Giáo án Địa lí 9 Cánh diều bài 1: Dân tộc, gia tăng dân số và cơ cấu dân số

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHƯƠNG 1: ĐỊA LÍ DÂN CƯ VIỆT NAM

BÀI 1: DÂN TỘC, GIA TĂNG DÂN SỐ VÀ CƠ CẤU DÂN SỐ

I. MỤC TIÊU 

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: 

• Trình bày được đặc điểm phân bố các dân tộc Việt Nam.

• Phân tích được sự thay đổi cơ cấu tuổi và giới tính của dân cư. 

• Vẽ và nhận xét được biểu đồ về gia tăng dân số. 

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.

• Tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực riêng: 

• Năng lực tìm hiểu địa lí: khai thác và sử dụng Bảng 1.1 – 1.4 để tìm hiểu về đặc điểm phân bố các dân tộc Việt Nam; sự thay đổi cơ cấu tuổi và giới tính của dân cư. 

• Năng lực nhận thức và tư duy địa lí: trình bày được đặc điểm phân bố các dân tộc Việt Nam; phân tích được sự thay đổi cơ cấu tuổi và giới tính của dân cư. 

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức địa lí đã học để vẽ và nhận xét được biểu đồ về gia tăng dân số; nhận xét sự thay đổi cơ cấu tuổi và giới tính của dân cư; sưu tầm thông tin từ các nguồn khác nhau để sưu tầm và giới thiệu những nét văn hóa đặc sắc dân tộc.

3. Phẩm chất

• Có ý thức tìm hiểu và sẵn sàng tham gia các hoạt động học tập.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – Cánh diều (phần Địa lí).

• Bảng số liệu, thông tin, tư liệu do GV sưu tầm về nội dung bài học Dân tộc, gia tăng dân số và cơ cấu dân số. 

• Máy tính, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – Cánh diều (phần Địa lí).

• Sưu tầm trên sách, báo, internet thông tin, tư liệu về nội dung bài học Dân tộc, gia tăng dân số và cơ cấu dân số. 

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu:

- Cung cấp thông tin, tạo kết nối giữa kiến thức của HS với nội dung bài học.

- Tạo hứng thú, kích thích tò mò của HS.

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Ai hiểu biết hơn. HS quan sát hình ảnh liên quan đến một số dân tộc và đoán tên dân tộc đó. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về tên các dân tộc xuất hiện trong hình ảnh của trò chơi và chuẩn kiến thức của GV. 

d. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Ai hiểu biết hơn.

- GV mời 10 HS theo tinh thần xung phong tham gia trò chơi và chia HS thành 2 đội.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ Tên mỗi dân tộc ở Việt Nam có 2 hình ảnh tương ứng. HS lần lượt quan sát hình ảnh số 1, hình ảnh số 2 về đặc trưng của dân tộc đó (trang phục, văn hoá, tín ngưỡng, nhà cửa,…) và gọi đúng tên dân tộc tương ứng với hình ảnh trình chiếu. 

+ HS lật mở hình ảnh số 1 được cộng 5 điểm, lật mở đến hình ảnh số 2 được cộng 2 điểm. 

+ Đội nào trả lời được đúng và được nhiều điểm hơn, đó là đội thắng cuộc.

- GV lần lượt trình chiếu hình ảnh:

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS 2 đội quan sát nhanh hình ảnh, vận dụng hiểu biết thực tế của bản thân để gọi tên quốc gia Đông Nam Á tương ứng với hình ảnh được trình chiếu. 

- Các HS còn lại trong lớp cổ vũ 2 đội bạn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện đội chơi xung phong trả lời. 

- Nếu trả lời sai, GV tiếp tục mời đội còn lại đưa ra đáp án. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án:

- GV tuyên bố đội thắng cuộc. 

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Lịch sử phát triển đã tạo nên những đặc điểm về dân cư, dân tộc ở mỗi quốc gia. Việt Nam là một quốc gia có bề dày lịch sử lâu đời, có dân số đông, thành phần dân tộc đa dạng. Vậy các dân tộc Việt Nam có đặc điểm phân bố như thế nào? Gia tăng dân số, cơ cấu dân số nước ta có những thay đổi ra sao? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 1: Dân tộc, gia tăng dân số và cơ cấu dân số.

Đại hội dân tộc lần thứ 2

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu đặc điểm phân bố các dân tộc 

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS trình bày được đặc điểm phân bố các dân tộc Việt Nam. 

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục I SGK tr. 106 – 107 và trả lời câu hỏi: Hãy trình bày đặc điểm phân bố các dân tộc Việt Nam.  

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về đặc điểm phân bố các dân tộc Việt Nam. 

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS	DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV trình chiếu hình ảnh về 54 dân tộc và dẫn dắt:  + Việt Nam có 54 dân tộc. Mỗi dân tộc đều có những nét văn hóa bản sắc đặc trưng riêng.  + Trong đó dân tộc Kinh chiếm hơn 85% dân số cả nước, dân tộc thiểu số chiếm gần 15%.   - GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác thông tin mục I SGK tr. 106 – 107 và trả lời câu hỏi: Hãy trình bày đặc điểm phân bố các dân tộc Việt Nam.  - GV cung cấp cho HS tham khảo một số tư liệu về đặc điểm phân bố các dân tộc Việt Nam (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).  Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS khai thác thông tin trong mục, kết hợp tư liệu do GV cung cấp, thảo luận và hoàn thành câu trả lời.   - GV quan sát, hướng dẫn HS trong quá trình thảo luận (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời 1 – 2 HS trình bày kết quả thảo luận về đặc điểm phân bố của các dân tộc Việt Nam.  - GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét và bổ sung  (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá, kết luận về đặc điểm phân bố các dân tộc ở nước ta: + Các dân tộc sinh sống rộng khắp trên lãnh thổ Việt Nam. + Sự phân bố dân tộc thay đổi theo không gian. + Người Việt Nam ở nước ngoài luôn hướng về Tổ quốc.  - GV chuyển sang nội dung mới.	I. Đặc điểm phân bố các dân tộc - Các dân tộc phân bố trên khắp lãnh thổ Việt Nam + Người Kinh: chủ yếu ở đồng bằng.  + Dân tộc thiểu số: chủ yếu là trung du và miền núi.   - Phân bố các dân tộc có sự thay đổi theo thời gian và không gian + Từ năm 1960 đến năm 1990: các dân tộc phân bố đan xen nhau.  + Từ năm 1990 đến nay: phân bố dân cư thay đổi phù hợp với nhu cầu và phát triển kinh tế.   - Người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài + 5,3 triệu người Việt sinh sống ở 130 quốc gia trên lãnh thổ. + Hướng về Tổ quốc và đóng góp cho công cuộc xây dựng, bảo vệ, phát triển và hội nhập đất nước.
Tư liệu 1:  Video: https://www.youtube.com/watch?v=UmRXx7lCtSQ Video: https://www.youtube.com/watch?v=671ucOC6pg4

Hoạt động 2. Tìm hiểu gia tăng dân số và cơ cấu dân số

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nhận xét được về tình hình gia tăng dân số  và cơ cấu dân số của nước ta. 

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Bảng 1.1 – 1.2, Hình 1, mục Em có biết, thông tin mục II.1, 2 SGK tr.107 – tr.108, hoàn thành Phiếu học tập số 1 và trả lời câu hỏi: Nhận xét tình hình gia tăng dân số và cơ cấu dân số của nước ta. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về tình hình gia tăng dân số và cơ cấu dân số của nước ta. 

d. Tổ chức thực hiện:

----------------------

--------Còn tiếp--------