Câu hỏi tự luận ngữ văn 6 kết nối Ôn tập bài 9 (P1)

ÔN TẬP BÀI 9. TRÁI ĐẤT – NGÔI NHÀ CHUNG (PHẦN 1)

Câu 1: Tìm hiểu về tác giả Trái Đất?

Trả lời

- Rasul Gamzatov sinh năm 1923, mất năm 2003. - Rasul Gamzatov sinh năm 1923, mất năm 2003.

- Quốc tịch: Người dân tộc Avar, nước Cộng hòa Đa-ghe-xtan, thuộc Liên Bang Nga. - Quốc tịch: Người dân tộc Avar, nước Cộng hòa Đa-ghe-xtan, thuộc Liên Bang Nga.

- Ông đã được trao tặng các danh hiệu "Nhà thơ nhân dân Daghestan", "Anh hùng lao động Liên Xô", "Nhà thơ lớn của thế kỷ XX" và giải thưởng "Hoa sen" của Hội nhà văn Á-Phi.  - Ông đã được trao tặng các danh hiệu "Nhà thơ nhân dân Daghestan", "Anh hùng lao động Liên Xô", "Nhà thơ lớn của thế kỷ XX" và giải thưởng "Hoa sen" của Hội nhà văn Á-Phi. 

- Ông còn là Đại biểu Xô-viết tối cao Liên Xô nhiều năm liền và đảm nhận cương vị lãnh đạo Hội nhà văn Daghestan hơn nửa thế kỷ. - Ông còn là Đại biểu Xô-viết tối cao Liên Xô nhiều năm liền và đảm nhận cương vị lãnh đạo Hội nhà văn Daghestan hơn nửa thế kỷ.

- Thơ ông tràn đầy tình yêu với quê hương, con người, sự sống và hướng tới việc xây đắp tình hữu nghị giữa các dân tộc. - Thơ ông tràn đầy tình yêu với quê hương, con người, sự sống và hướng tới việc xây đắp tình hữu nghị giữa các dân tộc.

- Các tác phẩm tiêu biểu:  - Các tác phẩm tiêu biểu: Năm tôi sinh, trái tim tôi trên núi, Những ngôi sao xa,… 

- Ông nhận giải thưởng Stalin vào năm 29 tuổi. - Ông nhận giải thưởng Stalin vào năm 29 tuổi.

Câu 2: Thể loại và phương thức biểu đạt Trái Đất là gì?

Trả lời

Thể thơ tự do. 

Phương thức biểu đạt: biểu cảm

Câu 3: Nêu xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác Trái Đất?

Trả lời

Viết năm 1967 bằng tiếng Avar. Bản dịch ra tiếng Việt của Minh Tâm được thực hiện dựa trên bản dịch tiếng Nga của Na-um Grep-nhi-ốp.

Câu 4: Nêu các nhận biết tính chất của một văn bản?

Trả lời

- Căn cứ vào sự có mặt hay không có mặt của các phương tiên phi ngôn ngữ ta có thể xác định tính chất của văn bản: văn bản thông thường hay văn bản đa phương thức - Căn cứ vào sự có mặt hay không có mặt của các phương tiên phi ngôn ngữ ta có thể xác định tính chất của văn bản: văn bản thông thường hay văn bản đa phương thức

Câu 5: Có những loại văn bản nào? Nêu chức năng của từnng loại?

Trả lời

- Với những mục đích truyền tải thông tin đa dạng khác nhau dẫ đến việc hình thành nhiều loại văn bản khác nhau: văn bản thông tin, văn bản nghị luận, văn bản văn học. Có thể căn cứ vào chức năng chính mà một văn bản phải đảm nhiên như thông tin, thuyết phục, hay thẩm mĩ để biết được văn bản đó thuộc loại nào.  - Với những mục đích truyền tải thông tin đa dạng khác nhau dẫ đến việc hình thành nhiều loại văn bản khác nhau: văn bản thông tin, văn bản nghị luận, văn bản văn học. Có thể căn cứ vào chức năng chính mà một văn bản phải đảm nhiên như thông tin, thuyết phục, hay thẩm mĩ để biết được văn bản đó thuộc loại nào.

+ V + Văn bản thông tin: là văn bản có mục đích chuyển tải thông tin một cách tin cậy, xác thực.

+ Văn bản nghị luận:  thể loại văn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng,tưởng tượng nào đó đối với các sự việc, hiện tượng trong đời sống hay trong văn học bằng các lập luận + Văn bản nghị luận:  thể loại văn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng,tưởng tượng nào đó đối với các sự việc, hiện tượng trong đời sống hay trong văn học bằng các lập luận

+ Văn bản văn học : là những văn bản đi sâu phản ánh hiện thực khách quan và khám phá thế giới tình cảm và tư tưởng, thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người. + Văn bản văn học : là những văn bản đi sâu phản ánh hiện thực khách quan và khám phá thế giới tình cảm và tư tưởng, thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người.

Câu 6: Liệt kê và phân loại những văn bản em học được từ đầu kì 2 đến giờ?

Trả lời

+ V + Văn bản thông tin: Trái đất - Cái nôi của sự sống; Ai ơi mồng 9 tháng 4

+ Văn bản nghị luận:  Xem người ta kia kìa; + Văn bản nghị luận:  Xem người ta kia kìa;  Hai loai khác biệt

+ Văn bản văn học : Tháng Gióng; Sơn Tinh - Thủy Tinh; Thạch Sanh; Cây khế; Vua chích chòe + Văn bản văn học : Tháng Gióng; Sơn Tinh - Thủy Tinh; Thạch Sanh; Cây khế; Vua chích chòe

Câu 7: Nhận biết từ mượn tiếng Hán? Cho một số ví dụ về tự mượn tiếng Hán?

Trả lời

Các từ một tiếng trong tiếng Việt dù là mượn tiếng Hán đều được coi là từ thuần Việt. Trong những từ mượn tiếng Hán có hai loại: mượn từ đơn và mượn từ phức.

Ví dụ :

+ +  đầu, vua, chúa, tùng, trúc, cúc, mai,…

+ giang sơn, hải cảng, tham quan, quốc gia, trường xa (xe dài), siêu trường (dài quá mức bình thường), siêu trọng (nặng quá mức), siêu cầu thủ. + giang sơn, hải cảng, tham quan, quốc gia, trường xa (xe dài), siêu trường (dài quá mức bình thường), siêu trọng (nặng quá mức), siêu cầu thủ.

Câu 8: Nhận biết từ mượn tiếng Âu? Cho một số ví dụ về tự mượn tiếng Âu?

Trả lời

Một số từ mượn Châu Âu được Việt hóa gần như hoàn toàn, nhất là các từ đơn và có cả từ ghép.

Ví dụ:

+ săm, lốp, tăng,.... + săm, lốp, tăng,....

+ Xà phòng + Xà phòng

Câu 9: Hãy nêu số từ mượn khác trong tiếng Việt? Cho ví dụ?

Trả lời

Ngoài ra  tiếng Việt còn mượn nhiều tiếng nước ngoài khác như  mượn tiếng Hán, tiếng Pháp, tiếng Anh,...được viết dưới dạng guống như ngôn ngữ gốc hoặc tác ra viết theo từng âm tiết

Ví dụ :

Mượn tiếng Pháp như : cà phê, ca cao, bít tết, xà phòng, đăng ten, ki lô gam, xăng ti mét, cao su,…

Mượn tiếng Anh : in-tơ-nét, tivi, mít tinh,…

Câu 10:  Tóm tắt tác phẩm Các loài  chung sống với nhau như thế nào?

Trả lời

Giữa các loài trong quần xã luôn tồn tại mối quan hệ hỗ trợ và đối kháng. Sự tồn tại song song các quan hệ đó đã tạo nên sự cân bằng tuyệt hảo cho các loài. Vì con người là một loài sinh vật bậc cao trên Trái Đất nên con người trở nên tự kiêu, tự ý sắp đặt lại trật tự của tạo hóa. Điều này dẫn đến sự phá vỡ cân bằng trong đời sống muôn loài và thiên nhiên cũng chịu tổn hại nghiêm trọng. Bộ phim hoạt hình Vua sư tử đã đưa ra thông điệp rằng tất cả chúng ta đều thuộc về vòng đời bất tận, nên con người hãy tìm cách sống chung với muôn loài và cùng tồn tại trong sự cân bằng.

Câu 11: Nêu bố cục tác phẩm Các loài  chung sống với nhau như thế nào

Trả lời

- Phần 1 (Từ đầu đến ...dễ bị tổn thương của nó): Giới thiệu vấn đề - Phần 1 (Từ đầu đến ...dễ bị tổn thương của nó): Giới thiệu vấn đề

- Phần 2 (Tiếp theo đến …thế giới đẹp đẽ này): Chứng minh mối quan hệ giữa các loài - Phần 2 (Tiếp theo đến …thế giới đẹp đẽ này): Chứng minh mối quan hệ giữa các loài

- Phần 3 (Còn lại): Khẳng định vấn đề - Phần 3 (Còn lại): Khẳng định vấn đề

Câu 12: Tìm hiểu về giá trị nội dung Các loài  chung sống với nhau như thế nào?

Trả lời

Văn bản nêu lên sự đa dạng của sinh vật cũng như cách các loài chung sống với nhau. Đồng thời nhắc đến con người với tư cách chủ thể tác động tới tự nhiên.

Câu 13: Giá trị nội dung của tác phẩm Trái đất – cái nôi của sự sống?

Trả lời

Trái Đất với "vị thần hộ mệnh" nước là hành tinh mang sự sống của muôn loài. Tuy nhiên con người đang dần phá hoại Trái Đất, khiến nó bị tổn hại nhiều. Điều này là nguy cơ lớn đối với muôn loài và chính con người.

Câu 14: Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm Trái đất – cái nôi của sự sống?

Trả lời

Văn bản có luận điểm rõ ràng, số liệu xác thực, hình ảnh hấp dẫn...

Câu 15: Văn bản Trái đất – cái nôi của sự sống đã cũng cấp những thông tin gì về trái đất?

Trả lời

- Là một hành tinh trong hệ Mặt Trời.  - Là một hành tinh trong hệ Mặt Trời. 

- Vừa tự quay quanh trục của nó (một vòng hết 23.934 giờ), vừa quay quanh Mặt Trời theo quỹ đạo hình e-lip (vận tốc ~ 30km/s, hết 365.25 ngày). - Vừa tự quay quanh trục của nó (một vòng hết 23.934 giờ), vừa quay quanh Mặt Trời theo quỹ đạo hình e-lip (vận tốc ~ 30km/s, hết 365.25 ngày).

Câu 16: Nước quan trọng như thế nào đến sự sống trên trái đất?

Trả lời

- Nhờ có nước, Trái Đất là nơi duy nhất có sự sống. - Nhờ có nước, Trái Đất là nơi duy nhất có sự sống.

- Nước bao phủ gần 3/4 bề mặt Trái Đất.  - Nước bao phủ gần 3/4 bề mặt Trái Đất. 

- Nếu không có nước, Trái Đất chỉ là hành tinh khô chết, trơ trụi.  - Nếu không có nước, Trái Đất chỉ là hành tinh khô chết, trơ trụi. 

- Nhờ nước, sự sống trên Trái Đất phát triển dưới nhiều dạng phong phú. - Nhờ nước, sự sống trên Trái Đất phát triển dưới nhiều dạng phong phú.

Câu 17: Sự sống trên trái đất phong phú như thế nào?

Trả lời

a) Trái Đất - nơi cư ngụ của muôn loài

- Kích thước của sinh vật tồn tại trên Trái Đất vô cùng đa dạng. - Kích thước của sinh vật tồn tại trên Trái Đất vô cùng đa dạng.

- Động vật được con người khai thác hằng ngày để phục vụ cho cuộc sống của mình. - Động vật được con người khai thác hằng ngày để phục vụ cho cuộc sống của mình.

- Tất cả mọi dạng sự sống đều tồn tại, phát triển theo những quy luật sinh học lạ lùng, bí ẩn. - Tất cả mọi dạng sự sống đều tồn tại, phát triển theo những quy luật sinh học lạ lùng, bí ẩn.

Câu 18: Tình cảm của tác giả dành cho Trái Đất là gì?

Trả lời

- Hình dung của tác giả: - Hình dung của tác giả:

+ "chẳng là dưa, là bóng". → Từ phủ định, điệp từ "là". + "chẳng là dưa, là bóng". → Từ phủ định, điệp từ "là".

+ "khuôn mặt thân thương". + "khuôn mặt thân thương".

- Hành động: - Hành động:

+ "lau" nước mắt, "xin đừng khóc nữa". + "lau" nước mắt, "xin đừng khóc nữa".

+ "Rửa máu sạch", "hát", "dịu dàng". + "Rửa máu sạch", "hát", "dịu dàng".

=> Thái độ của nhà thơ đối với Trái đất là sụ xót xa, khi thấy những tổn thương, đau đớn mà Trái đất đang phải gánh chịu. Nhà thơ dỗ dành, vỗ về Trái đất, "rửa sạch máu cho người" và "hát dịu dàng" cho người nghe. 

Câu 19: Tình trạng của Trái đất hiện đang ra sao?

Trả lời

Nhắc đến nước mắt và máu.Tác giả muốn nói lên tình trạng gì của Trái đất đang ở trong mức báo động, mang trong mình những tổn thương . Trái đất như đang kêu cứu con người dừng ngay những hành động phá hoại môi trường sống, phá hoại tài nguyên thiên nhiên. Thông qua đó bài thơ cũng là lời cảnh tỉnh cho những kẻ có những hành động hủy hoại môi trường sống của mình trước khi quá muộn. 

Câu 20: Tìm ra đặc điểm chung về mặt nội dung của 3 văn bản:  Trái đất - hành tinh xanh; Các loài chung sống với nhau như thế nào; Trái Đất?

Trả lời

 Cả 3 tác phẩm đều thể hiện tình yêu đối với Trái đất - hành tinh xanh, nơi sinh sống của muôn loài. Ở Trái đất, con người là động vật bậc cao nhất có tư duy phát triển nhưng cũng chính con người đang ngày một phá hủy môi trường sống của mình. Các tác phẩm đặt ra vấn đề nhức nhối, cấp bách đó là Trái đất liệu không biết chịu đựng được đến bao giờ. Từ đó, dấy lên hồi chuông thức tỉnh về trách nhiệm bảo vệ Trái đất của mỗi con người chúng ta. 

Câu 21: Trong mục: “Vị thần hộ mệnh” của sự sống trên Trái Đất (Trái Đất - cái nôi của sự sống) hãy nêu chức năng của đoạn văn này ?

Trả lời

- Thứ tự: đoạn 2, 3, 4 - Thứ tự: đoạn 2, 3, 4

- Điểm mở đầu - điểm kết thúc: nhờ có nước.... vô cùng phức tạp - Điểm mở đầu - điểm kết thúc: nhờ có nước.... vô cùng phức tạp

- Ý chính : tầm quan trọng của nước trên trái đất - Ý chính : tầm quan trọng của nước trên trái đất

- Chức năng : cung cấp thông tin về nước :  - Chức năng : cung cấp thông tin về nước : - Nhờ có nước, Trái Đất là nơi duy nhất có sự sống; Nước bao phủ gần 3/4 bề mặt Trái Đất; Thực vật trở nên đa dạng, phong phú - Nhờ có nước, Trái Đất là nơi duy nhất có sự sống; Nước bao phủ gần 3/4 bề mặt Trái Đất; Thực vật trở nên đa dạng, phong phú

Câu 22: Trong mục: Trái Đất - nơi cư ngụ của muôn loài (Trái Đất - cái nôi của sự sống) hãy nêu chức năng của đoạn văn này ?

Trả lời

- Thứ tự: đoạn 5, 6 - Thứ tự: đoạn 5, 6

- Điểm mở đầu - điểm kết thúc: trong số muôn loài ....con người chưa thể khám phá hết - Điểm mở đầu - điểm kết thúc: trong số muôn loài ....con người chưa thể khám phá hết

- Ý chính : nêu nên sự sống phong phú, đa dạng trên trái đất - Ý chính : nêu nên sự sống phong phú, đa dạng trên trái đất

- Chức năng : cung cấp những thông tin về sự đa dạng của sinh vật sống từ loài nhỏ chỉ nhìn thấy trong kính hiển vi đế loài bao báp, khủng loang, gia sức, gia cần, nguyên sinh,... - Chức năng : cung cấp những thông tin về sự đa dạng của sinh vật sống từ loài nhỏ chỉ nhìn thấy trong kính hiển vi đế loài bao báp, khủng loang, gia sức, gia cần, nguyên sinh,...

Câu 23: Trong mục: Con người trên Trái Đất (Trái Đất - cái nôi của sự sống) hãy nêu chức năng của đoạn văn này ?

Trả lời

- Thứ tự: đoạn 7 - Thứ tự: đoạn 7

- Điểm mở đầu - điểm kết thúc: Đỉnh cao kì diệu .... sự sống trên Trái Đất.  - Điểm mở đầu - điểm kết thúc: Đỉnh cao kì diệu .... sự sống trên Trái Đất.

- Ý chính : Con người là đỉnh cao kì diệu sự sống trên trái đất - Ý chính : Con người là đỉnh cao kì diệu sự sống trên trái đất

- Chức năng : cung cấp các thông tin về bản năng, hoạt động của con người để làm rõ ý chính ở trên - Chức năng : cung cấp các thông tin về bản năng, hoạt động của con người để làm rõ ý chính ở trên

Câu 24: Em có nhận xét gì về cách dùng các từ in đậm dưới đây? Theo em, nên dùng thế nào?

- Hello (chào), đi đâu đấy? - Hello (chào), đi đâu đấy?

- Đi ra chợ một chút. - Đi ra chợ một chút.

...

- Thôi,  - Thôi, bye(chào) nhé, see you again ( gặp nhau sau)

Trả lời

Cách dùng các từ in đậm như đã cho trong bài tập là lạm dụng từ nước ngoài một cách thái quá. Việc học ngoại ngữ là cần thiết nhưng không nên dùng kèm vào tiếng Việt. Một mặt làm mất sự trong sáng của tiếng Việt. Mặt khác, làm cho mọi người tưởng đang “khoe chữ”. Chỉ nên sử dụng những từ mượn đã quen dùng trong cộng đồng và khi thật cần thiết.

Câu 25:  Chọn từ ngữ điền vào chỗ trống sao cho thích hợp:

• a. báu vật/của quý
• b. chết/từ trần
• c. phôn/gọi điện

Câu 26: Tác giả đã trình bày như thế nào về nối quan hệ của con người với các loài sinh vật?

Trả lời

- Con người cũng chỉ là một loài sinh vật. - Con người cũng chỉ là một loài sinh vật.

- Qua quá trình lịch sử lâu dài, con người bộc lộ khả năng sáng tạo và xã hội loài người ngày càng phát triển phức tạp. - Qua quá trình lịch sử lâu dài, con người bộc lộ khả năng sáng tạo và xã hội loài người ngày càng phát triển phức tạp.

- Con người trở nên tự kiêu, tự sắp xếp trật tự tự nhiên gây xáo trộn, phá vỡ... trong tự nhiên. - Con người trở nên tự kiêu, tự sắp xếp trật tự tự nhiên gây xáo trộn, phá vỡ... trong tự nhiên.

- Hiện nay con người đã tỉnh ngộ, biết nhìn nhận sáng suốt, biết chung sống hài hòa. - Hiện nay con người đã tỉnh ngộ, biết nhìn nhận sáng suốt, biết chung sống hài hòa.

Câu 27: Đâu là các nhân tốc ảnh hưởng đến sự đa dạng ở từng quần xã?

Trả lời

Tính đa dạng ở mỗi quần xã phụ thuộc vào sự:

+ Cạnh tranh giữa các loài + Cạnh tranh giữa các loài

+ Mối quan hệ con mồi – vật ăn thịt  + Mối quan hệ con mồi – vật ăn thịt

 + Mức độ thay đổi của môi trường,... + Mức độ thay đổi của môi trường,...

Câu 28: Cách mà các loài hình thành trật trự cuộc sống?

Trả lời

- Dựa vào tính chất của loài trong quần xã: có các loài ưu thế, loài thứ yếu, loài ngẫu nhiên, loài chủ chốt, loài đặc trưng,... - Dựa vào tính chất của loài trong quần xã: có các loài ưu thế, loài thứ yếu, loài ngẫu nhiên, loài chủ chốt, loài đặc trưng,...

+ Loài làm ưu thế sẽ đóng vai trò quan trọng trong quần xã do số lượng nhiều và khả năng hoạt động mạnh.  + Loài làm ưu thế sẽ đóng vai trò quan trọng trong quần xã do số lượng nhiều và khả năng hoạt động mạnh.

+ Loài chủ chốt sẽ đóng vai trò kiểm soát, khống chế các hoạt động của các loài khác và duy trì sự phát triển ổn định của quần xã + Loài chủ chốt sẽ đóng vai trò kiểm soát, khống chế các hoạt động của các loài khác và duy trì sự phát triển ổn định của quần xã

- Quan hệ hỗ trợ - đối kháng nhau: Hỗ trợ gắn liền với chia sẻ cơ hội sống trong khi đối kháng là cạnh tranh, kí sinh hoặc ăn thịt lẫn nhau. Từ đó ảnh hưởng đến số lượng loài trong một quần xã.  - Quan hệ hỗ trợ - đối kháng nhau: Hỗ trợ gắn liền với chia sẻ cơ hội sống trong khi đối kháng là cạnh tranh, kí sinh hoặc ăn thịt lẫn nhau. Từ đó ảnh hưởng đến số lượng loài trong một quần xã.

=> Hình thành nên trật trự cuộc sống của mỗi loài. Vừa riêng biệt nhưng cũng vừa gắn kết chặt chẽ với nhau.

Câu 29: Có những bước tiến vượt bậc của con người đã gây ra những ảnh hưởng gì đến cuộc sống muôn loài?

Trả lời

Con người qua quá trình phát kiến địa lý, lịch sử phát triển ,... đã bộc lộ khả năng sáng tạo vượt bậc của mình. Trở nên tự kiêu cho cho mình là chúa tể có thể tùy ý sắp xếp trật tự xã hội. Chính vì điều đó mà phá vỡ và đảo lộn đời sống của nhiều sinh vật. Vì có mối liên hết với nhau nó sẽ lan rộng ra và gây ảnh hưởng đến toàn bộ hệ sinh thái.

Câu 30: Vẽ sơ đồ tư duy cho văn bản Các loài  chung sống với nhau như thế nào?

Trả lời