Giáo án điện tử Ngữ văn 11 cánh diều Bài 1 Đọc 4: Nỗi niềm tương tư

XIN CHÀO CÁC EM!

MỜI CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Mời các em theo dõi video về phố Bích Câu, về Bích câu đạo quán (phường Cát Linh, Quận Đống Đa, Hà Nội)

Tìm hiểu các tài liệu và thực hiện yêu cầu:

NHIỆM VỤ

Em hãy tóm tắt truyện “Bích Câu kì ngộ”

BÀI 1. TRUYỆN VÀ THƠ

VĂN BẢN 4.

NỖI NIỀM TƯƠNG TƯ

NỘI DUNG BÀI HỌC

Tìm hiểu chung

Tác giả

Tác phẩm

Đọc hiểu văn bản

Nhan đề “Nỗi niềm tương tư”

Tâm trạng tương tư của Tú Uyên

Đặc điểm của chuyện thơ Nôm qua đoạn trích

Tổng kết

Nghệ thuật

Tác dụng của nghệ thuật

PHẦN 1. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

Đọc thông tin và trả lời câu hỏi dưới đây: 

Trình bày những nét chung và hiểu biết của em về tác giả Vũ Quốc Trân và đoạn trích "Nỗi niềm tương tư"

• Vũ Quốc Trân là người làng Đan Loan thuộc huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
• Sinh sống tại phố Hàng Đào, Hà Nội.
• Là người thông minh, học rộng tài cao, được gọi là “ cụ Mền Đại Lợi” bởi ông đã từng đỗ mấy khoa tú tài.
• Ông đã từng dạy học tại nhà, có rất nhiều người đến theo học ông, một số học trò của ông còn làm quan lớn trong triều..

2. Tác phẩm

• Thể loại: truyện thơ Nôm
• Vị trí: đoạn nói về nỗi niềm tương tư, thương nhớ của Tú Uyên sau khi gặp người đẹp trong một lần du xuân ở chùa Ngọc Hồ.
• Về cốt truyện: Mở đầu cuộc tình duyên của Tú Uyên và Giáng Kiều:

Tú Uyên gặp Giáng Kiều tại ngày hội xuân

Chưa kịp làm quen thì nàng đi mất

Chàng tưởng nhớ về người đẹp của mình

• Về chủ đề: tình yêu tuổi trẻ với nỗi niềm nhớ nhung, mong đợi được gặp mặt.
• Về nghệ thuật: miêu tả tâm trạng qua cử chỉ, hành động của Tú Uyên nhằm thể hiện nỗi tương tư, nhớ nhung Giáng Kiều một cách mòn mỏi, da diết.

PHẦN 2. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

1. Nhan đề “Nỗi niềm tương tư”

Nêu cách hiểu của em về nhan đề “Nỗi niềm tương tư”

Nhan đề của đoạn trích thể hiện nỗi niềm của nhân vật.

nỗi niềm

tâm tư, tình cảm riêng sâu kín

tương tư

trạng thái tình cảm nhớ nhung, mong muốn được gặp mặt người mình yêu.

> Người sống trong tâm trạng tương tự thường nhớ nhung, buồn phiền đến héo hắt.

2. Tâm trạng tương tư của Tú Uyên

Tâm trạng của Tú Uyên được tác giả thể hiện như thế nào?

Cử chỉ, hành động

ngẩn ngơ sau cuộc gặp gỡ 

luôn buồn phiền, khổ não trong nỗi nhớ

mong muốn da diết được gặp lại người đẹp

• Nỗi buồn phiền, khổ não trong nỗi nhớ:
  • Nhìn sự vật tự nhiên cũng vương vấn nỗi sầu thương nhớ:

Bướm kia vương lấy sầu hoa

Đoạn tương tư ấy nghĩ mà buồn tênh!

• Gảy đàn thì khúc âm thanh cũng buồn trong nỗi nhớ người đẹp:

Có khi gảy khúc đàn tranh,

Nước non ngao ngán ra tình hoài nhân

• Nâng chén rượu cũng cảm thấy hương vị của sự nhớ thương

Như xông mùi nhớ, lại gây giọng tình

• Thức suốt đêm, khi lắng nghe tiếng mõ, tiếng chuông niệm Phật, nhìn bóng trăng tàn,…

è Đều sống trong tâm trạng nhớ thương, mong đợi.

Mong muốn được gặp lại người đẹp:

“Vui xuân chung cảnh một trời”

Khi chưa được gặp:

“Sầu xuân riêng nặng một người tương tư”

Khi chưa gặp được người mình yêu thì nỗi sầu buồn càng thêm khổ não.

3. Đặc điểm của truyện thơ Nôm qua đoạn trích

• Tiếp tục đọc bài và trả lời câu hỏi sau đây:

Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình. Điều đó được thể hiện như thế nào qua đoạn trích "Nỗi niềm tương tư“.

Đặc điểm

Tự sự

• Kể lại sự việc sau ngày đi chơi xuân của Tú Uyên
• Miêu tả hành động của Tú Uyên khi tương tư người thương.

Trữ tình

• Âm điệu, vần điệu của câu thơ lục bát.
• Truyện viết bằng thơ, nhân vật dễ bộc lộ tâm trạng với những nỗi niềm, cảm xúc, suy tư

Ý nghĩa của yếu tố trữ trình trong tác phẩm:

• Vần thơ đằm thắm, cân xứng nhịp nhàng, khi đối lập tương phản thể hiện những cung bậc, sự đa dạng của tâm trạng nhớ mong.
• Hình thức viết bằng thơ; nhân vật dễ bộc lộ cảm xúc, suy tư; tác giả dễ bộc lộ thái độ, cảm xúc của chính mình đối với nhân vật sự kiện.

PHẦN 3. TỔNG KẾT