HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc mục I SGK trang 26, nêu khái niệm tinh dầu

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm (4-6HS) “Liệt kê được một số loại thực vật có chứa tinh dầu.”theo kĩ thuật khăn trải bàn

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời câu hỏi của GV

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, tổng kết về tinh dầu

I. TINH DẦU

- Tinh dầu là một dạng chất lỏng chứa các hợp chất hữu cơ thường có mùi đặc trưng, dễ bay hơi được chiết xuất từ thực vật bằng nhiều phương pháp khác nhau.

VD: thực vật có chứa tinh dầu: Chanh, sả, quế, bạc hà, hoa hồng,...

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- HS nghiên cứu nội dung mục II, III SGK tr 27, thảo luận nhóm hoàn thành PHT 01

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo nhóm, trả lời PHT 01

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời PHT 01

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về các phương pháp tách tinh dầu

GV lưu ý khi sử dụng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước:

-       Tuỳ thuộc vào bản chất của nguyên liệu mà chia nhỏ nguyên liệu cho phù hợp.

-       Thời gian chưng cất phụ thuộc bản chất của nguyên liệu và tính chất của tinh dầu.

GV giới thiệu một số dung môi thường dùng để chiết: ether dầu hoả, hexane, diethyl ether, chloroform, dichloromethane, ethanol,...

GV giới thiệu phần Em có biết SGK tr27

II. PHƯƠNG PHÁP CHƯNG CẤT LÔI CUỐN HƠI NƯỚC

1. Nguyên tắc

Dựa vào sự khác nhau về nhiệt độ sôi của các chất trong hỗn hợp ở một áp suất nhất định

Phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước thường dùng để tách chất ra khỏi hỗn hợp dựa trên khả năng dễ bay hơi của nó cùng hơi nước và tính không tan trong nước của chất đó.

2. Cách tiến hành

Nghiền nhỏ nguyên liệu → Chưng cất lôi cuốn hơi nước → Tinh dầu.

III. PHƯƠNG PHÁP CHIẾT

1. Nguyên tắc

Dựa vào sự hoà tan khác nhau của các chất trong hai môi trường không trộn lẫn vào nhau.

Sử dụng dung môi dễ hoà tan chất cần tách (thường là tinh dầu)

2. Cách tiến hành

Nghiền nhỏ nguyên liệu → ngâm trong dung môi → chiết → Tinh dầu

PHIẾU HỌC TẬP 01

Nghiên cứu SGK, hoàn thành bảng sau:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Thực hành tách tinh dầu sả chanh bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV kiểm tra công tác chuẩn bị nguyên liệu

- GV nêu mục tiêu, yêu cầu của bài thực hành tách tinh dầu sả chanh, GV nhắc nhớ chung về các điều kiện đảm bảo an toàn khi thực hành thí nghiệm.

- Giao nhiệm vụ thực hành thí nghiệm cho từng nhóm HS, yêu cầu hoàn thành phiếu báo cáo thực hành và trả lời các câu hỏi SGK tr28:

1. Tại sao phải cắt nhỏ cây sả khoảng 1 cm mà không giã nát?

2. Tại sao phải bảo quản tinh dầu sả chanh thu được trong các lọ tối màu và có nút kín?

GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm tự xây dựng kế hoạch, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên.

- GV trao đổi, thảo luận với các nhóm về kế hoạch thực hiện. Các nhóm HS trao đổi với GV để thống nhất về quy trình thực hành.

- Trong thời gian HS tự làm các thí nghiệm, GV quan sát, uốn nắn các kỹ năng thực hành cho các em.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm HS báo cáo kết quả thu tinh dầu sả chanh trước lớp.

- Mỗi nhóm HS báo cáo bài thực bảnh đã làm vào phiếu, trong đó giải thích rõ các hiện tượng quan sát được và kết quả thực hành.

- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá kết quả từng nhóm, rút kinh nghiệm cho HS.

IV. THỰC HÀNH TÁCH TINH DẦU

Thí nghiệm 1. Tách tinh dầu sả chanh bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước

1. Mục tiêu

2. Nguyên liệu, dụng cụ, hoá chất

3. Cách tiến hành

4. Thảo luận, đánh giá kết quả

5. Kết luận

Tinh dầu thu được là chất lỏng trong suốt, đồng nhất

Có màu và có mùi thơm đặc trưng của tinh dầu sả chanh.

Trả lời CH tr28

1. Phải cắt nhỏ cây sả khoảng 1 cm mà không giã nát vì: tinh dầu dễ bay hơi nên trong quá trình giã nát, tinh dầu sẽ bay hỏi một phần.

2. Do tinh dầu dễ bị phân huỷ bởi ánh sáng và dễ bay hơi nên phải bảo quản trong các lọ tối màu và có nút kín.

Nhiệm vụ 2: Thực hành tách tình đầu cam bằng phương pháp chiết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV kiểm tra công tác chuẩn bị nguyên liệu (yêu cầu HS ngâm vỏ cam khô bằng ethanol trước buổi thực hành ít nhất 6 giờ.)

- GV nêu mục tiêu, yêu cầu của bài thực hành tách tinh dầu vỏ cam khô

- Giao nhiệm vụ thực hành thí nghiệm cho từng nhóm HS, yêu cầu hoàn thành phiếu báo cáo thực hành và trả lời các câu hỏi SGK tr29:

1. Tại sao phải nghiền nhỏ vỏ quả cam khô?

2. Tại sao chỉ tách lấy phần vỏ quả cam màu vàng, không lấy phần màu trắng của vỏ quả cam?

GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm tự xây dựng kế hoạch, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên.

- GV trao đổi, thảo luận với các nhóm về kế hoạch thực hiện. Các nhóm HS trao đổi với GV để thống nhất về quy trình thực hành.

- Trong thời gian HS tự làm các thí nghiệm, GV quan sát, uốn nắn các kỹ năng thực hành cho các em.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm HS báo cáo kết quả thu tinh dầu cam trước lớp.

- Mỗi nhóm HS báo cáo bài thực bảnh đã làm vào phiếu, trong đó giải thích rõ các hiện tượng quan sát được và kết quả thực hành.

- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá kết quả từng nhóm, rút kinh nghiệm cho HS.

GV thông tin cho HS công dụng của tinh dầu sả chanh và cam trong mục Em có biết SGK tr 29

Thí nghiệm 2. Tách tinh dầu cam bằng phương pháp chiết

1. Mục tiêu

2. Nguyên liệu, dụng cụ, hoá chất

3. Cách tiến hành

4. Thảo luận, đánh giá kết quả

5. Kết luận

Tinh dầu thu được là chất lỏng trong suốt, đồng nhất

Có màu và có mùi thơm đặc trưng của tinh dầu cam

Trả lời CH tr29

1. Nghiền nhỏ để tăng khả năng hòa tan tinh dầu vỏ cam vào dung môi.

2. Tinh dầu tập trung hầu hết trong lớp vỏ vàng phía ngoài của quả cam.