Giáo án điện tử Âm nhạc 9 chân trời Bài 16: Thường thức âm nhạc Một số di sản văn hoá phi vật thể, Nghe nhạc Mó cá (Hát xoan Phú Thọ)

CHÀO MỪNG CÁC BẠN TỚI BÀI HỌC MỚI !

KHỞI ĐỘNG

Hát và gõ đệm cho bài hát Lí ngựa ô

BÀI 16: THƯỜNG THỨC ÂM NHẠC: MỘT SỐ DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ NGHE NHẠC: MÓ CÁ (HÁT XOAN PHÚ THỌ)

01

THẢO LUẬN NHÓM

Nhóm 1 + 2

Tìm hiểu nội dung về Hát xoan Phú Thọ.

Nhóm 3 + 4

Tìm hiểu nội dung về Không gian văn hóa Cồng Chiêng.

Nhóm 5 + 6

Tìm hiểu nội dung về Đờn ca tài tử Nam Bộ.

1. Tìm hiểu về Hát xoan Phú Thọ

Nguồn gốc

• Là một thể loại dân ca nghi lễ phong tục.
• Phổ biến ở vùng đất tổ Hùng Vương - Phú Thọ.

Đặc điểm

• Diễn xướng tổng hợp bao gồm hát, múa, nhạc và trò diễn.
• Được tổ chức vào mùa xuân trong các lễ hội, nghi lễ thờ thần.

Các chặng hát xoan

Hệ thống bài bản phong phú, được trình diễn theo lề lối quy định

Hát nghi lễ:

Hát múa theo nghi thức cầu cúng, tế lễ.

1

Hát quả cách (quả là bài, cách là hình thức hát):

Hát các bài văn thơ, nội dung miêu tả về cảnh đẹp thiên nhiên, lao động sản xuất,...

2

Hát hội:

Nam nữ hát đối đáp, giao duyên gồm nhiều bài hát, múa kết hợp trò diễn, được kết nối với nhau theo kiểu liên khúc.

3

Hình thức biểu diễn

• Đồng ca, tốp ca, hát đuổi, hát đan xen, hát có lĩnh xướng, hát đối đáp.
• Cách hát cũng khá đa dạng theo các chặng hát: hát nói, hát ngâm, hát diễn cảm,...

Một số bài hát tiêu biểu

Giáo trống

Giáo pháo

Bỏ bộ

Đố hoa

Trống quân

Mó cá

Ý nghĩa

• Hát xoan không chỉ có giá trị là nghệ thuật với hình thức diễn xướng hát múa tập thể dân gian mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa lịch sử, văn hoá của người Việt trên vùng đất Văn Lang.
• Hát xoan Phú Thọ được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2017.

2. Tìm hiểu về Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên

Nguồn gốc

• Không gian văn hoá Cồng chiêng Tây Nguyên trải dài trên 5 tỉnh, gồm: Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Nông, Lâm Đồng.
• Bao gồm nhiều yếu tố: cồng chiêng, chơi cồng chiêng, các bài bản hoà tấu, các nghi thức lễ hội sử dụng cồng chiêng và địa điểm tổ chức lễ hội.

Đặc điểm

• Cồng chiêng có thể được dùng đơn chiếc hoặc theo bộ nhiều chiếc.
• Âm nhạc cồng chiêng vẫn là yếu tố chính tạo nên không gian văn hoá.
• Sân khấu hay trong các lễ hội đương đại.

Hình thức biểu diễn

Một số bài hát tiêu biểu

• Juan, Vang, Trum (hay còn gọi là Krum),.. của người Gia Rai.
• Xa Trăng, Sakapo, Atâu, Tơrơi,... của người Ba Na.
• Đón khách, Cúng mừng lúa mới,.. của người Ê Đê.

Ý nghĩa

• Cồng chiêng là hồn thiêng, là biểu tượng của ý chí và sức mạnh.
• Không gian văn hoá Cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh là Kiệt tác Di sản truyền khẩu và phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2005.

3. Tìm hiểu về Đờn ca tài tử Nam Bộ

Nguồn gốc

• Đờn ca tài tử Nam Bộ, còn được gọi là âm nhạc tài tử Nam Bộ.
• Bắt nguồn từ dân ca, nhạc lễ, nhạc sân khấu hát bội của Nam Bộ và nhạc cung đình, thính phòng Huế.

3. Tìm hiểu về Đờn ca tài tử Nam Bộ

Nguồn gốc

• Đờn ca tài tử hình thành rõ nét vào khoảng cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX.
• Đây là thể loại âm nhạc kết hợp giữa nhạc đàn và nhạc hát.

Đặc điểm

• Những bài bản chính của nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ được thống nhất một cách tương đối thành hệ thống 20 bài bản tổ và những bài bản nhỏ.
• Các bài ca trong nhạc tài tử Nam Bộ có lối văn chương trau chuốt nhưng gần gũi.

Một số bài hát tiêu biểu

• Lưu thuỷ trường, Bình bán chấn, Ngũ đối thượng, Ngũ đối hạ,...
• Lưu thuỷ đoản, Bình bán vắn, Kim tiền, Xuân phong, Long hổ hội,...
• Hiệp điệp xuyên hoa (Bây bướm hút nhụy hoa), Tước dược (Chim sẻ nhảy)

Ý nghĩa

• Đờn ca tài tử Nam Bộ mang đầy đủ những đặc điểm của nghệ thuật cổ truyền bác học, chuyên nghiệp trong trình diễn và hình thức biểu hiện.
• Diễn tả được nhiều cung bậc cảm xúc của con người; thể hiện những nội dung và hình tượng âm nhạc đặc trưng Nam Bộ.
• Nhiều bài bản của đờn ca tài tử được sử dụng trong âm nhạc sân khấu cải lương.

Năm 2013, Đờn ca tài tử Nam Bộ được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

Một số di sản văn hóa phi vật thể

Bánh chưng, bánh dày - được công nhận là

Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia ngày 08/05/2023

Một số di sản văn hóa phi vật thể

Phở - được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia ngày 09/08/2024

Một số di sản văn hóa phi vật thể

Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh - được công nhận là Di sản

văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại ngày 27/11/2014

Một số di sản văn hóa phi vật thể

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - được UNESCO ghi danh vào

Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại ngày 06/12/2012

Nghệ thuật Xòe Thái - Trong khuôn khổ Kỳ họp lần thứ 16 của Ủy ban liên chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể

(từ ngày 13 đến 18/12/2021) tại Paris (Pháp), hồ sơ Nghệ thuật Xòe Thái đã được UNESCO ghi danh là Di sản phi vật thể đại diện của nhân loại

Nghệ thuật làm gốm của người Chăm - được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại ngày 29/11/2022

Ca trù - được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại ngày 01/10/2009

Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên - được UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại ngày 25/11/2005

DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ VIỆT NAM

LUYỆN TẬP

Đờn ca tài tử Nam Bộ

Cồng chiêng Tây Nguyên

LUYỆN TẬP

Nêu cảm xúc về bản nhạc

Cồng chiêng Tây Nguyên và

Đờn ca tài tử Nam Bộ.

LUYỆN TẬP

Kể tên các di sản văn hóa phi vật thể khác.

TRÒ CHƠI BẢO TỒN DI SẢN VĂN HÓA

Luật chơi:

Em hãy trả lời câu hỏi liên quan kiến thức đã học về Hát xoan Phú Thọ, Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên, Đờn ca tài tử Nam Bộ.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------