Giáo án khoa học tự nhiên 9 chân trời sáng tạo

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 48: PHÁT SINH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA SỰ SỐNG TRÊN TRÁI ĐẤT

1. MỤC TIÊU
2. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Trình bày được khái quát sự phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất.
• Mô tả được nguồn gốc xuất hiện của sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ.
• Mô tả được sự xuất hiện và sự đa dạng hóa của sinh vật đa bào.
• Trình bày được khái quát sự hình thành loài người.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực tựchủ và tự học: thông qua các hoạt động tự đọc sách, tự trả lời các câu hỏi về sự phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.
• Năng lực giao tiếp và hợp tác:thông qua trao đổi ý kiến, phân công công việc trong thảo luận nhóm về các nội dung phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.
• Năng lực sử dụng ngôn ngữ: thông qua báo cáo, trình bày kết quả thảo luận trong nhóm và trước lớp về các nội dung phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.
• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo:thu thập và làm rõ được các thông tin có liên quan đến vấn đề phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.

Năng lực riêng:

• Nhận thức sinh học:
  • Trình bày được khái quát sự phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất.
  • Mô tả được nguồn gốc xuất hiện của sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ.
  • Mô tả được sự xuất hiện và sự đa dạng của sinh vật đa bào.
  • Trình bày được khái quát sự hình thành loài người.
• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng được kiến thức, kĩ năng đã học để giải thích các hiện tượng trong sự phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ: chủ động trong học tập, hứng thú tìm hiểu những nội dung liên quan đến quá trình phát triển của sự sống trên Trái Đất.
• Trung thực và trách nhiệm: thực hiện đúng các nhiệm vụ được phân công trong thảo luận nhóm.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
2. Đối với giáo viên

• Giáo án, SGK, SGV, SBT Khoa học tự nhiên 9 - Chân trời sáng tạo.
• Máy tính, máy chiếu (nếu có).
• Hình 48.1, 48.2, Bảng 48.1 và các hình ảnh, video liên quan phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Khoa học tự nhiên 9 - Chân trời sáng tạo.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Thu hút, tạo hứng thú học tập cho HS, tạo tính huống và xác định vấn đề học tập.
3. Nội dung: GV đặt vấn đề, tạo hứng thú học tập cho HS; HS trả lời câu hỏi mở đầu.
4. Sản phẩm học tập: Ý kiến, trao đổi của HS cho câu hỏi mở đầu.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV đặt vấn đề, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Theo em, sự sống là gì? Khi nào Trái Đất bắt đầu có sự sống?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng hiểu biết của bản thân để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời HS xung phong trả lời câu hỏi:

Gợi ý trả lời:

+ Một vật được coi là có sự sống khi chúng có các biểu hiện gồm: trao đổi chất, cân bằng nội môi, sinh trưởng và phát triển, có sự vận động, có khả năng cảm ứng, sinh sản và thích nghi với môi trường sống nhất định.

+ Sự sống được hình thành cách đây khoảng hơn 3,5 tỉ năm, qua thời gian tiến hóa lâu dài đã hình thành nên thế giới sống với hàng triệu loài sinh vật.

- GV mời HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV ghi nhận các ý kiến trả lời của HS, không chốt đáp án.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Các nhà khoa học đã tìm thấy nhiều bằng chứng để khẳng định rằng, sự sống trên Trái Đất được bắt nguồn từ các hợp chất vô cơ và được phát triển qua các giai đoạn từ đơn giản đến phức tạp. Cơ chế nào, bằng chứng nào có thể giải thích quá trình hình thành và phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất của chúng ta? Sự hình thành và phát triển của loài người đã diễn ra như thế nào? Để tìm ra câu trả lời chính xác cho các câu hỏi trên, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu - Bài 48: Phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về sự phát sinh và quá trình tiến hóa của sự sống trên Trái Đất

1. Mục tiêu:

- Trình bày được khái quát sự phát triển của thế giới sinh vật trên Trái Đất.

- Mô tả được nguồn gốc xuất hiện của sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ.

- Mô tả được sự xuất hiện và sự đa dạng hóa của sinh vật đa bào.

48. Nội dung: GV giao nhiệm vụ; HS tìm hiểu nội dung mục 1, quan sát Hình 48.1 SGK trang 208 - 209 và thực hiện nhiệm vụ.
49. Sản phẩm học tập:Sự phát sinh và quá trình tiến hóa của sự sống trên Trái Đất.
50. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu về nguồn gốc loài người

1. Mục tiêu:Trình bày được khái quát sự hình thành loài người.
2. Nội dung: GV đặt vấn đề, giao nhiệm vụ học tập; HS tìm hiểu nội dung mục 2, quan sát Hình 48.2 và Bảng 48.1 SGK trang 210, thực hiện nhiệm vụ được giao.
3. Sản phẩm học tập: Nguồn gốc loài người.
4. Tổ chức hoạt động:

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
2. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố kiến thức về sự phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất, sự hình thành loài người.
3. Nội dung: GV giao nhiệm vụ; HS trả lời câu hỏi trắc nghiệm khách quan để củng cố kiến thức.
4. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS cho câu hỏi trắc nghiệm khách quan để củng cố kiến thức đã học.
5. Tổ chức hoạt động:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu vận dụng kiến thức đã học HS: Chọn câu trả lời chính xác nhất trong các câu hỏi trắc nghiệm sau:

Câu 1. Các đại phân tử sinh học được hình thành trong giai đoạn

1. tiến hóa tiền hóa học. B. tiến hóa hóa học.
2. tiến hóa tiền sinh học. D. tiến hóa sinh học.

Câu 2. Kết quả của tiến hóa tiền sinh học là

1. hình thành các tế bào nguyên thủy.
2. hình thành chất hữu cơ phức tạp.
3. hình thành sinh vật đa bào.
4. hình thành hệ sinh vật đa dạng, phong phú như ngày nay.

Câu 3. Trong số các sinh vật đa bào, sinh vật nào được xem là nhóm di cư lên cạn sớm nhất?

1. Nguyên sinh vật. B. Thực vật.
2. Động vật. D. Nấm.

Câu 4. Trong quá trình hình thành loài người, nhóm người nào sau đây xuất hiện sau cùng?

1. Homo Neanderthalensis. B. Homo erectus.
2. Homo habilis. D. Homo sapiens.

Câu 5. Người khéo léo (Homo habilis) có đặc điểm

1. sống cách đây khoảng 6 - 7 triệu năm, răng nanh nhỏ, bề mặt phẳng.
2. sống cách đây khoảng 2 - 3 triệu năm, thân hơi khom về phía trước, biết sử dụng cành cây, hòn đá, mảnh xưởng để tự vệ và tấn công.
3. sống cách đây khoảng 1,6 - 2,0 triệu năm, sống thành đàn, đi thẳng đứng, tay biết chế tác và sử dụng công cụ bằng đá.
4. sống cách đây khoảng 35 000 đến 1,6 triệu biết chế tác và sử dụng công cụ bằng đá, bằng xương, còn biết dùng lửa.

Câu 6. Ý nghĩa quan trọng nhất của việc hình thành dáng đứng thẳng là

1. thích nghi với việc chạy và rượt đuổi kẻ thù bằng hai chi sau.
2. giải phóng đôi tay cho việc cầm nắm.
3. điều chỉnh lại hệ cột sống hình chữ S giúp hạn chế những tổn thương có thể xảy ra.
4. tạo điều kiện cho việc hình thành ngôn ngữ.

Câu 7. Cho sơ đồ và các nhận xét sau:

1. Số (1) còn gọi là người đứng thẳng.
2. Số (3) còn gọi là người khéo léo.
3. Số (3) đã biết sử dụng các công cụ chế tác và sử dụng công cụ bằng đá.
4. Số (4) không là tổ tiên trực tiếp của loài người hiện nay.
5. Số (3) đã biết sử dụng tiếng nói, họ sống thành bộ lạc và có văn hóa phức tạp.
6. Số (2) có dáng đứng thẳng và giải phóng hai chi trước.

Có bao nhiêu nhận xét không đúng?

2. 2. B. 3. C. 4. D. 5.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học và thảo luận hoàn thành Phiếu bài tập.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời:

- GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang hoạt động vận dụng.

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
2. Mục tiêu: HS thực hiện làm các bài tập vận dụng để nắm vững kiến thức và biết ứng dụng kiến thức đã học vào đời sống.
3. Nội dung: GV giao nhiệm vụ; HS vận dụng kiến thức đã học và hiểu biết về thực tiễn, thực hiện nhiệm vụ.
4. Sản phẩm học tập:Những ý kiến trả lời câu hỏi vận dụng của HS.
5. Tổ chức hoạt động:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 6 nhóm, yêu cầu các nhóm về nhà thực hiện nhiệm vụ như sau:

Nhóm 1: Tìm hiểu về tổ tiên loài người (Hominin ancestor).

Nhóm 2: Tìm hiểu về vượn người phương nam (Australopithecus).

Nhóm 3: Tìm hiểu về người khéo léo (Homo habilis).

Nhóm 4: Tìm hiểu về người đứng thẳng (Homo erectus).

Nhóm 5: Tìm hiểu về người Neanderthal (Homo neanderthalensis).

Nhóm 6: Tìm hiểu về người hiện đại (Homo sapiens).

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Nhóm HS phân công nhiệm vụ, về nhà thực hiện.

- GV theo dõi quá trình phân công nhiệm vụ của các nhóm.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV tổ chức cho các nhóm trình bày kết quả tìm hiểu (powerpoint, poster,...) ở buổi học tiếp theo.

- HS nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét bài trình bày của các nhóm, chuẩn kiến thức và kết thúc tiết học.

1. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:

• Ôn lại kiến thức đã học.
• Làm bài tập Bài 48 trong Sách bài tậpKhoa học tự nhiên 9 - Chân trời sáng tạo.
• Chuẩn bị Ôn tập Chủ đề 12.