BÀI 18: TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

(19 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1. Tập tính là gì?

Trả lời:

Là những hành động của động vật trả lời những kích thích từ môi trường trong và ngoài, đảm bảo cho động vật tồn tại và phát triển.

Câu 2. Pheromone là gì?

Trả lời:

Là chất hóa học do động vật sinh sản và giải phóng vào môi trường sống, gây ra các đáp ứng khác nhau ở các cá thể cùng loài.

Câu 3. Vai trò của tập tính là gì?

Trả lời:                            

- Tập tính là tăng khả năng sinh tồn của động vật.

- Tập tính đảm bảo cho sự thành công sinh sản.

- Tập tính cân bằng nội môi (môi trường trong cơ thể).

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Phân tích tập tính bẩm sinh ở động vật?

Trả lời:

* Tập tính bẩm sinh ở động vật là các hành vi tự nhiên, không cần được học hoặc rèn luyện mà được sinh ra với chúng. Các tập tính bẩm sinh này là kết quả của di truyền và tiến hóa và có vai trò quan trọng trong sinh tồn và phát triển của các loài động vật.

- Động vật có các phản xạ tự động như là một tập tính bẩm sinh: ví dụ như phản xạ giật mình khi nghe tiếng động lớn.

- Tập tính di chuyển của động vật cũng là một tập tính bẩm sinh: Các động vật có thể di chuyển theo các hướng cố định, ví dụ như sâu bướm di chuyển theo hình xoắn ốc và chim én bay vòng quanh một tòa nhà.

- Tập tính tìm kiếm thức ăn: Các động vật có khả năng tìm kiếm và ăn thức ăn phù hợp với loài của chúng, ví dụ như chim sẻ tìm kiếm hạt giống.

Câu 2. Phân tích tập tính học được ở động vật?

Trả lời:

- Tập tính học được là tập tính được hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm, không di truyền được. Ví dụ: Một số động vật vốn không sợ người, nếu bị người săn bắt chúng học được bài học thấy người là phải chạy trốn; Nó là một hành động hoặc chuỗi các hành động diễn ra được quyết định bởi quá trình điều kiện hoá trong hệ thần kinh theo kiểu Paplov hoặc theo kiểu Skinner.

- Sự hình thành mối liên hệ thần kinh mới giữa các neuron là cơ sở để giải thích tại sao

học tập có thể đưa đến hình thành tập tính mới và khi cần thiết có thể thay đổi tập tính

đáp ứng với những thay đổi của môi trường.

- Trong nhiều trường hợp khó phân biệt tập tính đó là bẩm sinh hay học được. Rất nhiều tập tính của động vật có cả nguồn gốc bẩm sinh và học tập.

Câu 3. Sự giống nhau của tập tính bẩm sinh và tập tính học được ở động vật?

Trả lời:

* Tập tính bẩm sinh và tập tính học được ở động vật có một số điểm giống nhau:

- Cả hai tập tính đều được truyền gen từ cha mẹ đến con cái thông qua quá trình di truyền.

- Cả hai tập tính đều phát triển theo một cách định hướng nhất định. Tập tính bẩm sinh của một loài động vật cụ thể thường được lập trình để phát triển trong một môi trường cụ thể và thích nghi với điều kiện sống của loài đó. Tương tự, tập tính học được hình thành dựa trên các trải nghiệm của động vật trong môi trường sống của chúng.

- Cả hai tập tính đều có thể thay đổi và thích nghi theo thời gian. Tập tính bẩm sinh của một loài động vật có thể thay đổi qua nhiều thế hệ thông qua quá trình tiến hóa và chọn lọc tự nhiên. Tập tính học của một động vật cũng có thể thay đổi thông qua học tập và trải nghiệm mới.

Câu 4. Chứng minh Pheromone gây ra các tập tính liên quan đến sinh sản ở động vật?

Trả lời:

- Đối với động vật cái, pheromone thường được sử dụng để thu hút đối tác để tiến hành phối giống.

+ Một số loài bướm đực có khả năng phát ra pheromone để thu hút bướm cái trong khoảng cách lớn.

+ Một số loài cái cũng có thể phát ra pheromone để báo hiệu việc sẵn sàng đối với quá trình phối giống.

- Pheromone cũng có thể gây ra các tập tính khác liên quan đến sinh sản, chẳng hạn như:

+ Phân biệt giới tính: Một số loài động vật phát ra pheromone để chỉ ra giới tính của mình.

+ Xác định đối tác phù hợp: Một số loài động vật có khả năng phát ra pheromone để xác định đối tác phù hợp để phối giống.

+ Điều chỉnh hoạt động sinh sản: Một số loài động vật phát ra pheromone để điều chỉnh hoạt động sinh sản của các cá thể trong đàn.

Câu 5. Trình bày cơ chế học tập ở người?

Trả lời:

* Học tập là quá trình đạt được sự hiểu biết, kiến thức, kĩ năng, giá trị, thái độ, hành vi ở người học. Quá trình học tập diễn ra qua các giai đoạn sau:

- Giai đoạn tiếp nhận và xử lí thông tin: Khi tiếp nhận thông tin, não bộ chuyển hoá thông tin (thông qua chuyển đổi vật chất trong não) hình thành nhận thức, kiến thức, kĩ năng, thái độ và hành vi.

- Giai đoạn tăng cường và củng cố: Tập trung trí não để ghi nhớ thông tin, đồng thời sắp xếp thông tin ổn định theo trật tự nhất định để sử dụng khi cần đến.

- Cơ sở thần kinh của học tập: Học tập làm tăng cường liên kết thần kinh trong vỏ não, làm thay đổi cấu tạo và hoạt động ở synapse, gây hoạt hoá gene và tổng hợp protein.

Câu 6. Trình bày một số hình thức học tập ở động vật?

Trả lời:

- Nhiều tập tính của động vật hình thành là do học tập:

+ Quen nhờn: Những kích thích lặp đi lặp lại nhưng không gây hại khiên động vật phớt lờ không đáp ứng lại kích thích đó.

+ In vết: Hình thức này có giai đoạn “then chốt”, con non có thể “in vết” hình dạng của bố mẹ vào não trong giai đoạn này.

+ Nhận biết không gian và bản đồ nhận thức: Động vật hình thành không gian quen thuộc của môi trường trong trí nhớ và định vị vị trí một cách linh hoạt, hiệu quả nhờ cách liên hệ các vị trí mốc với nhau.

+ Học liên kết: Có điều kiện hóa đáp ứng và Điều kiện hóa hành động.

+ Học xã hội: Quan sát và bắt trước hành động của các động vật khác.

+ Nhận thức và giải quyết vấn đề: Đây là hình thức học tập cao nhất ở động vật, giúp xử lý thoogn tin và giải quyết vấn đề.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Hiện tượng chó sủa khi thấy người lạ và vẫy đuôi khi thấy người quen thể hiện điều gì?

Trả lời:

* Chó sủa khi gặp người lạ và không sủa khi gặp người quen là hình thức học liên kết.

* Ở động vật, mỗi con vật đều có lãnh địa của mình. Loài chó khi chưa được thuần chủng như ngày nay là một loài động vật hoang dã thường sống bầy đàn. Khi được con người nuôi, nó sẽ liên kết việc tiếp xúc với con người với tập tính sủa để bảo vệ lãnh thổ, con người nuôi chó trong gia đình, chó coi nhà của chủ là nhà mình, là lãnh địa của mình, do vậy chúng sẽ sủa vang khi có người lạ tới.

Câu 2. Hãy lấy 1 ví dụ thực tế về tập tính bảo vệ lãnh thổ của loài chim?

Trả lời:

Ví dụ về tập tính bảo vệ lãnh thổ của động vật là chim yến sào:

Chim yến sào xây tổ trên các mỏm đá hoặc tường nhà. Chúng sử dụng tập tính để nhận biết lãnh thổ của mình và đánh dấu lãnh thổ bằng cách đặt các đối tượng như đá, cành cây hoặc chất bẩn. Chúng cũng sử dụng tập tính để phát hiện các kẻ xâm nhập vào lãnh thổ của mình, nếu có chim đột nhập vào lãnh thổ của chim yến sào, chúng sẽ bị các con chim yến sào tấn công và đuổi đi.

 Câu 3. Làm cách nào chúng ta có thể sử dụng tập tính học của động vật để cải thiện các chương trình huấn luyện cho chó, mèo hoặc các loài thú cưng khác?

Trả lời:

Chúng ta có thể tìm hiểu về tập tính học khởi đầu và tập tính học hấp thụ để hiểu các hành vi và phản ứng tự nhiên của thú cưng và học cách khai thác các kỹ thuật huấn luyện dựa trên cách chúng học tập và tương tác với môi trường.

Câu 4. Chúng ta có thể áp dụng tập tính ở động vật để nghiên cứu tình trạng cảm xúc và trí thông minh của các loài động vật khác nhau như thế nào?

Trả lời:

Chúng ta có thể sử dụng các phương pháp nghiên cứu định lượng và định tính để theo dõi các hành vi và phản ứng của động vật trong các tình huống khác nhau, từ đó đánh giá khả năng của chúng trong việc giải quyết các vấn đề và học tập.

Câu 5. Tại sao chúng ta nên tìm hiểu tập tính học được của các loài động vật khác nhau, và làm thế nào nó có thể giúp chúng ta cải thiện cuộc sống của con người? Lấy ví dụ để chúng minh?

Trả lời:

* Tập tính học tập của các loài động vật khác nhau có thể cung cấp cho chúng ta cái nhìn mới về khả năng học tập, tương tác xã hội và khả năng giải quyết vấn đề của chúng. Chúng ta có thể áp dụng các kỹ thuật học tập của động vật để phát triển các công nghệ và giải pháp mới trong các lĩnh vực như y tế, tâm lý học và giáo dục.

* Một ví dụ về tập tính học động vật là cách mà chúng ta có thể học hỏi từ các loài chim. Các loài chim có khả năng di chuyển rất linh hoạt và tìm kiếm nguồn thực phẩm trên diện rộng. Một số loài chim có thể nhớ đường đi đến các nguồn thực phẩm cách xa hàng trăm km và chia sẻ thông tin với các thành viên trong đàn. Chúng ta có thể học hỏi cách mà các loài chim này nhớ và xử lý thông tin địa lý để cải thiện công nghệ định vị và định hướng trong cuộc sống hàng ngày.

Câu 6. Làm cách nào chúng ta có thể áp dụng tập tính của động vật để xác định các đặc điểm di truyền của các loài động vật khác nhau?

Trả lời:

Chúng ta có thể sử dụng kỹ thuật học máy và các phương pháp dữ liệu để phân tích dữ liệu di truyền của các loài động vật, từ đó xác định các đặc điểm và khả năng di truyền của chúng.

Câu 7. Chúng ta có thể áp dụng tập tính ở động vật để đánh giá và phân loại các loài động vật dựa trên hình thái và cấu trúc của chúng như thế nào?

Trả lời:

Chúng ta có thể sử dụng các kỹ thuật học máy và xử lý hình ảnh để phân tích các hình ảnh và dữ liệu về hình thái và cấu trúc của các loài động vật từ quá trình học tập của chúng, từ đó đánh giá và phân loại chúng dựa trên các đặc điểm và thuộc tính hình thái của chúng.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Làm thế nào các tế bào trong cơ thể động vật nhận diện và phản ứng với các tín hiệu phức tạp từ môi trường bên ngoài để điều chỉnh tập tính và hành vi của chúng?

Trả lời:

Các tế bào trong cơ thể động vật nhận diện các tín hiệu bên ngoài thông qua các receptor trên bề mặt tế bào. Các tín hiệu này bao gồm các hóa chất, ánh sáng, âm thanh, và các loại tín hiệu khác. Các receptor này kích hoạt một chuỗi phản ứng sinh hóa trong tế bào, dẫn đến sự thay đổi các thông số sinh học bên trong tế bào như nồng độ ion, màng tế bào và việc kích hoạt các gene. Các tín hiệu này được xử lý thông qua các đường dẫn tín hiệu phức tạp và có thể điều chỉnh tập tính và hành vi của động vật.

Câu 2. Tập tính của động vật có thể thay đổi như thế nào trong quá trình phát triển và tương tác với môi trường? Và liên kết giữa sự thay đổi tập tính này và sự phát triển của cơ thể ra sao?

Trả lời:

Tập tính của động vật có thể thay đổi trong quá trình phát triển và tương tác với môi trường thông qua các quá trình như chuyển hóa, sự phát triển và thích nghi. Ví dụ, trong quá trình chuyển hóa, các tế bào trong cơ thể thay đổi chức năng và tính chất của chúng để phù hợp với nhu cầu của cơ thể. Sự phát triển của cơ thể có thể tác động đến tập tính của động vật, ví dụ như sự phát triển của hệ thần kinh trong quá trình tuổi trưởng thành. Sự tương tác với môi trường cũng có thể thay đổi tập tính của động vật, ví dụ như sự thay đổi diện tích da trong thời gian dài để thích nghi với ánh nắng mặt trời. Sự thay đổi tập tính này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cơ thể và sự thích nghi với môi trường.

Câu 3. Tập tính của động vật phụ thuộc vào các yếu tố nội tại và bên ngoài như thế nào? Làm thế nào các yếu tố này tương tác với nhau để tạo ra tập tính phức tạp và đa dạng trong các loài động vật khác nhau và lấy ví dụ để chứng minh?

Trả lời:

- Các yếu tố nội tại bao gồm di truyền, cấu trúc và chức năng cơ thể, cũng như hành vi và sự phát triển. Các yếu tố bên ngoài bao gồm môi trường sống, thức ăn, mối quan hệ với các loài khác, và các yếu tố khí hậu.

- Sự tương tác giữa các yếu tố nội tại và bên ngoài của động vật tạo ra tập tính phức tạp và đa dạng trong các loài khác nhau. Các loài động vật khác nhau có cấu trúc cơ thể khác nhau để phù hợp với môi trường sống của chúng.

à Ví dụ, cá có vây và lưỡi câu để di chuyển và bắt mồi trong môi trường nước, trong khi chim có cánh để bay và chân để đậu trên cành cây.

- Các yếu tố bên ngoài cũng có ảnh hưởng đến hành vi và phát triển của động vật. Thức ăn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cơ thể và hành vi săn mồi của động vật. Môi trường sống cũng có thể ảnh hưởng đến hành vi và phát triển của động vật.

à Ví dụ, một loài động vật có thể phát triển các kỹ năng đào hang hoặc đánh bắt mồi trong môi trường núi đá hoặc rừng rậm, trong khi một loài khác có thể phát triển các kỹ năng bơi và săn mồi trong môi trường nước.

- Sự tương tác giữa các yếu tố nội tại và bên ngoài cũng có thể tạo ra sự đa dạng trong các loài động vật.

+ Các cá thể trong cùng một loài có thể có các biến thể di truyền khác nhau, dẫn đến sự đa dạng về kích thước, hình dạng, màu sắc, và hành vi.

+ Các yếu tố bên ngoài cũng có thể dẫn đến sự đa dạng trong các loài động vật, vì các yếu tố này ảnh hưởng đến sự phát triển và hành vi của động vật.