Đáp án Ngữ văn 12 chân trời sáng tạo Bài 9: Đọc mở rộng theo thể loại. Dòng Mê Kông “giận dữ”

BÀI 9. KHÁM PHÁ TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI

ĐỌC MỞ RỘNG THEO THỂ LOẠI. DÒNG MÊ KÔNG “GIẬN DỮ”

I. HƯỚNG DẪN ĐỌC  

Câu 1: Xác định kiểu bố cục của văn bản. Nhận xét mức độ phù hợp giữa nhan đề với nội dung của văn bản. Đề xuất một nhan đề khác cho văn bản và lí giải cơ sở đề xuất của bạn.

Hướng dẫn chi tiết:

• Nội dung văn bản phù hợp với nhan đề và bố cục của văn bản, thể hiện một cách chi tiết hóa nội dung được gợi ra từ nhan đề.

Câu 2: Những thông tin, dữ liệu được nêu trong văn bản có ý nghĩa thời sự trong thời điểm hiện tại hay không? Hãy lí giải.

Hướng dẫn chi tiết:

Những thông tin và dữ liệu trong văn bản vẫn còn mang ý nghĩa thời sự. Trong thời đại hiện nay, việc chạy theo lợi ích riêng và đồng tiền mà không quan tâm đến thiên nhiên và hậu quả từ những hành động của con người đã gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng. Điều này dẫn đến đất đai bị xói mòn, bão lũ, và sạt lở nghiêm trọng, gây hậu quả nặng nề cho con người và tài sản. Vì vậy, vấn đề nêu ra trong văn bản vẫn mang tính thời sự nóng hổi trong bối cảnh hiện tại.

Câu 3: Xác định thông tin cơ bản và thông tin chỉ tiết của phần văn bản Sông đói “ngoạm bờ”. Phân tích vai trò của các thông tin chỉ tiết trong phân văn bản trên.

Hướng dẫn chi tiết:

Thông tin cơ bản: Xây dựng hàng loạt đập thủy điện ở Trung Quốc - thượng nguồn Mê Kông dẫn đến thiếu phù sa.

Thông tin chi tiết:

Đập thủy điện ở Trung Quốc giảm lượng phù sa tại hạ nguồn từ 160 triệu tấn mỗi năm (1992) còn 85 triệu tấn (2014). Dự báo sau khi 11 đập thủy điện hoàn tất, phù sa sẽ giảm từ 85 triệu tấn xuống 42 triệu tấn và đến năm 2040, chỉ còn 4,5 triệu tấn trầm tích đổ về Đồng bằng sông Cửu Long.

Hệ quả:

• Tỉ lệ xói - bồi chênh lệch ở hầu hết các địa phương.
• Sạt lở nhiều ở các tỉnh dọc sông Tiền.
• Cả dòng sông và con người đều "khát" cát.

Nghiên cứu của SIWRR từ 2012 kết luận: Nếu không khai thác cát, xói bồi sẽ rất ít.

Năm 2022, kết luận: Hơn 80% nguyên nhân là do con người nạo vét lòng dẫn và khai thác cát quá mức.

Những thông tin chi tiết giúp người đọc dễ dàng hình dung quá trình, nguyên nhân và hậu quả của việc con người gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến bồi đắp phù sa và xói bồi. Thông tin này là yếu tố quan trọng, giúp hiểu rõ về tác động tiêu cực từ khai thác quá mức, gây nhiều thiệt hại nghiêm trọng

Câu 4: Nhận xét hiệu quả sử dụng của những từ ngữ như vết thương, nội soi tổng quát, cơ thể tự nhiên trong phần văn bản: “Khi “vết thương” ở bở sông vừa tạm lành, các cơ quan chuyên môn lại phát hiện mối nguy mới nhiều khả năng sẽ phúc tạp hơn cho cù lao An Bình ... như chặt phá rừng, xây dựng đập hay khai thác cát, đều sẽ phải “trả giá”.

Hướng dẫn chi tiết:

Việc tác giả sử dụng những từ ngữ như vết thương, nội soi tổng quát, cơ thể tự nhiên trong phần văn bản trên nhằm thể hiện một cách chi tiết, gợi hình, giúp cho người đọc dễ dàng hình dung được tình trạng của các con sông khi bị con người tác động xấu một cách mạnh mẽ. Cách mượn các thuật ngữ khoa học chỉ người để chỉ sự vật càng cho thấy sự độc đáo trong sử dụng từ ngữ của tác giả, gợi trí tưởng tượng phong phú cho người đọc.

Câu 5: Nếu văn bản không sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ thì hiệu quá biểu đạt của thông tin sẽ như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Nếu văn bản thiếu đi phương tiện phi ngôn ngữ thì hiệu quả biểu đạt thông tin sẽ giảm, không tạo ấn tượng mạnh và khiến người đọc khó hình dung hơn nội dung văn bản truyền tải. Các phương tiện phi ngôn ngữ giúp người đọc dễ dàng hình dung hơn, tiếp nhận một cách hiệu quả thông tin.

Câu 6: Xác định để tài của văn bản. Đề tài ấy có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay?

Hướng dẫn chi tiết:

• Đề tài: Sự tác động và khai thác quá mức của con người đối với dòng sông Mê Kông dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
• Đề tài này có ý nghĩa quan trọng, mang yếu tố sống còn trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay.

Câu 7: Bạn đánh giá như thế nào về quan điểm: “Mọi tác động qua lại giữa con người và dòng sông đều mang tính nhân quả, có tầm ảnh hướng liên khu vực”.

Hướng dẫn chi tiết:

"Mỗi tác động giữa con người và dòng sông đều có tầm ảnh hưởng rộng lớn và mang theo những hậu quả không lường trước. Điều này là một quan điểm chính xác. Để có một môi trường sống hài hòa, con người cần phải tương tác với tự nhiên một cách cân bằng, không gây tổn thương lẫn nhau. Nếu con người lạm dụng và khai thác quá mức, đặc biệt là thông qua việc xây dựng đập thủy điện, nạo vét lòng sông, khai thác cát quá mức, hay phá rừng, dòng sông sẽ phản ứng bằng cách lấy lại phù sa và những nguồn tài nguyên quý giá mà nó đã ban cho con người. Kết quả là sự khan hiếm và những hậu quả nghiêm trọng mà con người phải chịu. Mỗi dòng sông đều có tầm ảnh hưởng liên khu vực, do đó, mọi tác động mạnh mẽ tới một phần của dòng sông đều có thể gây ra những hậu quả liên quan phức tạp.