Câu hỏi tự luận ngữ văn 10 kết nối Bài 1: Văn bản. Tản viên từ phán sự lục

VĂN BẢN. TẢN VIÊN TỪ PHÁN SỰ LỤC.

( 17 câu)

1.    NHẬN BIẾT (7 câu)

Câu 1: Bố cục của văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Trả lời:

Bố cục văn bản gồm 4 phần

+ Phần 1 (Từ đầu đến …không cần gì cả): chuyện Tử Văn đốt đền.

+ Phần 2 (Tiếp đến …khó lòng thoát nạn): Tử Văn với viên Bách hộ họ Thôi và Thổ công.

+ Phần 3 (Tiếp đến …sai lính đưa Tử Văn về): Tử Văn thắng kiện.

+ Phần 4 (Còn lại): Tử Văn trở thành phán sự đền Tản Viên.

Câu 2: Tóm tắt văn bản bằng một đoạn văn ngắn

Trả lời:

            Ngô Tử Văn vốn là một người cương trực, thẳng thắn. Trong làng có một ngôi đền thiêng. Từ khi có một tên tướng giặc nhà Minh tử trận ở gần đền, hồn của hắn tác oai tác quái. Tức giận, Tử Văn tắm rửa sạch sẽ rồi châm lửa đốt để trừ hại cho dân. Sau khi đốt đền, Tử Văn lên cơn sốt mê man, chàng mơ thấy tên hung thần đòi trả đền và đe dọa bắt chàng xuống âm phủ. Thổ thần bày tỏ thái độ cảm phục trước hành động dũng cảm của Tử Văn nên đã mách chàng về tung tích, tội ác tên hung thần và cách đối phó. Đến đêm, khi bệnh nặng thêm, Tử Văn thấy hai tên quỷ đến bắt chàng xuống âm phủ. Trước Diêm Vương, Tử Văn đã tố cáo tội ác của tên hung thần để hắn bị trừng trị thích đáng. Thổ thần được phục chức, lính đưa Tử Văn về trần gian. Một tháng sau, Thổ thần tiến cử Tử Văn giữ chức phán sự đền Tản Viên để tạ ơn chàng.

Câu 3: Nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Trả lời:

- Văn bản được trích từ tập truyện Truyền kì mạn lục (Ghi chép tùy hứng những chuyện kì lạ) của Nguyễn Dữ. Tập truyện được sáng tác vào nửa đầu thế kỷ XVI theo thể loại truyền kì

- Tác phẩm gồm 20 truyện, được viết bằng chữ Hán với hình thức văn xuôi xen lẫn thơ ca, từ, biền văn, cuối mỗi chuyện đều có lời bình.

Câu 4: Văn bản được kể theo ngôi thứ mấy? Việc kể chuyện theo ngôi kể này có tác dụng gì?

Trả lời:

- Truyện được kể theo ngôi thứ ba (người kể chuyện là tác giả Nguyễn Dữ)

- Tác dụng: giúp người kể có thể kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật, mang tính khách quan hơn.

Câu 5: Chuyện Chức phán sự đền Tản Viên thuộc đề tài gì? Nêu một số truyện cũng thuộc đề tài đó.

Trả lời:

- Văn bản thuộc nhóm truyện viết về đề tài Nho sĩ => Một đề tài rất phổ biến của văn học Việt Nam

- Một số tác phẩm thuộc đề tài Nho sĩ: Trạng Quỳnh, Chữ người tử tù,..

Câu 6: Phương thức biểu đạt chính của tác phẩm là gì ? Vì sao em biết điều đó

Trả lời:

- Phương thức biểu đạt chính: Tự sự

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Truyện vận dụng các ngôn ngữ để kể lại một chuỗi sự việc nào đó theo thứ tự lần lượt, từ một sự việc này sẽ dẫn đến một sự việc kia và xâu chuỗi các sự việc lại với nhau để tạo ra kết thúc cho câu chuyện.

+ Kết hợp với đó là việc khắc họa, miêu tả được tính cách nhân vật và đồng thời cũng phải nêu lên được những cảm nhận, nhận thức của bản thân về bản chất con người, của nhân vật tác động trong cuộc sống.

Câu 7: Mô tả khái quát nhân vật Tử Văn qua đoạn đầu giới thiệu.

Trả lời:

- Ngô Tử Văn tên là Soạn, người huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang

- Chàng là người khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được. Chàng được mọi người khen là người cương trực

- Tác giả không đề cập ở đoạn đầu công việc của Tử Văn, tuy nhiên ở những phần về sau, ta được biết chàng là người theo nghiệp nho, đọc sách vở thánh hiền.

2.    THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Nêu nhận xét về cách mở đầu của tác giả. Tác giả sử dụng các mở đầu trực tiếp hay gián tiếp?

Trả lời:

- Tác giả sử dụng cách mở đầu trực tiếp: giới thiệu luôn nhân vật Tử Văn, tính cách và sự việc đang diễn ra

- Tác dụng: ngắn gọn và súc tích, đi thẳng vào vấn đề giúp người đọc dễ dàng hình dung và biết được câu chuyện sẽ kể về ai, vấn đề gì.

Câu 2: Tóm tắt nội dung chính của đoạn 2

Trả lời:

Đoạn hai kể về việc Tử Văn gặp gỡ Bách Hộ và Thổ công: Sau khi Tử Văn đốt đền, chàng bị bệnh nặng, Tử Văn thấy “khó chịu, đầu lảo đảo và bụng run run, rồi nổi lên một cơn sốt nóng, sốt rét”. Tiếp đó, Ngô Tử Văn đã mơ gặp hồn ma Bách hộ và thổ công. Mặc kệ những lời lẽ đe dọa của tên Bách Hộ, Tử Văn vẫn không hề sợ hãi và hối hận về hành động của mình. Tử Văn thể hiện thái độ điềm tĩnh, bản lĩnh, không khiếp sợ trước gian tà và quyết tâm bảo vệ lẽ phải. Đến chiều tối, chàng lại gặp Thổ công và được nghe kể rõ sự tình cũng như cách để tố cáo tên tướng bại trận gian ác.

Câu 3: Vì sao Thổ công bị tên tướng giặc cướp đền nhưng không thưa kiện? Chi tiết này liệu có ẩn ý gì về xã hội lúc đó.

Trả lời:

-       Lý do Thổ công không thưa kiện:

+ Tên tướng giặc quen dùng chước dối lừa, Thượng đế bị nó bưng bít

+ Những miếu đền xung quanh, vì tham của đút lót, đều bênh vực cho tên Tướng giặc

+ Những Phán quan làm việc tắc trách, không xử phạt nghiêm minh.

-       Ẩn ý về tình trạng lúc đó: xã hội bất công, quan trên tham của đút lót, để mặc sự bất công xảy ra. Những tên ngang tàng bạo ngược thì thoả sức lộng hành, báo hại nhân dân. Người bị hại thì không biết kêu oan ở chỗ nào.

Câu 4: Phân tích các yếu tố giúp Tử Văn giành chiến thắng trong phiên toà dưới địa ngục ?

Trả lời:

Những yếu tố giúp Tử Văn giành chiến thắng:

-       Sự cứng cỏi, không chịu nhún nhường trước việc sai trái, kiên quyết bảo vệ lẽ phải đến cùng

-       Tử Văn có bằng chứng đã được Thổ công cung cấp

-       Chàng trình bày đầu đuôi rõ ràng, mạch lạc

⇨    Cái phải cuối cùng đã chiến thắng cái ác.

Câu 5: Em hãy miêu tả diễn biến, kết quả cảnh xử kiện và thái độ của các nhân vật Hồn ma Bách hộ, Diêm Vương và Tử Văn

Trả lời:

3.    VẬN DỤNG (2 câu)

Câu 1: Lời bình của tác giả ở cuối đoạn có tác dụng gì

Trả lời:

- Vạch trần bản chất xảo quyệt, hung ác của hồn ma tướng giặc họ Thôi.

- Lũ ma quỷ gian xảo, nanh ác thì lộng hành, đe doạ, bức hại dân lành, gây đảo điên luật lệ: hồn ma tên tướng giặc họ Thôi cướp trắng đền miếu, làm điều thảm ngược, bưng bít sự thật, dối lừa được cả Diêm Vương; lũ quỷ Dạ Xoa "đôi mắt xanh tóc đỏ, hình dáng nanh ác"; cõi âm "gió tanh sóng xám, hơi lạnh thấu xương";...

- Tạo dựng một thế giới thần linh, ma quỷ như thế, tác giả đã phơi bày thực trạng của xã hội đương thời và thể hiện thái độ phê phán mạnh mẽ, gay gắt.

+ Tệ nạn mê tín dị đoan.

+ Tham ô, hối lộ.

=> Là kẻ sĩ, biết đấu tranh đến cùng để chống lại cái xấu, cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới đem lại phần thắng cho chính nghĩa.

Câu 2: Phân tích tác dụng của chi tiết: “Năm Giáp Ngọ, có người thành Đông quan…nhà quan phán sự”

Trả lời:

Chi tiết người đi đường gặp Tử Văn ngồi trên “xe quan Phán sự” và việc người đời sau truyền nhau về “nhà quan Phán sự” là các yếu tố “thực”của truyện truyền kì. Sự kết hợp giữa hai yếu tố “kì” và “thực” đã chắp cánh cho thể loại truyện truyền kì.

Sáng tạo những “bằng chứng” này, tác giả khiến người đọc có cảm giác câu chuyện là có thật; đổng thời thể hiện thái độ trân trọng, ngưỡng mộ nhân vật Tử Văn - biểu tượng cho nhân cách cao đẹp của kẻ sĩ.

4.    VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1: Nêu giá trị nội dung của tác phẩm Chuyện chức phán sự Đền Tản Viên

Trả lời:

Chuyện chức phán sự đền Tản Viên đề cao tinh thần khẳng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt. Đồng thời, qua tác phẩm, tác giả muốn thể hiện niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ thắng gian tà.

Câu 2: Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm Chuyện chức phán sự Đền Tản Viên

Trả lời:

- Xây dựng cốt truyện giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ.

- Dẫn dắt chuyện khéo léo, nhiều chi tiết gây sự chú ý, hấp dẫn.

- Nhân vật được xây dựng sắc nét

- Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo, nhưng vẫn mang những nét hiện thực.

Câu 3: Nêu một số thông điệp bạn tiếp nhận được từ tác phẩm Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên.

Trả lời:

- Ca ngợi khí phách của kẻ sĩ: chính trực, dũng cảm đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ chính nghĩa.

-Thể hiện khát vọng và niềm tin vào công lí, vào sự chiến thắng của cái thiện.

- Phê phán xã hội đương thời: quan lại tham nhũng, ăn hối lộ, bao che cho kẻ xấu tàn hại dân lành.

- Thể hiện lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc.