HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc thông tin và quan sát hình ảnh mục I (SGK tr.72) để tìm hiểu khái niệm và đặc điểm của vi khuẩn

- GV đặt câu hỏi cho HS:

+ Vi sinh vật là sinh vật đơn bào hay đa bào? 

+ Quan sát Hình 22.2 và cho biết vi sinh vật có kích thước như thế nào? 

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi trả lời câu hỏi phần luyện tập trong SGK – tr107: Hãy cho biết những đặc điểm của vi sinh vật.

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm về khái niệm và đặc điểm của vi sinh vật như SGK – tr107

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, suy nghĩ câu trả lời

- GV quan sát, hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS chia sẻ trước lớp kết quả thảo luận của nhóm

- Các HS khác nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có)

* Gợi ý:

1. Vi sinh vật là các loài sinh vật đơn bào, một số sống thành tập đoàn đơn bào.

2. Vi sinh vật là những sinh vật có kích thước nhỏ thường được quan sát bằng kính hiển vi.

LT. Vi sinh vật là các sinh vật có kích thước rất nhỏ chỉ quan sát được dưới kính hiển vi, có mặt ở khắp mọi nơi, có khả năng hấp thụ và chuyển hoá nhanh các chất dinh dưỡng, có khả năng sinh trưởng và sinh sản nhanh trong môi trường. Phần lớn vi sinh vật là đơn bào, một số là tập đoàn đơn bào.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét câu trả lời của HS, chốt kiến thức và chuyển sang nội dung tiếp theo.

I. Khái niệm và đặc điểm của vi sinh vật

- Vi sinh vật là các sinh vật có kích thước rất nhỏ chỉ quan sát được dưới kính hiển vi, có mặt ở khắp mọi nơi, có khả năng hấp thụ và chuyển hoá nhanh các chất dinh dưỡng, có khả năng sinh trưởng và sinh sản nhanh trong môi trường.

- Phần lớn vi sinh vật là đơn bào, một số là tập đoàn đơn bào.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục II (SGK tr.107) để tìm hiểu về các nhóm vi sinh vật và trả lời câu hỏi 3 trong SGK

+ Halobacteria, trùng Amip, Escherichia coli, Chlorella là những vi sinh vật thuộc nhóm nào trong Hình 22.3? 

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm về các nhóm vi sinh vật như nôi dung trong SGK – tr107

- GV hướng dẫn HS đọc thêm về khả năng tồn tại của vi sinh vật ở những môi trường cực đoan

à HS nhận thấy được sự đa dạng về môi trường sống của vi sinh vật.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, suy nghĩ để trả lời câu  hỏi của GV.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày câu trả lời.

- Các nhóm còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

* Gợi ý:

Halobacteria, trùng Amip, Escherichia coli, Chlorella là những vi sinh vật thuộc nhóm:

- Halobacteria, Escherichia coli: Vi khuẩn. 

- Trùng Amip: Động vật nguyên sinh. 

- Chlorella: Vi tảo. 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét câu trả lời của HS, chốt kiến thức và chuyển sang nội dung tiếp theo.

II. Các nhóm vi sinh vật

- Dựa vào đặc điểm cấu tạo tế bào, vi sinh vật có thể được phân thành hai nhóm: gồm các đơn bào nhân sơ và đơn bào hay tập đoàn đơn bào nhân thực ( vi nấm, vi tảo, động vật nguyên sinh)

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành các nhóm nhỏ (mỗi nhóm gồm 3 – 4 HS), yêu cầu các nhóm nghiên cứu thông tin và quan sát hình ảnh mục III (SGK tr.107) để tìm hiểu về các kiểu dinh dưỡng của vi sinh vật

- GV sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn để hướng dẫn HS  thảo luận nhóm và hoàn thành phiếu học tập (Phiếu học tập ở phần Hồ sơ học tập): Mỗi HS viết ra giấy A4 hoặc giấy nháp ý kiến cá nhân, sau đó cả nhóm thống nhất câu trả lời từ các ý kiến cá nhân và hoàn thành phiếu học tập.

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm về các kiểu dinh dưỡng của vi sinh vật như nội dung trong SGK – tr108

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm đọc thông tin và quan sát hình ảnh SGK, ghi nhanh ý kiến cá nhân vào giấy, sau đó trao đổi với các thành viên khác trong nhóm để hoàn thành phiếu học tập.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV thu lại phiếu học tập của HS.

- GV mời đại diện một số nhóm trả lời câu hỏi.

- Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

* Gợi ý:

4. Hãy sắp xếp các loại vi sinh vật trong Hình 22.4 vào các kiểu dinh dưỡng cho phù hợp. 

- Quang tự dưỡng: Trùng roi xanh, tảo lam xoắn, tảo lục, tập đoàn Volvox, vi khuẩn lam. - Hoá tự dưỡng: Vi khuẩn. 

- Quang dị dưỡng: Vi khuẩn. 

- Hoả dị dưỡng: Vi khuẩn, trùng roi xanh, tập đoàn Volvox, nấm men. 

5. Hãy cho biết vi sinh vật quang tự dưỡng và quang dị dưỡng sử dụng nguồn nguyên liệu nào cho sinh trưởng và phát triển.

- Quang tự dưỡng: dùng nguồn carbon là CO₂

- Quang dị dưỡng: dùng nguồn carbon là chất hữu cơ.

LT.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét câu trả lời của HS, kiểm tra mức độ hoàn thành bài tập của các nhóm thông qua phiếu học tập.

- GV chốt kiến thức và chuyển sang nội dung tiếp theo.

III. Các kiểu dinh dưỡng của vi sinh vật

- Kiểu dinh dưỡng của vi sinh vật là cách sử dụng nguồn năng lượng và nguồn carbon để tổng hợp nên các chất sống cho tế bào.

- Các kiểu dinh dưỡng của vi sinh vật gồm có: quang tự dưỡng, hoá tự dưỡng, quang dị dưỡng và hoá dị dưỡng.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục IV (SGK tr.109) để tìm hiều về một số phương pháp và kĩ thuật nghiên cứu vi sinh vật

- GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi

+ Hãy cho biết các phương pháp nghiên cứu vi sinh vật thường thấy trong phòng thí nghiệm.

+ Hãy tìm thêm các ví dụ về một số loại vi sinh vật cho các mục tiêu nghiên cứu vi sinh bật như:

·         Kích thước của các nhóm vi sinh vật cầu khuẩn, phẩy khuẩn, trực khuẩn,...

·         Khả năng hoạt động của vi sinh vật trong môi trường lỏng, đặc. 

- Sau khi tìm hiểu về các phương pháp nghiên cứu vi sinh vật, GV hướng dẫn HS đọc thêm về các loại môi trường nuôi cấy vi sinh vật (SGK – tr109)

- GV yêu cầu HS đọc mục IV.2 trong SGK tìm hiểu về các kĩ thuật nghiên cứu vi sinh vật

+ Kể tên các kĩ thuật nghiên cứu vi sinh vật thường thấy trong phòng thí nghiệm?

+ Hãy cho biết mục đích của mỗi kĩ thuật nghiên cứu vi sinh vật?

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm về một số phương pháp nghiên cứu vi sinh vật như nội dung trong SGK – tr 109

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và thực hiện yêu cầu của GV

- GV theo dõi, hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS đưa ra câu trả lời

- Các HS khác nhận xét, bổ sung, đánh giá

* Gợi ý:

6. Các phương pháp nghiên cứu vi sinh vật thường thấy trong phòng thí nghiệm. 

- Phương pháp quan sát bằng kính hiển vi. 

- Phương pháp nuôi cấy. 

- Phương pháp phân lập vi sinh vật. 

- Phương pháp định danh vi khuẩn. 

LT. Ví dụ về một số loại vi sinh vật cho các mục tiêu nghiên cứu vi sinh bật như:

• Kích thước của các nhóm vi sinh vật cầu khuẩn, phẩy khuẩn, trực khuẩn,... 

- Cầu khuấn: Staphylococcus, Diplococcus, Streptococcus,... 

- Phẩy khuẩn: Vibrio,... 

- Trực khuẩn: Bacillus subtilis,...

• Khả năng hoạt động của vi sinh vật trong môi trường lỏng, đặc. 

- Trong môi trường đặc, các vi khuẩn kị khí phát triển ở đáy của cột môi trường. 

- Trong môi trường lỏng, cần sục khí để cung cấp oxygen cho các vi khuẩn hiếu khí phát triển.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét câu trả lời của HS, chuẩn kiến thức.

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm như SGK tr.74. GV cho HS đọc phần Đọc thêm về ứng dụng quá trình quang hợp của cây để sạc pin cho điện thoại và chuyển sang nội dung tiếp theo.

IV. Một số phương pháp nghiên cứu vi sinh vật

1. Các phương pháp nghiên cứu vi sinh vật

- Có nhiều phương pháp, kĩ thuật được dùng để nghiên cứu vi sinh vật

- Một số phương pháp nghiên cứu:

+ Quan sát bằng kính hiển vi

+ Nuôi cấy

+ Phân lập vi sinh vật

+ Định danh vi khuẩn

 2. Các kĩ thuật nghiên cứu vi sinh vật

- Một số kĩ thuật nghiên cứu:

+ Kĩ thuật cố định và nhuộm màu

+ Kĩ thuật siêu li tâm

+ Kĩ thuật đồng vị phóng xạ.