Giáo án Địa lí 9 Cánh diều bài 8: Dịch vụ

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 8: DỊCH VỤ

I. MỤC TIÊU 

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: 

• Phân tích được vai trò của một trong các nhân tố quan trọng ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ. 

• Xác định được trên bản đồ các tuyến đường bộ huyết mạch, các tuyến đường sắt, các cảng biển lớn và các cảng hàng không quốc tế chính.

• Trình bày được sự phát triển ngành bưu chính viễn thông.

• Phân tích được một số xu hướng phát triển mới trong ngành thương mại và du lịch.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.

• Tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng: 

• Năng lực tìm hiểu địa lí: khai thác và sử dụng Bảng 8.1, 8.2; Hình 8 – SGK trang 131 - 134 để tìm hiểu về nhân tố ảnh hưởng phát triển, xác định trên bản đồ các tuyến đường, trình bày sự phát triển ngành bưu chính viễn thông.

• Năng lực nhận thức và tư duy địa lí: Phân tích được một trong các nhân tố chính ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố dịch vụ; xác định trên bản đồ các tuyến đường; trình bày được sự phát triển ngành bưu chính viễn thông; phân tích được một số xu hướng phát triển mới trong ngành thương mại và du lịch

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức địa lí đã học để xác định và giải thích được bản đồ, bảng số liệu để xác định trên bản đồ các tuyến đường, trình bày sự phát triển ngành bưu chính viễn thông; phân tích xu hướng phát triển ngành bưu chính viễn thông; sưu tầm thông tin từ các nguồn khác nhau ở địa phương để tìm hiểu về thương mại ở địa phương em.

3. Phẩm chất

• Có ý thức tìm hiểu và sẵn sàng tham gia các hoạt động học tập.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – Cánh diều (phần Địa lí).

• Bảng số liệu, thông tin, tư liệu do GV sưu tầm về nội dung bài học Dịch vụ.

• Phiếu học tập.

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – Cánh diều (phần Địa lí).

• Sưu tầm trên sách, báo, internet thông tin, tư liệu về nội dung bài học Dịch vụ.

• III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu:

- Cung cấp thông tin, tạo kết nối giữa kiến thức của HS với nội dung bài học.

- Tạo hứng thú, kích thích tò mò của HS.

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Nhìn hình đoán chữ. HS quan sát hình ảnh và trả lời.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về dịch vụ xuất hiện trong hình ảnh của trò chơi và chuẩn kiến thức của GV. 

d. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Nhìn hình đoán chữ

- GV mời HS theo tinh thần xung phong tham gia trò chơi.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS quan sát hình ảnh về dịch vụ sau đó đoán chữ cái liên quan bên dưới.

+ HS trả lời nhanh nhất và đoán đúng tên vùng qua hình ảnh sẽ được điểm cộng.

- GV trình chiếu hình ảnh:

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh và đoán chữ.

- Các HS còn lại trong lớp cổ vũ bạn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời HS xung phong trả lời. 

- Nếu trả lời sai, GV tiếp tục mời HS còn lại đưa ra đáp án. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án:

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Dịch vụ nước ta ngày càng phát triển đa dạng và là ngành kinh tế chủ đạo, động lực để thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Vậy những nhân tố quan trọng nào ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ? Mạng lưới giao thông vận tải, ngành bưu chính viễn thông phát triển ra sao? Xu hướng phát triển mới của thương mại và du lịch là gì? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 8: Dịch vụ.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS phân tích được vai trò của một trong các nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ. 

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác thông tin mục I SGK tr.130 – tr.131 và  hoàn thành Phiếu học tập số 1 và trả lời câu hỏi: Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ. 

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV dẫn dắt HS vào hoạt động: Dịch vụ là một trong ba khu vực kinh tế lớn, thu hút càng nhiều lao động, tạo việc làm, đem lại nguồn thu nhập lớn cho nền kinh tế.  - GV hướng dẫn HS làm việc cặp đôi, khai thác thông tin mục 1 SGK tr.130 – tr.131, hoàn thành Phiếu học tập số 1: PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NGÀNH DỊCH VỤ Nhiệm vụ: Nối thông tin ở cột A với thông tin ở cột B cho phù hợp về các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ.  Cột A Cột B 1. Sự phát triển kinh tế  a. Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng.  2. Sự phát triển các ngành sản xuất  b. có vai trò định hướng và tạo cơ hội phát triển các ngành dịch vụ.  3. Hai vùng có ngành dịch vụ phát triển đa dạng là c. thu hút đầu tư và nâng cao chất lượng, hiệu quả lao động dịch vụ như giao thông, thương mại, du lịch… 4. Nguồn lao động dồi dào, chất lượng lao động nâng cao  d. quyết định đến sự phát triển của ngành dịch vụ.  5. Nguồn vốn và đổi mới khoa học công nghệ  e. tạo điều kiện để nâng cao chất chất lượng ngành dịch vụ.  6. Cơ sở hạ tầng hiện đại  g. làm gia tăng nhu cầu sử dụng hoạt động dịch vụ như giao thông vận tải, thương mại…. 7.  Chính sách  h. góp phần nâng cao chất lượng và hiện đại hóa nhiều loại hình dịch vụ. 8. Vị trí địa lí nằm trong khu vực kinh tế phát triển năng động châu Á – Thái Bình Dương i. tạo thuận lợi mở rộng thị trường xuất nhập khẩu, xây dựng các tuyến du lịch, giao thông với khu vực thế giới.  9. Thị trường ngày càng mở rộng  k. thúc đẩy hoạt động thương mại và các loại hình dịch vụ khác.    - GV hướng dẫn HS tổng hợp kiến thức từ kết quả Phiếu học tập số 1 và trả lời câu hỏi:  Phân tích vai trò của một trong các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ ở nước ta.  - GV cung cấp tư liệu cho HS về ngành dịch vụ: Tư liệu 1: Dịch vụ là ngành kinh tế tạo ra các sản phẩm phi vật chất nhằm thỏa mãn nhu cầu của sản xuất và đời sống con người. Ngành dịch vụ bao gồm dịch vụ kinh doanh (tài chính ngân hàng, giao thông vận tải, thương mại…), dịch vụ công (dịch vụ hành chính công, thủ tục hành chính…) dịch vụ tiêu dùng (y tế, giáo dục, du lịch…)     Dịch vụ tiêu dùng  Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS khai thác thông tin trong mục, hoàn thành Phiếu học tập số 1 và trả lời câu hỏi. - GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 1 – 2 cặp đôi trình bày kết quả Phiếu học tập số 1. 1 - d 2 - g 3 - a 4 - e   5 - h 6 - c 7 - b 8 - i 9 - k - GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ.  Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá và kết luận về các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ. - GV chuyển sang nội dung mới.

I. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ - Sự phát triển kinh tế →  quyết định đến sự phát triển ngành dịch vụ.  - Nguồn lao động dồi dào, chất lượng lao động nâng cao.  → Tạo điều kiện nâng cao chất lượng ngành dịch vụ.  - Khoa học công nghệ phát triển.  → Góp phần thay đổi phương thức sản xuất và cung ứng dịch vụ, phát triển nhiều loại hình dịch vụ.  - Chính sách mở rộng thúc đẩy hoạt động thương mại và các loại hình dịch vụ phát triển.   - Vị trí địa lí: nằm gần khu vực kinh tế phát triển năng động Châu Á – Thái Bình Dương.  → Thuận lợi mở rộng thị trường xuất nhập khẩu, xây dựng các tuyến du lịch.

Hoạt động 2: Ngành giao thông vận tải

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS xác định được trên bản đồ các tuyến đường bộ huyết mạch, các tuyến đường sắt, các cảng biển lớn và các cảng hàng không quốc tế chính.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, dựa vào Hình 8, Bảng 8.1, thông tin mục II.1 SGK tr.131 – tr.133 và hoàn thành Phiếu học tập số 2: Giao thông vận tải nước ta.

c. Sản phẩm: Phiếu học tập số 2 của HS về ngành giao thông vận tải nước ta.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS	DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV trình chiếu hình ảnh và dẫn dắt: +Giao thông vận tải nước ta trong những năm qua phát triển với tốc độ nhanh, mạng lưới không ngừng mở rộng, chất lượng ngày càng nâng cao, đáp ứng nhu cầu sản xuất sinh hoạt của người dân. + Mạng lưới giao thông vận tải nước ta phát triển đa dạng với các loại hình: đường bộ, đường sắt, đường biển, đường hàng không… - GV yêu cầu HS làm việc theo cặp đôi, khai thác Hình 8, Bảng 8.1 thông tin mục II.1 SGK tr.131 – tr.133 và hoàn thành Phiếu học tập số 2. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 GIAO THÔNG VẬN TẢI NƯỚC TA Nhóm:…. 1. Đường bộ 2. Đường sông 3. Đường biển 4. Đường sắt 5. Đường hàng không   - GV cung cấp cho HS một số tư liệu về ngành giao thông vận tải nước ta (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2). - GV hướng dẫn HS đọc mục Em có biết SGK tr.131.  - GV mở rộng kiến thức, đặt câu hỏi cho HS: Tại sao người ta nói: Để phát triển kinh tế, văn hóa miền núi, giao thông vận tải phải đi trước một bước?  Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS khai thác thông tin trong mục kết hợp tư liệu do GV cung cấp, thảo luận và hoàn thành Phiếu học tập số 2. - GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS trong quá trình thảo luận. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 1 – 2 nhóm trình bày nội dung tìm hiểu theo Phiếu học tập số 2. - GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2). - GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá, kết luận về Ngành giao thông vận tải: Ngành giao thông vận tải được đầu tư lớn và có hiệu quả. Các tuyến đường được đầu tư nâng cấp, các cầu mới được xây dựng.  - GV chuyển sang nhiệm vụ mới.	II. Một số ngành dịch vụ 2. Giao thông vận tải Kết quả Phiếu học tập số 2 đính kèm phía dưới Hoạt động 2.
Bảng 8.1. Khối lượng hàng hóa vận chuyển phân loại hình vận tải ở nước ta  giai đoạn 2010 – 2021 (Đơn vị: triệu tấn) Năm  Loại hình vận tải 2010 2015 2020 2021 Đường bộ 587,0 882,6 1 282,1 1 303,3 Đường sắt 7,9 6,7 5,2 5,7 Đường thủy nội địa 144,2 201,5 257,8 242,4 Đường biển 61,6 60,8 76,1 69,9 Đường hàng không 0,2 0,2 0,3 0,3 Tổng số  800,9 1 151,8 1 621,5 1 621,6 (Nguồn: Niên giảm thống kê Việt Nam năm 2022) Tư liệu 2:  ……………………..

-----------------------------------

------------------- Còn tiếp -------------------