Giáo án dạy thêm văn 8 chân trời bài: Ôn tập văn bản 2 - Nhớ đồng

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học về văn bản Nhớ đồng, trả lời câu hỏi:

- Trình bày hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm.

- Nội dung chính của tác phẩm.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nội dung:

+ Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm.

+ Nội dung chính của tác phẩm.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 3 nhóm.

- GV yêu cầu các nhóm đọc văn bản “Nhớ đồng” và trả lời câu hỏi:

+ Xác định thể thơ, phương thức biểu đạt, cảm hứng chủ đạo và bố cục của bài thơ “Nhớ đồng”.

+ Đồng quê hiện lên qua nỗi nhớ của tác giả với những bóng dáng con người nào?

+ Nhận xét về hai câu thơ đầu và hai câu thơ cuối bài thơ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ các nhóm (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 3 nhóm lần lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Tổng kết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, trả lời sau:

 Từ nội dung văn bản “Nhớ đồng”, em hãy rút ra đặc trưng của thể thơ bảy chữ bằng sơ đồ tư duy.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, rút ra tổng kết đặc trưng thể loại của thơ bảy chữ từ văn bản “Nhớ đồng” bằng sơ đồ tư duy.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại 1 – 2 HS trình bày sơ đồ tư duy về đặc trưng thể loại của thơ bảy chữ từ văn bản “Nhớ đồng”.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV gợi mở cho GS theo PHỤ LỤC 2 trang 27

1. Hiểu biết chung về tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

- 1939, nguy cơ đại chiến thứ hai bùng nổ. Pháp tập trung đàn áp phong trào cách mạng Đông Dương.

- 29 - 4 - 1939, Tố Hữu bị bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ → sáng tác bài thơ. Tố Hữu mới được kết nạp vào Đảng 1938, đang say sưa hoạt động phong trào, bị bắt, thế giới nhà tù cô đơn ngăn cản cuộc sống bên ngoài nhà tù.

- Vị trí: Bài thơ nằm trong phần “Xiềng xích” của tập thơ “Từ ấy”, viết chính thức vào tháng 7-1939.

b. Nội dung chính của tác phẩm

Bài thơ “Nhớ đồng” của Tố Hữu là tiếng lòng da diết với cuộc đời, cuộc sống tự do và say mê cách mạng của nhân vật trữ tình. Qua những câu thơ ấy, nhà thơ thể hiện khát vọng tự do, tình yêu nhân dân, yêu quê hương đất nước và yêu cuộc sống của chính mình.

2. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Thể thơ, vần, phương thức biểu đạt và bố cục của bài thơ

- Thể thơ: bảy chữ.

- Phương thức biểu đạt: biểu cảm.

- Cảm hứng chủ đạo của bài là nỗi nhớ đồng quê tha thiết và sâu lắng.

- Bố cục bài thơ gồm 3 phần:

Phần 1: Từ đầu đến thiệt thà: Nỗi nhớ da diết cuộc sống bên ngoài nhà tù.

Phần 2 (Tiếp theo đến ngát trời) Nỗi nhớ về chính mình trong những ngày chưa bị giam cầm.

Phần 3 (còn lại): Trở lại thực tại trại giam cầm lòng trĩu nặng với nỗi nhớ triền miên.

b. Trong nỗi nhớ của tác giả, đồng quê hiện lên như sau:

Đồng quê hiện lên trong nỗi nhớ của nhà thơ với hình ảnh con người bình dị, mộc mạc mà lam lũ, vất vả của quê hương: “Mẹ già xa đơn chiếc”, “những hồn thân” “những hồn quen dãi gió dầm sương” “những hồn chất phác hiền như đất”, nhớ qua một “tiếng hò”. Điệp từ nghi vấn “Đâu” đặt ở đầu câu cùng với một loạt từ cảm thán đã diễn tả một cách tự nhiên và chân thực tình cảm gắn bó máu thịt của nhà thơ đối với cuộc sống và con người quê hương. Dường như người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi đang chìm đắm trong nỗi nhớ nhung, trong dòng hồi ức miên man không dứt. Người đọc cảm nhận rất rõ tâm trạng cô đơn, đau khổ của người tù lúc này.

c. Nhận xét hai câu mở đầu và hai câu kết của bài thơ

-  Hai câu kết là sự lặp lại của hai câu thơ đầu, tạo nên kết cấu vòng tròn. Bài thơ khép lại nhưng cảm xúc thơ vẫn tiếp tục mở rộng như nhiều vòng sóng đồng tâm, mỗi lúc một lan xa, tỏa rộng không giới hạn.

3. Tổng kết

Từ bài thơ “Nhớ đồng” – Tố Hữu, có thể rút ra một số đặc trưng thể loại như sau:

- Thể thơ: 7 chữ.

- Vần: vần bằng và vần trắc đan xen nhau trong bài thơ.

- Nhịp: 4/3 và 3/4

- Mạch cảm xúc: đi từ hiện tại hồi tưởng về quá khứ và suy ngẫm của nhà thơ.

- Đề tài: thiên nhiên, cuộc sống.

- Chủ đề: khát vọng tự do và tình yêu thiên nhiên, cuộc sống.

- Giọng điệu: nhẹ nhàng, sâu lắng, thiết tha.