Giáo án Công dân 9 Kết nối bài 9: Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí

Hành vi vi phạm pháp luật

Hậu quả

Hành vi trộm cắp tài sản.

- Thiệt hại về giá trị tài sản bị chiếm đoạt bất hợp pháp.

 - Phạt hành chính từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng (với tài sản bị trộm cắp có giá trị dưới 2.000.000 đồng)

Hành vi tuyên truyền thông tin sai sự thật trên mạng máy tính, mạng viễn thông.

- Ảnh hưởng đến danh dự của người khác.

- Bị phạt từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với tổ chức và từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với cá nhân. 

- Buộc gỡ bỏ đường dẫn đến thông tin sai sự thật.

Hành vi vượt đèn đỏ.

- Đe doạ tính mạng và an toàn của người điều khiển phương tiện và của những người đi đường khác. 

- Hành vi này sẽ bị phạt tiền:

+ Đối với người điều khiển mô tô, xe gắn máy: Từ 800.000 đồng đến 1.000.000 đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 01 tháng đến 03 tháng.

+ Đối với người điều khiển ô tô: Từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 01 tháng đến 03 tháng, từ 02 đến 04 tháng nếu gây ra tai nạn giao thông.

Hành vi không nộp thuế kinh doanh.

- Xử phạt hành chính từ 200.000 đến 1.000.000.000 đồng tuỳ theo mức độ vi phạm

- Khoá mã số thuế hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu dấu hiệu vi phạm pháp luật và phân loại vi phạm pháp luật

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK tr. 44 và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm: Em hãy dựa vào nội dung về dấu hiệu của các loại vi phạm pháp luật để xác định dấu hiệu vi phạm pháp luật và phân loại vi phạm pháp luật của mỗi chủ thể trong các trường hợp 1, 2, 3, 4. 

+ Nhóm 1: Tìm hiểu trường hợp 1:

Anh M (19 tuổi) không đội mũ bảo hiểm điều khiển xe máy vượt đèn đỏ, lạng lách, đánh võng, tạt đầu các phương tiện khác, gây nguy hiểm, bức xúc cho nhiều người tham gia giao thông. Sau khi nhận được phản ánh của người dân, công an thành phố H đã rà soát, trích xuất camera giám sát, triệu tập anh M tới cơ quan công an để làm rõ hành vi vi phạm.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu trường hợp 2:

Ông A cho bà B vay 500 triệu đồng. Trong giấy tờ vay nợ ghi rõ thoả thuận thời hạn trả nợ là 6 tháng. Đến hạn, ông A đến đòi tiền thì bà B không chịu trả. Ông A đã làm đơn khởi kiện gửi Toà án đề nghị xem xét giải quyết.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu trường hợp 3:

Công ty Y quy định giờ bắt đầu làm việc của nhân viên là 8h00 hằng ngày từ thứ Hai đến thứ Sáu. Tuần vừa rồi, anh P – nhân viên trong công ty nhiều lần đi muộn không rõ lí do và không hoàn thành các công việc được giao.

+ Nhóm 4: Tìm hiểu trường hợp 4:

Anh T (26 tuổi) và anh Q (27 tuổi) đang trên đường vận chuyển 1 kg ma tuý tổng hợp từ biên giới vào lãnh thổ Việt Nam bán lại cho các đối tượng nghiện hút để kiếm lời thì bị cơ quan công an phát hiện và bắt giữ.

- GV cung cấp thêm tư liệu cho HS:

Video: Hiểu rõ về vi phạm pháp luật trong 5 phút?
https://www.youtube.com/watch?v=opN8PK7LIgc

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, đọc thông tin trong SGK tr.42- 44 và trả lời câu hỏi.

- GV theo dõi, hướng dẫn và hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày câu trả lời.

- GV mời các HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

- GV chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.

1. Vi phạm pháp luật

a. Tìm hiểu dấu hiệu vi phạm pháp luật và phân loại vi phạm pháp luật

- Trường hợp 1 - Hành vi của anh M có các dấu hiệu:

+ Hành vi trái pháp luật, vi phạm quy định của pháp luật về quản lí nhà nước, cụ là vi phạm quy định của Luật Giao thông đường bộ: 

• không đội mũ bảo hiểm;

• điều khiển xe máy vượt đèn đỏ;

• lạng lách, đánh võng, tạt đầu các phương tiện khác. 

+ Hành vi có lỗi: anh M cố ý điều khiển xe máy vượt đèn đỏ, lạng lách, đánh võng, tạt đầu các phương tiện giao thông khác.

+ Hành vi do chủ thể có năng lực trách nhiệm hành chính thực hiện: anh M đã 19 tuổi, có thể nhận thức và điều khiển được hành vi của mình, tự quyết định cách xử sự của mình.

+ Hành vi gây nguy hiểm cho xã hội: hành vi của anh M có thể gây tai nạn giao thông cho người dân đang tham gia giao thông, gây thiệt hại về người và tài sản.

=> Hành vi của anh M vi phạm hành chính.

- Trường hợp 2 - Hành vi của bà B có các dấu hiệu:

+ Hành vi trái pháp luật, xâm phạm quan hệ tài sản (quyền sở hữu của ông A) được pháp luật bảo vệ và được quy định cụ thể trong Bộ luật Dân sự năm 2015: bà B vay tiền của ông A nhưng không trả nợ dù đã đến thời hạn phải trả.

+ Hành vi có lỗi: bà B cố ý không trả nợ dù ông A đã đến đòi tiền.

+ Hành vi do chủ thể có năng lực trách nhiệm dân sự thực hiện: bà B đủ tuổi (trên 18 tuổi) để có thể nhận thức và điều khiển được hành vi của mình, tự quyết định cách xử sự của mình.

+ Hành vi gây thiệt hại về tiền bạc cho ông A.

=> Hành vi của bà B vi phạm dân sự.

- Trường hợp 3 - Hành vi của anh P có các dấu hiệu:

+ Hành vi vi phạm quy định của công ty: anh P nhiều lần đi làm muộn hơn so với thời gian công ty quy định mà không có lí do chính đáng và không hoàn thành công việc được công ty giao.

+ Hành vi có lỗi: anh P nhiều lần đi muộn, biết rõ vi phạm quy định của công ty mà vẫn cố ý thực hiện.

+ Hành vi do chủ thể trong nội bộ cơ quan, tổ chức thực hiện: anh P là nhân sự của công ty.

+ Hành vi gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động bình thường của công ty, ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng công việc.

=> Anh P vi phạm kỉ luật.

- Trường hợp 4 - Hành vi của anh T và anh Q có các dấu hiệu:

+ Hành vi trái pháp luật, vi phạm quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

+ Hành vi gây nguy hiểm cho xã hội: anh T và anh Q vận chuyển ma tuý từ nước ngoài vào lãnh thổ Việt Nam để bán cho các đối tượng nghiện hút, gây rối loạn an ninh trật tự, an toàn xã hội.

+ Hành vi có lỗi: anh T và anh Q cố ý vận chuyển ma tuý vào lãnh thổ Việt Nam để bán kiếm lời.

+ Hành vi do chủ thể có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện: anh T và anh Q đủ tuổi (trên 18 tuổi) để có thể nhận thức và điều khiển được hành vi của mình, tự quyết định cách xử sự của mình.

=> Hành vi của anh T và anh Q vi phạm hình sự.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu khái niệm và phân loại vi phạm pháp luật

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm đôi, đọc thông tin trong SGK tr.42 - 44 để trả lời câu hỏi: Theo em, vi phạm pháp luật là gì? Có những loại vi phạm pháp luật nào?

- GV cung cấp thêm video để HS hiểu rõ hơn về các hành vi vi phạm pháp luật.

Video: Phân biệt Vi phạm hành chính, Vi phạm hình sự và Vi phạm dân sự.

https://www.youtube.com/watch?v=6CQEonKBBxk

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo nhóm đôi, đọc thông tin trong SGK tr. 42- 44 để trả lời câu hỏi.

- GV theo dõi, hướng dẫn và hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS trình bày câu trả lời.  

- GV mời các HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV rút ra kết luận về vi phạm pháp luật.

- GV chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.

b. Khái niệm và phân loại vi phạm pháp luật

- Khái niệm: Vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật, có lỗi do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lí thực hiện, xâm hại các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ.

- Vi phạm pháp luật bao gồm: 

+ Vi phạm hình sự (tội phạm).

+ Vi phạm dân sự.

+ Vi phạm hành chính.

+ Vi phạm kỉ luật.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu trách nhiệm pháp lí và hành vi vi phạm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu HS đọc lại thông tin của mục 1 trong SGK tr. 44 và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm: Em hãy dựa vào nội dung về đặc điểm của các loại trách nhiệm pháp lí để xác định loại trác nhiệm pháp lí tương ứng với hành vi vi phạm của mỗi chủ thể trong các trường hợp 1, 2, 3, 4 (ở mục 1)

+ Nhóm 1: Tìm hiểu trường hợp 1:

Anh M (19 tuổi) không đội mũ bảo hiểm điều khiển xe máy vượt đèn đỏ, lạng lách, đánh võng, tạt đầu các phương tiện khác, gây nguy hiểm, bức xúc cho nhiều người tham gia giao thông. Sau khi nhận được phản ánh của người dân, công an thành phố H đã rà soát, trích xuất camera giám sát, triệu tập anh M tới cơ quan công an để làm rõ hành vi vi phạm.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu trường hợp 2:

Ông A cho bà B vay 500 triệu đồng. Trong giấy tờ vay nợ ghi rõ thoả thuận thời hạn trả nợ là 6 tháng. Đến hạn, ông A đến đòi tiền thì bà B không chịu trả. Ông A đã làm đơn khởi kiện gửi Toà án đề nghị xem xét giải quyết.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu trường hợp 3:

Công ty Y quy định giờ bắt đầu làm việc của nhân viên là 8h00 hằng ngày từ thứ Hai đến thứ Sáu. Tuần vừa rồi, anh P – nhân viên trong công ty nhiều lần đi muộn không rõ lí do và không hoàn thành các công việc được giao.

+ Nhóm 4: Tìm hiểu trường hợp 4:

Anh T (26 tuổi) và anh Q (27 tuổi) đang trên đường vận chuyển 1 kg ma tuý tổng hợp từ biên giới vào lãnh thổ Việt Nam bán lại cho các đối tượng nghiện hút để kiếm lời thì bị cơ quan công an phát hiện và bắt giữ.

- GV khuyến khích HS xây dựng kịch bản, thực hiện đóng kịch.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin trong SGK tr.44 - 46 và trả lời câu hỏi.

- GV theo dõi, hướng dẫn và hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm HS trình bày câu trả lời.

- GV mời một số HS nêu cảm nhận, suy nghĩ của bản thân:

- GV mời các HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

- GV chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.

2. Trách nhiệm pháp lí

a. Trách nhiệm pháp lí và hành vi vi phạm

- Trường hợp 1:

+ Anh M phải chịu trách nhiệm hành chính.

+ Lí do:

• Trách nhiệm đó phát sinh khi anh M vi phạm hành chính.

• Trách nhiệm đó có giá trị bắt buộc và được quy định trong các văn bản pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông.

• Trách nhiệm đó do cơ quan có thẩm quyền (cơ quan công an) áp dụng đối với anh M. 

• Trách nhiệm đó sẽ gây nên những thiệt hại về tài sản cho anh M.

• Trách nhiệm đó buộc anh phải chịu các biện pháp cưỡng chế như: phạt tiền; tước quyền sử dụng giấy phép lái xe có thời hạn; tạm giữ xe máy;...

- Trường hợp 2:

+ Bà B phải chịu trách nhiệm dân sự.

+ Lí do:

• Trách nhiệm đó phát sinh khi bà B vi phạm dân sự.

• Trách nhiệm đó được quy định trong Bộ luật Dân sự và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.

• Trách nhiệm đó do cơ quan có thẩm quyền (Toà án) áp dụng đối với bà B.

• Trách nhiệm đó sẽ gây nên những thiệt hại về tài sản, nhân thân,... cho bà B (phải trả lại tiền cho ông A, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín,...).

• Trách nhiệm đó buộc bà B phải chịu các biện pháp cưỡng chế như: buộc trả nợ,.... 

- Trường hợp 3:

+ Anh P phải chịu trách nhiệm kỉ luật.

+ Lí do:

• Trách nhiệm đó phát sinh khi anh P vi phạm kỉ luật.

• Trách nhiệm đó được quy định trong Bộ luật Lao động, nội quy, quy định của cơ quan, tổ chức.

• Trách nhiệm đó do người đứng đầu công ty áp dụng đối với anh P.

• Trách nhiệm đó gây nên những thiệt hại về công việc, thu nhập,... cho anh P.

• Trách nhiệm đó buộc anh P phải chịu các biện pháp cưỡng chế như khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, buộc thôi việc,...

- Trường hợp 4:

+ Anh T và anh Q phải chịu trách nhiệm hình sự.

+ Lí do:

• Trách nhiệm đó phát sinh khi anh T và anh Q vi phạm hình sự.

• Trách nhiệm đó được quy định trong Bộ luật Hình sự.

• Trách nhiệm đó do cơ quan có thẩm quyền (Toà án) áp dụng đối với anh T và anh Q.

• Trách nhiệm đó sẽ tước bỏ quyền, lợi ích của anh T và anh Q.

• Trách nhiệm đó buộc anh T và anh Q phải chịu các biện pháp cưỡng chế như: phạt tiền, phạt tù, tử hình,...

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu khái niệm và phân loại trách nhiệm pháp lí

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi, đọc thông tin mục 2 SGK tr.44 và trả lời câu hỏi: Theo em, trách nhiệm pháp lí là gì?

- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK tr. 45 - 46 và thực hiện nhiệm vụ: 

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về trách nhiệm hình sự.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về trách nhiệm dân sự.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về trách nhiệm hành chính.

+ Nhóm 4: Tìm hiểu về trách nhiệm kỉ luật. 

- GV trình chiếu thêm cho HS xem video để hiểu rõ hơn về các loại trách nhiệm pháp lí.

Video: Thực hiện pháp luật T3: Các loại VPPL và trách nhiệm pháp lý.

https://www.youtube.com/watch?v=-yU5HexYTwg

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin trong SGK, thảo luận nhóm và thực hiện nhiệm vụ. 

- GV theo dõi, hướng dẫn và hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trả lời câu hỏi.

- GV mời các nhóm trình bày sản phẩm trước lớp. 

- GV mời các HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

- GV chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.

………………….

b. Khái niệm và phân loại trách nhiệm pháp lí

- Khái niệm: Trách nhiệm pháp lí là nghĩa vụ mà các chủ thể phải gánh chịu hậu quả bất lợi do Nhà nước quy định từ hành vi vi phạm pháp luật của mình.

- Trách nhiệm pháp lí bao gồm: 

+ Trách nhiệm hình sự;

+ Trách nhiệm dân sự;

+ Trách nhiệm hành chính;

+ Trách nhiệm kỉ luật.