BÀI 24: CƠ CẤU KINH TẾ

(13 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1: Cơ cấu kinh tế là gì?

Trả lời: 

Cơ cấu kinh tế là tập hợp các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế hợp thành tổng thể nền kinh tế.

Câu 2: Nội dung chủ yếu của cơ cấu kinh tế là gì?

Trả lời: 

Nội dung chủ yếu của cơ cấu kinh tế là:

– Tập hợp các bộ phận (thành phần) hợp thành.

- Các bộ phận có mối quan hệ hữu cơ tương đối ổn định theo một tương quan hay tỉ lệ nhất định.

Câu 3: Vẽ sơ đồ phân loại cơ cấu kinh tế?

Trả lời: 

Câu 2: Tổng sản phẩm trong nước là gì?

Trả lời: 

Tổng sản phẩm trong nước (GDP)

+ Là tổng giá trị sản phẩm vật chất và dịch vụ cuối dùng được sản xuất ra bên trong lãnh thổ một nước, trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm), không phân biệt do người trong nước hay người nước ngoài tạo ra.

+ GDP thể hiện số lượng nguồn của cải được tạo ra bên trong một quốc gia, sự phồn thịnh hay khả năng phát triển kinh tế. GDP thường được sử dụng để phân tích cơ cấu kinh tế, tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, trình độ phát triển và mức sống của con người.

Câu 3: Tổng thu nhập quốc gia là gì?

Trả lời: 

Tổng thu nhập quốc gia (GNI)

+ Là tổng thu nhập từ sản phẩm vật chất và dịch vụ cuối dùng do công dân một nước tạo ra, trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm), không phân biệt họ cư trú ở lãnh thổ nào (kể cả ở trong nước và ở nước ngoài). Như vậy, GNI bằng GDP cộng với các khoản thu nhập nhận được từ nước ngoài, trừ đi các khoản thu nhập chuyển trả cho nước ngoài.

+ GNI là thước đo tổng hợp nhất của nền kinh tế, chỉ rõ chủ sở hữu và hưởng thụ nguồn của cải làm ra. GN1 thường được sử dụng trong xem xét đầu tư nước ngoài của một nước. Nhìn chung, những nước có vốn đầu tư ra nước ngoài cao thì GNI lớn hơn GDP. Ngược lại, những nước đang tiếp nhận đầu tư nhiều hơn là đầu tư ra nước ngoài sẽ có GDP lớn hơn GNI.

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Trình bày cơ cấu kinh tế theo ngành?

Trả lời: 

- Là tập hợp tất cả các ngành hình thành nên nền kinh tế và các mối quan hệ tương đối ổn định giữa chúng. 

- Các ngành gồm: Nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ.

- Ý nghĩa: Phản ánh tính chất và trình độ phát triển kinh tế của một quốc gia. 

- Ví dụ. Nếu tỉ trọng của từng làm, ngư nghiệp cao công nghiệp - xây dựng sử dịch vụ thấp, thì đó là nước nông nghiệp và trung để phát triển chưa cao

Câu 2: Trình bày cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế?

Trả lời: 

- Bao gồm nhiều thành phần kinh tế có tác động qua lại với nhau. khu vực kinh tế trong nước (kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân, kinh tế có thể), khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài

- Ý nghĩa: Cho biết sự tồn tại các hình thức sở hữu, phản ảnh sở hữu kinh tế và loại hình nền kinh tế (bao ca thị trường hội nhập). 

- Ví dụ. Nếu trong cơ cấu GDP chung, tỉ trọng của thành phần kinh tế ngoài thì nước chiếm ưu thế, thì đó là tiên kinh tế thị trường, tỉ trọng của thành phần kinh tế có vốn đầu từ nên ngoài cao biểu hiện sự hội nhập quốc tế sâu rộng của hen kinh tế đoạn.

Câu 3: Trình bày cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ?

Trả lời: 

- Bao gồm các bộ phận lãnh thổ kinh te (vùng kinh tế, tiểu vùng kinh tế) có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.

- Ý nghĩa: Phản ánh trình độ phân công lao động theo lãnh thổ và sự phân hóa các điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, lịch sử của các lãnh thổ. 

- Ví dụ: Trong cơ cấu lãnh thổ của một quốc gia có nhiều vùng kinh tế với chuyển môn hóa sau thị trình độ phân công lao động ở quốc gia đó tương đối cao và có sự phân bởi rõ các điều kiện phát triển lãnh thổ,…

Câu 4: Phân biệt sự khác nhau giữa GDP và GNI?

Trả lời: 

Sự khác nhau giữa GDP và GNI:

- GNI lớn hơn hay nhỏ hơn GDP tuỳ thuộc mối quan hệ kinh tế (đầu tư, vốn, lao động...) giữa một nước với nhiều nước khác. Những nước có vốn đầu tư ra nước ngoài cao thì GNI lớn hơn GDP. Ngược lại, những nước đang tiếp nhận đầu tư nhiều hơn đầu tư ra nước ngoài sẽ có GDP lớn hơn GNI.

- Các nước phát triển thường có GNI lớn hơn GDP do đầu tư ra nước ngoài nhiều hơn nhận đầu tư vào trong nước.

- Các nước đang phát triển thường có GDP lớn hơn GNI do đầu tư ra nước ngoài ít, nhận nhiều đầu tư từ nước ngoài.

Câu 5: Việc xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lí có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia?

Trả lời: 

Ý nghĩa của việc xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lí đối với sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia:

- Thúc đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, tác động tích cực đến phản công lao động theo lãnh thổ.

- Góp phần tạo nhiều việc làm, nâng cao chất lượng cuộc sống. 

- Góp phần khai thác, sử dụng hợp là các nguồn lực phát triển kinh tế.

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Chứng minh cơ cấu trong GDP được xem một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá nền kinh tế? 

Trả lời: 

Cơ cấu ngành trong GDP cho biết trình độ phát triển kinh tế của các quốc gia nên được xem là một căn cứ để đánh giá nền kinh tế của một nước.

+ Các nước có nền kinh tế kém phát triển thường có tỉ trọng nông - lâm - ngư nghiệp trong GDP rất cao, tỉ trọng công nghiệp - xây dựng thấp. 

+ Các nước phát triển thường có tỉ trọng nông - lâm ngư nghiệp rất nhỏ, tỉ trọng của ngành dịch vụ rất lớn.

+ Các nước có xu thế chuyển nền kinh tế kém phát triển sang nền kinh tế phát triển thưởng giảm nhanh tỉ trong nông nghiệp trong cả cơ cấu lao động lẫn cơ cấu GDP, đồng thời tăng tương ứng trong cơ cấu GDP và lao động của khu vực công nghiệp ở giai đoạn đầu và tăng cơ cấu lao động, cơ cấu GDP của khu vực dịch vụ ở giai đoạn sau.

Câu 2:  Quá trình đô thị hóa tác động như thế nào tới chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành và theo lãnh thổ?

Trả lời: 

- Công nghiệp hoá là quá trình chuyển từ nền sản xuất chủ yếu là nông nghiệp sang nền kinh tế chủ yếu sản xuất công nghiệp, có tác động lớn đến chuyển dịch cơ cấu theo ngành và theo lãnh thổ 

- Tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành: làm tăng tỉ trọng của công nghiệp, xây dựng và dịch vụ; nâng cao vị thế và vai trò của công nghiệp trong nền kinh tế của quốc gia.

- Tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ. Sản xuất công nghiệp phát triển mở rộng sự phân bố, phát huy thế mạnh của mỗi vùng, đầy mạnh chuyên môn hoá sản xuất, hình thành các vùng công nghiệp.

Câu 3: Tại sao đa số các nước đang phát triển có GNI nhỏ hơn GDP và ngược lại?

Trả lời: 

Đa số các nước đang phát triển có GNI nhỏ hơn GDP; các nước phát triển thì có GDP nhỏ hơn GNI do: 

Phần lớn các nước đang phát triển có GDP lớn hơn GNI vì đây là những nước đang tiếp nhận đầu tư nhiều hơn là đầu tư ra nước ngoài. Các nước phát triển có GNI lớn hơn GDP vì đây là những nước có vốn đầu tư ra nước ngoài cao hơn nhận đầu tư vào trong nước

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Để đánh giá quốc gia thông qua nền kinh tế cần dựa vào những tiêu chí nào?

Trả lời: 

Tiêu chí đánh giá nền kinh tế: 

- Tổng sản phẩm trong nước (GDP): phản ánh quy mô của nền kinh tế. 

- Tổng thu nhập quốc gia (GNI): phản ánh tổng thu nhập quốc dân. 

- GNI và GDP bình quân đầu người: phản ánh mức sống của dân cư. 

- Cơ cấu ngành trong GDP: phản ánh tỉ trọng của các ngành trong nền kinh tế.

Câu 2: Hiện nay, các nước đang phát triển cần đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Giải thích tại sao?

Trả lời: 

- Nhìn chung, các nước đang phát triển đa số là những nước nghèo, nền nông nghiệp chiếm vai trò chu đạo trong nền kinh tế, tốc độ phát triển kinh tế chăm. Muốn có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và đảm bảo sự phát triển ổn định về kinh tế xã hội, cần thiết phải có một hệ thống các ngành công nghiệp hiện dan và đa dạng. Để có được như vậy, cần phải chuyển sang một nền kinh tế về cơ bản dựa vào sản xuất công nghiệp, nghĩa là tiến hành công nghiệp hóa với sự gia tăng tỉ trọng của công nghiệp trong tổng sản phẩm xã hội và cơ cấu kinh tế, cùng với điều đó là sự biến nghiệp suy giảm trong cơ cấu động của ngành dịch vụ, và tỉ trọng của nông

- Cơ cấu kinh tế (ngành, thành phần, lãnh thổ) chịu tác động của hàng loạt nhân tố như vị trí địa lí (tự nhiên, kinh tế chính trị, giao thông), nguồn lực tự nhiên (đất, khí hậu, nước; biển, sinh vật, khoáng sản), nguồn lực kinh tế - xã hội (dân số và nguồn lao động, vốn, thị trường, khoa học - kĩ thuật và công nghệ chính sách và xu thể phát triển). Các nhân tố tác động đến cơ cấu kinh tế luôn thay đổi, nên sự chuyển dịch là một tất yếu, phù hợp với các quy luật vận động của tự nhiên, kinh tế, xã hội

- Xu hướng chung của thế giới hiện nay là đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực (các nước kinh tế phát triển hưởng nền kinh tế vào công nghệ cao, các nước đang phát triển hưởng nền kinh tế vào công nghiệp hoá,..) Các nước đang phát triển chuyển dịch cơ cấu kinh tế là phù hợp với xu hướng chung để đảm bảo cho đất nước mình phát triển hòa nhịp chung với thế giới.