Đáp án Ngữ văn 11 Cánh diều Bài 1: Nỗi niềm tương tư

BÀI 1. THƠ VÀ TRUYỆN THƠ

VĂN BẢN: NỖI NIỀM TƯƠNG TƯ

Câu 1: Nêu cách hiểu của em về nhan đề Nỗi niềm tương tư

Lời giải:

Nó thể hiện đúng, bao quát nội dung của đoạn trích. Đoạn trích là những nỗi niềm, tâm tư, tình cảm của Tú Uyên khi nhớ về người con gái xinh đẹp mới gặp một lần.

Câu 2: Tâm trạng tương tư của Tú Uyên được tác giả thể hiện như thế nào?

Trả lời:

Những cử chỉ của Tú Uyên cho thấy chàng đang sống trong tâm trạng tương tự là:

• "Lần trăng ngơ ngẩn ra về" - Trên đường ra về, chàng thơ thẩn bước đi.
• "Nỗi nàng canh cánh nào quên" - Không quên được hình bóng người đẹp
• "Có khi gảy khúc đàn tranh/ Nước non ngao ngán ra tình hoài nhân" - Nhiều khi đánh đàn mà lòng vẫn nhớ đến người đẹp.
• "Có khi chuộc chén rượu đào,.... Như xông mùi nhớ, lại gây giọng tình" - Uống rượu, mượn hơi men tưởng tượng ra giọng nói của người.

=> Dù chỉ mới gặp một lần mà chàng thư sinh Tú Uyên đã nhớ mãi không quên người con gái xinh đẹp tuyệt trần. Chàng ngày nhớ, đêm thương, lúc nào cũng nhớ đến hình bóng nàng.

Câu 3: Biện pháp nghệ thuật nào nổi bật trong đoạn trích? Phân tích tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó trong việc diễn tả tâm trạng nhân vật.

Trả lời:

Biện pháp nghệ thuật nổi bật trong đoạn trích là điệp ngữ "Có khi...". Việc sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ trong đoạn trích giúp khắc họa một cách rõ nét, chân thực các cung bậc cảm xúc, nỗi nhớ da diết của chàng thư sinh Tú Uyên. Nỗi nhớ của chàng thư sinh đó da diết, chàng nhớ mọi lúc, mọi nơi nó lặp đi lặp lại nhiều lần.

Câu 4: Phân tích và làm sáng tỏ “đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình" qua đoạn trích Nỗi niềm tương tư.

Trả lời:

Nỗi niềm tương tư là một ví dụ tiêu biểu cho nhận định “đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình”. Đoạn trích Nỗi niềm tương tư là câu chuyện tình yêu được viết bằng chữ Nôm, theo thể thơ lục bát. Đoạn trích, kể lại những tháng ngày tương tư của chàng thư sinh Tú Uyên dành cho cô gái xinh đẹp mới gặp lần đầu. Qua đó, bộc lộ được những tâm tư, tình cảm, nỗi nhớ của nhân vật. Chàng ngày nhớ, đêm mong. Khi tỉnh cũng nhớ mà khi say cũng nhớ. Những khi một mình nỗi nhớ đấy càng da diết hơn. Đó chính cái trữ tình của đoạn trích.

Câu 5: Phân tích, so sánh hai đoạn thơ nói về tâm trạng tương tư của Tú Uyên trong Bích Câu kỳ ngộ và của Kim Trọng trong Truyện Kiều:

Lần trăng ngơ ngẩn ra về,

Đèn thông khâu cạn, giấc hòe chưa nên.

Nỗi nàng canh cánh nào quên,

Vẫn còn quanh quẩn người tiên khéo là?

(Bích Câu kì ngộ)

Chàng Kim từ lại thư song

Nỗi nàng canh cánh bên lòng biếng khuây.

Sầu đong càng lúc càng đẩy,

Ba thu dọn lại một ngày dài ghê.

(Truyện Kiều)

Trả lời:

Nỗi nhớ của Kim Trọng có nét tương đồng và cũng có nét khác với nỗi nhớ, tương tư của chàng Tú Uyên. Cả hai đều suy nghĩ, tương tư về một người con gái. Chàng thư sinh Tú Uyên vừa gặp đã nhớ mãi không quên người con gái xinh đẹp. Nàng đẹp như một cô tiên khiến chàng phải cảm thấy trăn trở khi chưa biết nàng là ai. Chàng như một kẻ si tình, vừa gặp đã yêu sâu đậm, chỉ muốn tìm kiếm bóng hình nàng mọi nơi nhưng lại chẳng thấy. Tú Uyên nhớ mãi không quên người con gái xinh đẹp thì Kim Trọng cũng ngày nhớ đêm mong, tương tư nàng Kiều. Kim Trọng luôn canh cánh trong lòng hình bóng nàng Kiều xinh đẹp. Kim Trọng nhớ Kiều đến mức, cứ ngỡ một ngày không gặp cách ba năm. Nhìn chung, Tú Uyên và Kim Trọng đều là những chàng trai si tình, chỉ khác là nỗi nhớ, sự tương tư của Tú Uyên được thể hiện một cách rõ nét hơn, sâu đậm hơn Kim Trọng rất nhiều.