Giáo án dạy thêm văn 8 chân trời bài: Ôn tập văn bản 3, 4 - Khoe của; con rắn vuông

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về truyện cười

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học về hai văn bản  Khoe của và Con rắn vuông, trả lời câu hỏi sau:

-  Nêu đặc điểm về cốt truyện, bối cảnh và ngôn ngữ của truyện cười.

- Nêu mục đích của truyện cười.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày các nội dung:

+ Nêu đặc điểm về cốt truyện, bối cảnh và ngôn ngữ của truyện cười.

+ Nêu mục đích của truyện cười.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 2 nhóm, yêu cầu các nhóm cử thành viên đóng vai các nhân vật trong truyện cười, một người dẫn truyện, các thành viên còn lại sẽ nhận nhiệm vụ tổng kết về nội dung và nghệ thuật gây cười.

- GV chuyển giao dụng cụ học tập gồm giấy A0 và bút màu cho từng nhóm.

- Mỗi nhóm sẽ nhận một câu chuyện cười và cùng thảo luận để đóng góp ý tưởng cho vai diễn.

- Sau 5 phút chuẩn bị, các nhóm sẽ lần lượt lên diễn lại câu chuyện của mình.

- Các thành viên nhận nhiệm vụ tổng kết nội dung, nghệ thuật và bài học rút ra sẽ trình bày theo hình thức sơ đồ tư duy lên giấy A0 và cử 1 HS trình bày sơ đồ tư duy trước lớp.

- GV yêu cầu các nhóm đọc văn bản  bản  Khoe của và Con rắn vuông và trả lời vào sơ đồ tư duy những câu hỏi sau:

+ Nhóm 1:

* Văn bản “Khoe của” thuộc loại truyện cười nào? Nêu đề tài, phương thức biểu đạt của truyện.

* Anh có áo mới trong truyện “Khoe của” thích khoe của đến mức nào?

* Thủ pháp gây cười là gì?

* Ý nghĩa của câu chuyện “Khoe của” là gì?

+ Nhóm 2:

* Văn bản “Con rắn vuông” thuộc loại truyện cười nào? Nêu đề tài,  phương thức biểu đạt  của truyện.

*  Hãy lí giải vì sao: "Vợ không tin, nhưng cùng định trêu chồng một mẻ"?

* Thủ pháp gây cười là gì?

* Ý nghĩa rút ra từ câu chuyện “Con rắn vuông” là gì?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ các nhóm (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 nhóm lần lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Tổng kết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, tổng kết, rút ra đặc trưng của truyện cười từ hai văn bản Khoe của hoặc Con rắn vuông bằng sơ đồ tư duy.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, rút ra  đặc trưng của truyện cười từ hai văn bản Khoe của hoặc Con rắn vuông bằng sơ đồ tư duy.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại 1 – 2 HS trình bày sơ đồ tư duy  đặc trưng của truyện cười từ hai văn bản Khoe của hoặc Con rắn vuông.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV có thể gợi mở theo PHỤ LỤC 6 trang 207.

1. Hiểu biết chung về truyện cười

a. Cốt truyện, bối cảnh và ngôn ngữ của truyện cười

- Cốt truyện thường xoay quanh những tình huống, hành động có tác dụng gây cười. Cuối truyện thường có sự việc bất ngờ, đẩy mâu thuẫn đến đỉnh điểm, lật tẩy sự thật, từ đó tạo ra tiếng cười.

- Bối cảnh thường không được miêu tả cụ thể, tỉ mỉ, có thể là bối cảnh không xác định, cũng có thể là bối cảnh gần gũi, thân thuộc thể hiện đặc điểm thiên nhiên, văn hóa, phong tục gắn với từng truyện.

- Ngôn ngữ thường ngắn gọn, súc tích, hài hước, mang nhiều nét nghĩa hàm ẩn.

b. Mục đích của truyện cười

- Tạo tiếng cười, giải trí lành mạnh, vui vẻ, thường là tiếng cười mua vui, giải trí.

- Mang tính phê phán, giáo dục những thói hư tật xấu, thường là tiếng cười mang tính phê bình, giáo dục.

- Phê phán, đả kích, vạch trần sự xấu xa, ác độc là tiếng cười mang tính đả kích.

2. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Văn bản “Khoe của”.

- Văn bản “Khoe của” thuộc thể loại truyện cười dân gian trào phúng.

- Đề tài: phê bình thói hư tật xấu – khoe khoang.

- Phương thức biểu đạt là tự sự.

- Những cụm từ nói lên mức độ thích khoe của của anh có áo mới: liền đem ra mặc, đứng hóng ở cửa, đợi, đứng mãi từ sáng đến chiều, tức lắm.

- Thủ pháp gây cười: Đọc “Khoe của” chúng ta cười vì tính thích khoe của một cách quá đáng của hai nhân vật.

+ Anh đi tìm lợn: Mục đích của anh là hỏi để người ta giúp anh tìm con lợn. Thay vì cung cấp những thông tin cần thiết về con lợn, anh lại nhằm vào một mục đích khác: khoe nhà giàu, cỗ cưới to

+ Anh có áo mới: Lẽ ra chỉ cần thông báo điều mà người hỏi muốn biết (không nhìn thấy con lợn), anh lại cũng tranh thủ khoe luôn chiếc áo mới của mình. Cách khoe của của hai anh chàng lộ liều, cố ý, lố bịch.

- Ý nghĩa: Qua câu chuyện về hai anh chàng khoe của gặp nhau và đối thoại với nhau câu chuyện nhằm phê phán những người có tính khoe khoang, luôn tỏ ra hơn người khác, là một tính xấu mà mỗi người không nên có. Tính khoe của biến con người thành những kẻ lố bịch, hợm hĩnh, trở thành đối tượng cho mọi người cười chê.

b. Văn bản “Con rắn vuông”

- Văn bản “Con rắn vuông” thuộc loại truyện cười dân gian trào phúng.

- Đề tài: châm biếm thói xấu – khoác lác.

- Phương thức biểu đạt là tự sự.

- "Vợ không tin, nhưng cùng định trêu chồng một mẻ" vì người vợ thông minh có chủ tâm trêu chọc chồng. Ở đây quyền chủ động là thuộc người vợ. Người vợ muốn vạch cái vô lí của chồng nên dồn người chồng tới chỗ tự bộc lộ cái vô lí của mình.

- Thủ pháp gây cười: trong truyện Con rắn vuông: Đã biết chồng mình hay khoác lác nhưng chị vợ vẫn hùa theo nhằm trêu chọc chồng và quan trọng là để chồng nhận ra được tính nói khoác của mình. Vậy nên, những lời nói phi lý của anh chồng được thể hiện rõ, sự không quyết đoán cũng được miêu tả qua những lần thay đổi câu trả lời khi bị người vợ hỏi vặn.

- Ý nghĩa: câu chuyện “Con rắn vuông” phê phán những người thiếu kiến thức nhưng lại hay khoác lác, phóng đại sự việc, những người như vậy cuối cùng cũng sẽ trở thành trò cười cho thiên hạ mà thôi.

3. Tổng kết

a. Ý nghĩa

- Phê phán tính khoe khoang và khoác lác trong xã hội.

b. Bài học

Không nên khoe khoang, chúng ta cần phải biết khiêm tốn và không nên khoác lác, chúng ta cần phải sống trung thực, ngay thẳng để không đánh mất lòng tin của mọi người và nhận lại sự tôn trọng. Khiêm tốn và trung thực là hai đức tính quan trọng để hoàn thiện nhân cách.