Câu hỏi tự luận Ngữ văn 6 chân trời Ôn tập bài 2 (P1)

ÔN TẬP BÀI 2. MIỀN CỔ TÍCH (PHẦN 1)

Câu 1: Tóm tắt tác phẩm Em bé thông minh?

Trả lời

Văn bản Em bé thông minh – nhân vật kết tinh trí tuệ dân gian đã chứng minh cho ý kiến của tác giả: Nhân vật em bé trong truyện Em bé thông minh đã đề cao trí tuệ của nhân dân qua bốn lần thử thách. Lần đầu tiên, tác giả dân gian đề cao sự thông minh trong ứng xử khi em bé đã ra lại câu hỏi cho người đố để phản bác rằng: đây là câu hỏi không có câu trả lời. Lần thứ hai và thứ ba, em bé cũng thông minh đáp trả lại được sự vô lí của nhà vua khi ra câu hỏi cho em. Lần cuối cùng, người kể chuyện đã nhấn mạnh vị thế áp đảo của trị tuệ dân gian so với trí tuệ cung đình: em bé đã gỡ bí cho cả triều đình và chinh phục được cả sứ thần ngoại bang. Không chỉ ca ngợi trí tuệ người bình dân, tác giả còn muốn họ có cuộc sống xứng đáng với trí tuệ mà họ có.

Câu 2: Bố cục văn bản Em bé thông minh?

Trả lời

- Phần 1: Từ đầu đến “đề cao trí tuệ của nhân dân”: Mở bài giới thiệu ý kiến của tác giả: Nhân vật em bé trong truyện Em bé thông minh đã đề cao trí tuệ của nhân dân qua bốn lần thử thách. - Phần 1: Từ đầu đến “đề cao trí tuệ của nhân dân”: Mở bài giới thiệu ý kiến của tác giả: Nhân vật em bé trong truyện Em bé thông minh đã đề cao trí tuệ của nhân dân qua bốn lần thử thách.

- Phần 2: Tiếp đến “sứ giả láng giềng”: Phân tích sự thông minh của em bé khi vượt qua bốn lần thử thách - Phần 2: Tiếp đến “sứ giả láng giềng”: Phân tích sự thông minh của em bé khi vượt qua bốn lần thử thách

- Phần 3: Còn lại: Kết luận của tác giả - Phần 3: Còn lại: Kết luận của tác giả

Câu 3: Phương thức biểu đạt Em bé thông minh?

Trả lời

- Phương thức biểu đạt: tự sự - Phương thức biểu đạt: tự sự

Câu 4: Trạng ngữ là gì? Cho ví dụ về trạng ngữ?

Trả lời

Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, bổ sung cho nòng cốt câu, tức là bổ nghĩa cho cả cụm chủ vị trung tâm.

Trạng ngữ thường là những từ chỉ thời gian, địa điểm nơi chốn, mục đích, phương tiện, cách thức… để biểu thị các ý nghĩa tình huống: thời gian, địa điểm, nguyên nhân, mục đích, kết quả, phương tiện, …

Câu 5: Nêu khái niệm của từ láy ? Cho ví dụ?

Trả lời

Từ láy là từ được cấu tạo bởi hai tiếng giống nhau về âm, về vần hoặc cả âm và vần.

Ví dụ: lung linh, long lanh, xinh xinh, líu lo,….

Câu 6: Nêu khái niệm về thành ngữ? Tìm 3 ví dụ về thành ngữ mà em biết?

Trả lời

Thành ngữ là một tập hợp từ cố định đã quen dùng mà nghĩa thường không thể giải thích đơn giản bằng nghĩa của các từ cấu tạo nên nó. Thành ngữ được sử dụng rộng rãi trong lời ăn tiếng nói cũng như sáng tác thơ ca văn học tiếng Việt.

Ví dụ: đứng núi này trông núi khác, đứng núi nọ trông núi kia,...

Câu 7: Bố cục của truyện Non-bu và Heng-bu?

Trả lời

- Phần 1 (Từ đầu đến  - Phần 1 (Từ đầu đến ...vô cùng giàu có): Quá trình Heng-bu trở nên giàu có

- Phần 2 (Còn lại): Sự trả giá của Non-bu vì sự tham lam. - Phần 2 (Còn lại): Sự trả giá của Non-bu vì sự tham lam.

Câu 8: Giá trị nội dung của tác phẩm Non-bu và Heng-bu?

Trả lời

 Qua tác phẩm ta thấy được sự tham lam, ích kỉ của người anh đối với người em. Nhờ sự tốt bụng hiền lành, hay giúp đỡ người khác mà không nghĩ đến hậu quả, người em đã nhận được phần thưởng xứng đáng. Còn người anh trai bị trừng phạt bởi tính tham lam của mình một cách xứng đáng. Ngoài ra, câu chuyện còn đề cao tình yêu thương, gắn bó đoàn kết giữa các thành viên trong gia đình.

Câu 9: Giá trị nghệ thuật của tác phẩm Non-bu và Heng-bu?

Trả lời

- Sử dụng những chi tiết thần kì, kì ảo. - Sử dụng những chi tiết thần kì, kì ảo.

- Sử dụng thủ pháp đối lập trong việc xây dựng nhân vật.  - Sử dụng thủ pháp đối lập trong việc xây dựng nhân vật. 

Câu 10: Tìm hiểu về tác giả Lâm Thị Mỹ Dạ

Trả lời

Lâm Thị Mỹ Dạ sinh năm 1949  quê ở Quảng Bình. Thơ của bà thường nhẹ nhàng, đằn thắm trong trẻo , thể hiện một tâm hồn tinh tế và giàu yêu thương.

Câu 11: Nêu bố cục của bài thơ Chuyện cổ nước mình?

Trả lời

+ Phần 1: Từ đầu đến “đa mang”: Tình cảm của tác giả đối với chuyện cổ, ca ngợi tinh thần nhân hậu, ăn ở hiền lành mà chuyện cổ chứa đựng.  + Phần 1: Từ đầu đến “đa mang”: Tình cảm của tác giả đối với chuyện cổ, ca ngợi tinh thần nhân hậu, ăn ở hiền lành mà chuyện cổ chứa đựng. 

+ Phần 2: Đoạn còn lại: Những bài học mà ông cha để lại trong chuyện cổ.   + Phần 2: Đoạn còn lại: Những bài học mà ông cha để lại trong chuyện cổ.  

Câu 12: Thể thơ của tác phẩm Chuyện cổ nước mình là gì?

Trả lời

Thể thơ lục bát mang âm hưởng ca dao, dân ca 

Câu 13: Thể loại của tác phẩm Sọ dừa?

Trả lời

Thể loại: chuyện cổ tích

Câu 14: Bố cục tác phẩm Sọ dừa?

Trả lời

Có thể chia văn bản thành 3 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến ...đặt tên cho nó là Sọ Dừa): Sự ra đời của Sọ Dừa. - Phần 1 (Từ đầu đến ...đặt tên cho nó là Sọ Dừa): Sự ra đời của Sọ Dừa.

- Phần 2 (Tiếp theo đến ...phòng khi dùng đến): Sự tài giỏi của Sọ Dừa. - Phần 2 (Tiếp theo đến ...phòng khi dùng đến): Sự tài giỏi của Sọ Dừa.

- Phần 3 (Còn lại): Lý do cô Út lấy Sọ Dừa. - Phần 3 (Còn lại): Lý do cô Út lấy Sọ Dừa.

Câu 15: Càng lớn Sọ Dừa đã thể hiện được tài năng gì của mình?

Trả lời

- Tài năng của Sọ Dừa: - Tài năng của Sọ Dừa:

+  + Sau khi lớn lên, Sọ Dừa xin mẹ cho đi chăn bò ở nhà phú ông. Cậu chăn bò rất giỏi, con nào con nấy bụng no căng.

+  + Sọ Dừa có tài thổi sáo rất hay.

Câu 16: Cuộc gặp gỡ giữa Sọ Dừa và Cô Út diễn ra như thế nào?

Trả lời

- Phú ông có ba cô con gái thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa. - Phú ông có ba cô con gái thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa.

- Hai cô chị ác nghiệt kiêu kỳ, chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa. - Hai cô chị ác nghiệt kiêu kỳ, chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa.

- Cô út đem lòng yêu mến, có của ngon vật lạ đều giấu đem cho chàng. - Cô út đem lòng yêu mến, có của ngon vật lạ đều giấu đem cho chàng.

=> Cô út là một cô gái hiền lành, tốt bụng, cảm mến tài năng và vẻ đẹp bên trong của Sọ Dừa.

Câu 17: Tìm một số câu có chưa trạng ngữ trong truyện Sọ Dừa và nêu ra tác dụng của trạng ngữ ấy?

• a. Ngày cưới, trong nhà Sọ Dừa, cỗ bàn thật linh đình, gia nhân chạy ra chạy vào tấp nập.
• b. Đúng lúc rước dâu, không ai thấy Sọ Dừa đâu.
• c. Lập tức, vua cho gọi cả hai cha con vào ban thưởng rất hậu.
• d. Sau khi nghe sứ thần trình bày mục đích cuộc đi sứ, vua quan đưa mắt nhìn nhau.

Trả lời

a. TN chỉ thời gian: ngày cưới

     TN chỉ nơi chốn: trong nhà Sọ Dừa

b. TN chỉ thời gian: đúng lúc rước dâu

c. TN chỉ thời gian: Lập tức

d. TN chỉ thời gian: Sau khi nghe sứ thần trình bày mục đích cuộc đi sứ

Câu 18: Đọc đoạn văn sau, tìm và nêu tác dụng trạng ngữ :

“Ngày cưới, trong nhà Sọ Dừa cỗ bàn thật linh đình, gia nhân chạy ra chạy vào tập lập. Lúc trước dâu, không ai thấy Sọ Dừa đâu cả.”

Trả lời

Trạng ngữ: ngày cưới, lúc trước dâu => Trạng ngữ chỉ thời gian, giúp người đọc xác định được thời điểm sự việc diễn ra.

Câu 19: cảnh mở đầu câu chuyên Em bé thông minh được diễn ra như thế nào?

Trả lời

Bối cảnh: có một vị vua sai một viên quan đi dò la khắp được tìm người tài giỏi. Viên quan đã đi nhiều nơi, đi đến đâu những ra mấy câu đố oái oăn để hỏi mọi người. Đã mất công tìm kiếm nhiều hơi nhưng chưa thấy ai thật sự lỗi lạc

Câu 20: Sự việc nào dẫn đến việc quan có cuộc gặp gỡ với cậu bé?

Trả lời

Khi vị quan đi đến một cánh đồng và đưa ra một câu hỏi oái oăm giành cho cha cậu bé khi đang cày : “Này, lão kia! Trâu của lão càng một ngày được mấy đường” và cậu bé đã xuất hiện giải đáp câu trả lời ấy giúp cha mình.

Câu 21: Câu thơ Chuyện cổ nước mình nào thể hiện sự liên kết giữa các thế hệ với nhau, giữ cho nhau “ngọn lửa” văn hoá truyền đi muôn đời?

Trả lời

“Đời ông cha với đời tôi/Như con sông với chân trời đã xa?Chỉ còn chuyện cổ thiết tha/Cho tôi nhận mặt ông cha của mình”

“Tôi nghe chuyện cổ thầm thì/ Lời cha ông dạy cũng vì đời sau”

=> Sự liên kết giữa “đời ông cha” và các thể hệ sau. Sự liên tưởng sự một dòng sông kết nối các thế hệ và thời đại: quá khứ - hiện tại - tương lai. Điều này chứng minh rằng văn học nói chung và truyện cổ tích nói riêng chính là sợi dây liên kết và giữa lửa cho các thế hệ.

Câu 22: Phân tích câu thơ “Thị thơm thì giấu người thơm”?

Trả lời

- -  Từ " người thơm" trong câu "thị thơm thì giấu người thơm" có ý nghĩa gì?

=> Câu thơ "thị thơm thì giấu người thơm" bắt nguồn từ truyện cổ tích Tấm Cám, "người thơm" được hiểu là con người hiền lành, nhân hậu, lương thiện

Câu 23: Cảm nhận của em về bốn câu thơ cuối

“Sẽ đi qua cuộc đời tôi

Bấy nhiêu thời nữa chuyển dời xa xôi

Như bao chuyện cổ trên đời

Vẫn luôn mới mẻ rạng ngời lương tâm”

Trả lời

Chuyện cổ không chỉ có giá trị to lớn với thế hệ hôm nay – thế hệ mà “tôi” đang sống mà sẽ còn nguyên vẹn giá trị với các thế hệ tương lai mai sau. Dù thời gian có khắc nghiệt đến đâu thì cũng không thể làm hư hao, mất mát, mờ đi vẻ đẹp quý báu của những chuyện cổ. Thế giới chuyện cổ sẽ không bao giờ cũ đi, thậm chí còn luôn “mới mẻ” vẫn vẹn nguyên giá trị tinh thần, giống như một viêc ngọc toả sáng mãi cùng thời gian để mỗi thế hệ người đọc sẽ tìm thấy ở đó những giá trị chân thiện mĩ, để mỗi lần đọc sẽ thấy những lời dạy của cha ông vẫn nguyên giá trị hiện sinh, làm tâm hồn con người thêm trong lành, hướng thiện hơn.

Câu 24: Chỉ ra những chi tiết “kì ảo” xuất hiện trong câu chuyện Non-bu và Heng-bu?

Trả lời

Chi tiết: quả bầu và con chim nhạn biết trả ơn

- Quả bầu: Bổ tra có thể thấy vàng bạc đá quý cho người tốt hoặc những tên cướp trừng trị người xấu - Quả bầu: Bổ tra có thể thấy vàng bạc đá quý cho người tốt hoặc những tên cướp trừng trị người xấu

- Chim nhạn: biết trả ơn cho người tốt đã giúp mình. - Chim nhạn: biết trả ơn cho người tốt đã giúp mình.

Câu 25: Phân tích về chi tiết quả bầu trong câu chuyện Non-bu và Heng-bu?

Trả lời

Chi tiết về quả bầu chính là tương trưng cho yếu tố kì ảo trong câu chuyện. Người tốt sẽ gieo dắt những hạt giống tốt được trả công một cách xứng đáng và ngược lại người xuất sẽ phải trả giá cho những điều mình đã làm. Trong truyện khi người em được chịm nhạn trả ơn bằng hạt bầu khi bổ ra toàn những vàng bạc châu bá quý giá giúp người em trở nên giàu có . Và người anh bị trừng trị, lấy lại hết tài sản và trở nên nghèo khó,

Câu 26: Những lần bổ quà bầu người em nhận được gì?

Trả lời

- Chăm sóc, băng bó cho nhạn con → được trả ơn bằng một hạt bầu, khi gieo xuống: - Chăm sóc, băng bó cho nhạn con → được trả ơn bằng một hạt bầu, khi gieo xuống:

+ Quả đầu tiên – trân châu tuôn ào ạt. + Quả đầu tiên – trân châu tuôn ào ạt.

+ Quả thứ hai – đầy hồng ngọc. + Quả thứ hai – đầy hồng ngọc.

+ Quả thứ ba, thứ tư – toàn tiền vàng, tiền bạc. + Quả thứ ba, thứ tư – toàn tiền vàng, tiền bạc.

→ Người em trở nên giàu có.

Câu 27: Trước và sau khi thay đổi ngoại hình Sọ Dừa, hai người chị lớn của cô Út xung quanh có thái độ gì với chàng?

Trả lời

*Trước đó:

+ Phú ông sai con gái đi đưa cơm cho Sọ Dừa thì hai chị lớn không chịu đi và đẩy cho người em út đi + Phú ông sai con gái đi đưa cơm cho Sọ Dừa thì hai chị lớn không chịu đi và đẩy cho người em út đi

+ Khi Sọ Dừa hỏi cưới con gái phú ông thì hai người chị không chịu và chỉ có người em út chịu lấy chàng Sọ Dừa xấu xí. + Khi Sọ Dừa hỏi cưới con gái phú ông thì hai người chị không chịu và chỉ có người em út chịu lấy chàng Sọ Dừa xấu xí.

*Sau đó:

+ Tiếc hụt vì chàng Sọ Dừa bỗng nhiên biến thành chàng trai khôi ngô, tuấn tú và thi đỗ được trạng nguyên + Tiếc hụt vì chàng Sọ Dừa bỗng nhiên biến thành chàng trai khôi ngô, tuấn tú và thi đỗ được trạng nguyên

+ Nhân lúc chàng đi sứ đã ra tay hãm hại chính em gái của mình để có cơ hội sau này được tiếp cận chàng.  + Nhân lúc chàng đi sứ đã ra tay hãm hại chính em gái của mình để có cơ hội sau này được tiếp cận chàng.

Câu 28: Biến cố gì đã xảy ra với hai vớ chồng của Sọ Dừa sau khi chàng đỗ Trạng Nguyên và đi làm việc giúp vua ?

Trả lời

- Trong thời gian Sọ Dừa đi sứ, hai cô chị sinh lòng đố kị, bày mưu hãm hại em gái. - Trong thời gian Sọ Dừa đi sứ, hai cô chị sinh lòng đố kị, bày mưu hãm hại em gái.

- Hai cô chị rủ em chèo thuyền ra biển chơi, rồi đẩy em xuống nước. Cô út bị một con cá kình nuốt chửng vào bụng. - Hai cô chị rủ em chèo thuyền ra biển chơi, rồi đẩy em xuống nước. Cô út bị một con cá kình nuốt chửng vào bụng.

- Sẵn có con dao mà Sọ Dừa đưa cho cô rạch bụng nó, con cá chết xác dạt vào hòn đảo. Nhờ có những đồ vật mà Sọ Dừa đưa cho, cô út sống sót trên đảo hoang. - Sẵn có con dao mà Sọ Dừa đưa cho cô rạch bụng nó, con cá chết xác dạt vào hòn đảo. Nhờ có những đồ vật mà Sọ Dừa đưa cho, cô út sống sót trên đảo hoang.

- Sọ Dừa gặp lại vợ trên đảo hoang, hai vợ chồng đoàn tụ. - Sọ Dừa gặp lại vợ trên đảo hoang, hai vợ chồng đoàn tụ.

- Hai cô chị vì xấu hổ bỏ đi biệt xứ. - Hai cô chị vì xấu hổ bỏ đi biệt xứ.

=> Kết thúc của câu chuyện đã thể hiện niềm tin của nhân dân ta rằng cái thiện luôn chiến thắng cái ác. Đó là lòng mơ ước về một xã hội công bằng, người tốt cuối cùng cũng gặp lành, người xấu cuối cùng cũng phải trả giá.

Câu 29: Ý nghĩa câu chuyện Sọ dừa muốn truyền tải tới người đọc?

Trả lời

·       Đề cao, ca ngợi giá trị bên trong của con người.

·       Đề cao lòng nhân ái.

·       Khẳng định niềm tin vào chiến thắng cuối cùng của sự công bằng.

Câu 30: Thông qua câu chuyện Sọ Dưà em hãy viết đoạn văn 160 - 200 từ về bài học em dã học được thông qua câu chuyện?

Trả lời

Truyện kể về cuộc đời của Sọ Dừa, một nhân vật có ngoại hình xấu xí - đây là một trong những nhân vật phổ biến của thể loại truyện cổ tích.Dưới cái lốt kì quái, Sọ Dừa có đủ vẻ đẹp cả về hình dáng lẫn tài năng, phẩm chất tuyệt vời. Sự đối lập ấy khẳng định cái đáng quý là phẩm chất bên trong và đề cao giá trị của con người chân chính. cho người đọc những bất ngờ hết sức thú vị. Trong xã hội phong kiến trọng người giàu sang, khinh kẻ nghèo hèn, người lao động khó lòng vượt qua số phận tăm tối của mình. Cho nên sự biến đổi kỳ diệu của Sọ Dừa chính là sản phẩm của trí tưởng tượng phong phú, thể hiện sức sống và tinh thần lạc quan mãnh liệt của nhân dân lao động. Còn sống là còn hy vọng, còn mơ ước, còn tin tưởng vào chiến thắng tất yếu của lòng tốt và sự công bằng trước sự độc ác, bất công của cuộc đời.