở thực vật khởi đầu bằng thụ thể trên màng tế bào tiếp nhận kích thích, thông tin kích thích từ thụ thể được truyền qua tế bào chất dưới dạng dòng điện tử hoặc chất hoá học đến bộ phận xử lí thông tin và đáp ứng rồi gây ra đáp ứng. Cả ba bộ phận tham gia vào cảm ứng ở thực vật đều là rễ, thân hoặc lá,...

Câu 4. Trình bày ngắn gọn cơ chế cảm ứng ở động vật?

Trả lời:

 Ở động vật có hệ thần kinh, cảm ứng thực hiện qua cung phản xạ, trong đó, thụ thể cảm giác tiếp nhận kích thích từ môi trường và tạo ra xung thần kinh truyền về thần kinh trung ương, từ đây xung thần kinh đi đến cơ quan đáp ứng tạo ra đáp ứng phù hợp.

Câu 5. Các cơ chế của cảm ứng nhạy cảm trong sinh vật là gì?

Trả lời:

Cảm ứng nhạy cảm trong sinh vật có thể bao gồm các cơ chế như cảm ứng hóa học, cảm ứng nhiệt độ, cảm ứng ánh sáng và cảm ứng âm thanh.

Câu 6. Sự giống nhau cơ bản về cơ chế cảm ứng của động vật là thực vật?

Trả lời:

* Mặc dù có nhiều sự khác nhau trong cơ chế cảm ứng giữa động vật và thực vật, nhưng cũng có một số điểm tương đồng cơ bản:

- Cả động vật và thực vật đều có các cơ quan cảm ứng, chẳng hạn như các tế bào thần kinh ở động vật và các tế bào cảm ứng ở thực vật.

- Cả động vật và thực vật đều có khả năng phản ứng với các tín hiệu này bằng cách thay đổi hoạt động của các tế bào hoặc các cơ quan liên quan.

+ Động vật có thể di chuyển, phản ứng với các tín hiệu môi trường để tìm kiếm thức ăn hoặc tránh các kẻ săn mồi.

+ Thực vật cũng có khả năng thay đổi hình dạng, hoạt động của các tế bào và quá trình sinh trưởng và phát triển để thích nghi với môi trường.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Cảm ứng của sinh vật được sử dụng trong lĩnh vực nghiên cứu y học như thế nào?

Trả lời:

Cảm ứng của sinh vật được sử dụng trong y học để nghiên cứu các bệnh lý, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, hay để giám sát sự phát triển của thai nhi trong bụng mẹ.

Câu 2. Hiện tượng người quay đầu lại khi nghe tiếng người khác gọi tên mình từ phía sau có phải là cảm ứng không? Giải thích.

Trả lời:

Hiện tượng người quay đầu lại khi nghe tiếng người khác gọi tên mình từ phía sau không phải là cảm ứng. Bởi vì, cảm ứng là sự tiếp nhận và phản ứng của sinh vật đối với những thay đổi của môi trường, đảm bảo cho sinh vật thích nghi với môi trường sống. Còn hiện tượng người quay đầu lại khi nghe tiếng người khác gọi tên mình từ phía sau là phản ứng của cơ thể, trả lời các kích thích của môi trường dưới sự điều khiển của hệ thần kinh.

 Câu 3. Cảm ứng của sinh vật được sử dụng để giải quyết vấn đề gì trong lĩnh vực môi trường?

Trả lời:

Cảm ứng của sinh vật được sử dụng để giám sát chất lượng môi trường, giúp phát hiện và ngăn chặn các vấn đề ô nhiễm, hay theo dõi sự thay đổi của khí hậu.

Câu 4. Trong thế giới của các sinh vật sống, thì sinh vật nào có cảm ứng nhạy cảm nhất và vì sao?

Trả lời:

Các loài động vật như cá mập, cá voi và cá ngựa có cảm ứng nhạy cảm nhất. Điều này do chúng có các cơ quan cảm ứng đặc biệt như vòi hút, cơ quan Ampullae of Lorenzini và phôi nang.

Câu 5. Làm thế nào để cảm ứng của sinh vật ảnh hưởng đến việc săn mồi và tự bảo vệ?

Trả lời:

- Các sinh vật như cá mập, cá voi và cá ngựa sử dụng cảm ứng nhạy cảm của chúng để tìm kiếm và săn mồi trong nước. Chúng sử dụng các cơ quan cảm ứng đặc biệt như vòi hút, cơ quan Ampullae of Lorenzini và phôi nang để tìm kiếm mồi.

- Ví dụ, cơ quan Ampullae of Lorenzini của cá mập được sử dụng để phát hiện các tín hiệu điện từ phát ra từ các sinh vật trong môi trường nước. Cá mập có thể phát hiện các tín hiệu này từ khoảng cách xa và sử dụng chúng để tìm kiếm mồi.

- Một số loài như rắn sử dụng cảm ứng nhạy cảm để tự bảo vệ khỏi kẻ thù. Các loài rắn có thể phát hiện mùi hôi của con mồi hoặc kẻ thù, hoặc phát hiện các tín hiệu rung động hoặc âm thanh. Chúng có thể sử dụng cảm ứng nhạy cảm này để quyết định liệu nó có nên tấn công hoặc tránh xa kẻ thù.

Câu 6. Các loài động vật nào sử dụng cảm ứng nhạy cảm để tìm kiếm đồng loại và xác định giới tính của chúng?

Trả lời:

Các loài động vật như chim, cá và một số loài côn trùng sử dụng cảm ứng nhạy cảm để tìm kiếm đồng loại và xác định giới tính của chúng.

Câu 7. Làm thế nào để các nhà khoa học sử dụng cảm ứng trong sinh vật để nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới?

Trả lời:

Các nhà khoa học có thể sử dụng các kỹ thuật hình ảnh, âm thanh và cảm ứng hóa học để nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới trong lĩnh vực y tế, công nghiệp và khoa học đại cương.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Làm thế nào các sinh vật sử dụng cảm ứng của mình để phát hiện và tránh các tác nhân độc hại trong môi trường sống của chúng? (ví dụ như phát hiện các chất độc trong không khí hoặc nước)

Trả lời:

Một số sinh vật có cơ quan cảm ứng đặc biệt để phát hiện các tác nhân độc hại trong môi trường sống của chúng. Ví dụ, một số loài cá sử dụng màng nhạy cảm trên cơ thể để phát hiện sự thay đổi trong chất lượng nước. Các cơ quan cảm ứng này có thể phát hiện các chất độc, nồng độ oxy thấp và các tác nhân khác có thể gây hại cho sinh vật.

Câu 2. Làm thế nào cơ quan cảm ứng của bọ hung giúp chúng tìm kiếm mồi?

Trả lời:

Cơ quan cảm ứng của bọ hung gồm các sợi tơ cực nhạy cảm được phân bố trên bề mặt chân của chúng. Các sợi tơ này có thể phát hiện các chuyển động nhỏ nhất của mồi tiềm năng bằng cách cảm nhận các tín hiệu rung động trên bề mặt chân của chúng. Khi một mồi tiềm năng di chuyển qua gần, các sợi tơ sẽ gửi tín hiệu đến hệ thần kinh của bọ hung để kích thích chúng tấn công và săn mồi.

Câu 3. Bằng cách nào các loài thực vật có thể sử dụng cơ chế cảm ứng để phản ứng với sự thay đổi của môi trường và nâng cao khả năng chống chịu của chúng?

Trả lời:

Các loài thực vật có thể sử dụng cơ chế cảm ứng để phản ứng với sự thay đổi của môi trường thông qua việc sản xuất và điều chỉnh các chất trung gian, bao gồm hormone và các phân tử đáp ứng tức thời, để giúp thích nghi với điều kiện môi trường khắc nghiệt như thiếu nước, nhiệt độ cao, ánh sáng yếu, hoặc sự tấn công của côn trùng và vi khuẩn. Cơ chế này giúp các loài thực vật nâng cao khả năng chống chịu và sinh tồn trong điều kiện môi trường khắc nghiệt.