Giáo án gộp Địa lí 10 chân trời sáng tạo kì I

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, nghiên cứu thông tin trong phần I (SGK tr.35) và hoàn thành bảng sau:

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm đọc thông tin trong mục I (SGK tr.35), thảo luận, hoàn thành bảng.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm lần lượt điền vào nội dung bảng.

- Các nhóm khác lắng nghe và nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét câu trả lời của HS, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung tiếp theo.

I. Ngoại lực

- Là lực sinh ra trên bề mặt Trái Đất.

- Nguồn năng lượng sinh ra ngoại lực chủ yếu là nguồn năng lượng của bức xạ mặt trời.

- Các tác nhân ngoại lực bao gồm:

nhiệt độ, gió, mưa, nước chảy, nước ngầm, băng hà, sóng biển, sinh vật, con người,...

- Hệ quả: phá vỡ, san bằng địa hình do nội lực tạo nên và hình thành những dạng địa hình mới.

- Ngoại lực tác động đến địa hình bể mặt Trái Đất thông qua các quá trình khác nhau: phong hoá, bóc mòn, vận chuyển và bồi tụ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giới thiệu cho HS khai niệm phong hóa: Phong hoá là quá trình phá huỷ đá và khoáng vật dưới tác dụng của các tác nhân ngoại lực. Phong hoá xảy ra mạnh nhất trên bề mặt và ở độ sâu không lớn trong vỏ Trái Đất. Quá trình phong hoá bao gồm: phong hoá lí học, phong hoá hoá học và phong hoá sinh học. Kết quả của quá trình này tạo nên lớp vỏ phong hoá là bước đầu của sự hình thành đất.

- GV chia lớp thành 3 nhóm, yêu cầu các nhóm nghiên cứu thông tin và quan sát hình ảnh trong mục 1, phần II (SGK tr.35 – 36):

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về phong hóa lí học.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về phong hóa hóa học.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về phong hóa sinh học.

- GV phát phiếu học tập cho các nhóm. (Phiếu học tập ở phần Hồ sơ học tập)

- Hết thời gian thảo luận, các nhóm lần lượt cử đại diện trình bày kết quả phần tìm hiểu của nhóm mình.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, kết hợp quan sát hình ảnh và hoàn thành phiếu bài tập về phần tìm hiểu của nhóm mình.

- GV quan sát, hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày phần tìm hiểu của nhóm mình.

- GV chốt lại kiến thức sau mỗi phần trình bày.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét hoạt động học tập của HS, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

II. Tác động của ngoại lực đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất.

1. Quá trình phong hóa

- Là quá trình phá huỷ đá và khoáng vật dưới tác dụng của các tác nhân ngoại lực.

• Phong hóa lí học: 

+ Là quá trình phá huỷ đá và khoáng vật thành mảnh vụn bởi các tác nhân vật lí nà không làm thay đổi thành phần hoá học của chúng.

+ Tác nhân: chủ yếu là sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, sự đóng băng của nước, sự kết tinh của muối.

• Phong hóa hóa học:

- là quá trình phá huỷ làm thay đổi tính chất, thành phần hoá học của đá và khoáng vật.

- Tác nhân: tác động của nước và các chất khí dễ hoà tan trong nước như CO₂, O₂.....

• Phong hóa sinh học:

- Là quá trình đá và khoáng vật bị phá hủy cả về mặt cơ giới và hoá học do sự sinh trưởng của vi khuẩn, nấm, rễ cây,... 

- Tác nhân: Động vật phá huỷ đá thông qua quá trình đào bới, tìm kiếm thức ăn hay đào hang tìm nơi cư trú như loài gặm nhấm, bò sát hoặc nhóm hầu hà ven biển,...

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giữ nguyên nhóm trong hoạt động trước, yêu cầu các nhóm đọc thông tin và quan sát các hình ảnh trong phần 2, mục II (SGK tr.36 – 38).

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về quá trình bóc mòn

+ Nhóm 2: Tìm hiểu quá trình vận chuyển

+ Nhóm 3: Tìm hiểu quá trình bồi tụ

- GV đặt câu hỏi gợi mở cho HS:

+ Quá trình bóc mòn được định nghĩa như thế nào? Bao gồm những hình thức nào? Nêu tác động của mỗi hình thức tới bề mặt Trái Đất.

+ Quá trình vận chuyển diễn ra như thế nào? Kể tên các hình thức vận chuyển.

+ Quá trình bồi tụ được hiểu như thế nào? Nêu các tác nhân của quá trình bồi tụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm đọc thông tin, quan sát các hình ảnh (SGK tr.36 – 38), thảo luận và trả lời các câu hỏi của GV.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi đại diện các nhóm trình bày phần thảo luận của nhóm mình.

- HS các nhóm khác nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang hoạt động tiếp theo.

II. Tác động của ngoại lực đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất.

2. Quá trình bóc mòn, vận chuyển và bồi tụ

- Quá trình bóc mòn: là quá trình chuyển dời các sản phẩm phong hoá khỏi vị trí ban đầu của nó nhờ các tác nhân ngoại lực. 

+ Xâm thực: quá trình bóc mòn do nước chảy tạo nên các rãnh nông (do nước chảytràn); mương xói, khe rãnh xói mòn (do dòng chảy tạm thời); các thung lũng sông, suối (do dòng chảy thường xuyên);... Các vịnh hẹp băng hà (phi-o), cao nguyên băng hà, đá lưng cừu,... do băng hà tạo thành.

+ Mài mòn: quá trình bóc mòn do sóng biển tạo nên các dạng địa hình hàm ếch,

nền mài mòn,...

+ Thổi mòn: quá trình bóc mòn do gió, gió cuốn theo các hạt cát, đập mạnh vào

bề mặt đá, phá huỷ đá,... tạo nên các cột đá, tháp đá, nấm đá,... Quá trình này thường diễn ra mạnh ở những vùng khí hậu khô hạn.

- Quá trình vận chuyển:

+ Là quá trình di chuyển vật liệu từ nơi này đến nơi khác, có thể xảy ra do mưa lớn kéo dài, nước ngấm sâu làm yếu tính liên kết của đất đá gây hiện tượng đất trượt, đá lở,... hoặc do nước chảy, gió thổi, băng hà,...

+ Gồm 2 hình thức: 

* Vận chuyển các vật liệu nhỏ, nhẹ hoà tan và trôi theo dòng nước hoặc di chuyển theo chiều gió; 

* Vận chuyển vật liệu lớn, nặng lăn trên bề mặt dốc.

- Quá trình bồi tụ:

Là quá trình tích tụ các vật liệu bị phá huỷ. Dựa vào tác nhân bồi tụ có thể chia ra:

+ Quá trình bồi tụ do băng hà hình thành các đồi băng tích, cánh đồng băng tích,...

+ Quá trình bồi tụ do nước hình thành các bãi bồi ở ven sông, đặc biệt là hình thành các đồng bằng châu thổ.

+ Quá trình bồi tụ do gió tạo nên các đổi cát, cồn cát, cao nguyên hoàng thổ,...

+ Quá trình bồi tụ do sóng hoặc dòng biển tạo nên bãi biển, cồn cát ngầm, doi  cát ven bờ biển,...

Các loại phong hóa

Nguyên nhân

Kết quả

Phong hóa lí học

?

?

Phong hóa hóa học

?

?

Phong hóa sinh học

?

?

Các loại phong hóa

Nguyên nhân

Kết quả

Phong hóa lí học

?

?

Phong hóa hóa học

?

?

Phong hóa sinh học

?

?

Các loại phong hóa

Nguyên nhân

Kết quả

Phong hóa lí học

Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, sự đóng băng của nước, sự kết tinh của muối,… tác động va đập của sóng, nước chảy, gió thổi, hoạt động sản xuất của con người.

Làm phá hủy đá

Phong hóa hóa học

Do tác động của nước và các chất kí dễ hòa tan trong nước như CO₂, O₂,…

Địa hình cacxtơ

Phong hóa sinh học

Rễ cây, nấm, vi khuẩn

Biến đổi tính chất của đá

Trường:…………..

Lớp:………………

PHIẾU HỌC TẬP

(Thời gian hoàn thành 5 phút)

Nhóm: ……

Dựa vào thông tin và các hình ảnh (SGK tr.35 – 36), em hãy hoàn thành bảng sau: