Giáo án powerpoint dạy thêm Ngữ văn 11 cánh diều Bài 1: Nỗi niềm tương tư

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI! 

KHỞI ĐỘNG 

Các em trả lời câu hỏi sau: Nêu một số điểm khác biệt giữa truyện thơ dân gian và truyện thơ Nôm. 

Một số điểm khác biệt giữa truyện thơ dân gian và truyện thơ Nôm 

Truyện thơ dân gian 

−Được viết bằng ngôn ngữ thông thường, dễ hiểu và phổ biến trong dân gian. 

−Có hình thức đơn giản, thường chỉ bao gồm một số câu thơ ngắn, không có cốt truyện dài. 

Truyện thơ Nôm 

−Được viết bằng chữ nôm, sử dụng từ vựng phong phú hơn và phức tạp hơn. 

−Có cấu trúc phức tạp hơn, có thể bao gồm nhiều câu thơ, tạo thành cốt truyện dài hơn 

Ôn tập bài 1: Thơ và truyện thơ 

Tiết: Nỗi niềm tương tư 

NỘI DUNG BÀI HỌC 

01 

HIỂU BIẾT CHUNG VỀ TÁC GIẢ, TÁC PHẨM 

LÀM VIỆC CÁ NHÂN 

Các em dựa vào kiến thức đã học về văn bản Nỗi niềm tương tư và trả lời câu hỏi: 

Trình bày một số hiểu biết của em về tác giả? 

Trình bày những hiểu biết của em về tác phẩm. 

1. Tác giả: Vũ Quốc Trân (không rõ năm sinh – năm mất)

• Là người làng Đan Loan, thuộc huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
• Là người thông minh, học rộng tài cao, Vũ Quốc Trân được gọi là “ cụ Mền Đại Lợi” bởi ông đã từng đỗ mấy khoa tú tài.
• Đã từng dạy học tại nhà, có rất nhiều người đến theo học ông, một số học trò của ông còn làm quan lớn trong triều.

1. Tác phẩm “Nỗi niềm tương tư”

v“Nỗi niềm tương tư” thuộc thể loại truyện thơ Nôm. 

vVị trí: Đoạn nói về nỗi niềm tương tư, thương nhớ của Tú Uyên sau khi gặp người đẹp trong một lần du xuân ở chùa Ngọc Hồ. 

vVề cốt truyện: Mở đầu cuộc tình duyên của Tú Uyên và Giáng Kiều: sau ngày xuân đi chơi hội chùa Ngọc Hồ, Tú Uyên gặp một tiểu thư xinh đẹp, nhưng chưa kịp làm quen thì nàng đã đi mất, về nhà, chàng tưởng nhớ người đẹp mà mình đã gặp. 

Về chủ đề: 

Tình yêu tuổi trẻ với nỗi niềm nhớ nhung, mong đợi được gặp mặt. 

Về nghệ thuật: 

Miêu tả tâm trạng qua cử chỉ, hành động của Tú Uyên nhằm thể hiện nỗi tương tư, nhớ nhung Giáng Kiều một cách mòn mỏi, da diết. 

02 

NHẮC LẠI KIẾN THỨC BÀI HỌC 

HOẠT ĐỘNG THEO NHÓM 

Cả lớp chia thành 3 nhóm, mỗi nhóm đọc văn bản Nỗi niềm tương tư và trả lời các câu hỏi sau: 

oNêu cách hiểu của em về nhan đề “Nỗi niềm tương tư” 

oTâm trạng tương tư của Tú Uyên được tác giả thể hiện như thế nào?  

oĐặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình. Điều đó được thể hiện như thế nào qua đoạn trích "Nỗi niềm tương tư"? 

1. Nhan đề “Nỗi niềm tương tư”

Nhan đề thể hiện tâm trạng của nhân vật 

Cụm từ “nỗi niềm”: thể hiện nhân vật Tú Uyên đang có những tâm tư, tình cảm riêng sâu kín 

Từ “tương tư”: cho thấy Tú Uyên đang trong trạng thái tình cảm nhớ nhung, mong muốn được gặp mặt người mình yêu. 

1. Tâm trạng tương tư của Tú Uyên

vNgơ ngẩn ra về sau khi gặp người đẹp Giáng Kiều. 

vLuôn buồn phiền, khổ não trong nỗi nhớ Giáng Kiều: 

Nhìn sự vật tự nhiên cũng vương vấn nỗi sầu thương nhớ: 

Bướm kia vương lấy sầu hoa/ Đoạn tương tư ấy nghĩ mà buồn tênh 

Gảy đàn thì khúc âm thanh cũng buồn trong nỗi nhớ người đẹp: 

Có khi gảy khúc đàn tranh/ Nước non ngao ngán ra tình hoài nhân” 

Nâng chén rượu cũng cảm thấy hương vị của sự nhớ thương 

“Như xông mùi nhớ, lại gây giọng tình” 

Mong muốn da diết được gặp lại người đẹp: “Vui xuân chung cảnh một trời”. 

Khi chưa được gặp nhau thì nỗi sầu buồn càng thêm khổ não: “Sầu xuân riêng nặng một người tương tư”. 

1. Đặc điểm của truyện thơ Nôm qua đoạn trích

Những biểu hiện của yếu tố tự sự: 

Kể về sự kiện Tú Uyên sau ngày xuân đi chơi hội gặp Giáng Kiều, khi trở về chàng tương tư người đẹp 

Miêu tả cử chỉ, hành động của Tú Uyên với “Nỗi nàng canh cánh nào khuây”. 

Những biểu hiện của yếu tố trữ tình 

Âm điệu, vần điệu của câu thơ lục bát: 

khi nhẹ nhàng, đằm thắm, cân xứng nhịp nhàng 

khi đối lập tương phản thể hiện những cung bậc, sự đa dạng của tâm trạng nhớ mong 

Truyện viết bằng thơ, nhân vật dễ bộc lộ tâm trạng với những nỗi niềm, cảm xúc, suy tư. 

03 

TỔNG KẾT 

1. Nghệ thuật

vBiện pháp nghệ thuật nổi bật của đoạn trích có tác dụng trong việc diễn tả tâm trạng nhân vật 

vNhững biện pháp nghệ thuật trong đoạn trích 

...