Giáo án Lịch sử 8 cánh diều Bài 11: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) và Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về nguyên nhân

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, khai thác Hình 11.2, 11.3, mục Em có biết, thông tin mục 1 và hoàn thành Phiếu học tập số 1: Nêu nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ nhất.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

- GV lưu ý, hướng dẫn HS phân biệt nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918).

- GV cung cấp thêm cho HS thêm thông tin về nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1.1).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, thông tin và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 nhóm đôi nêu lần lượt nguyên nhân bùng nổ và mục đích của các nước khi tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất theo Phiếu học tập số 1.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận: Vào đầu thế kỷ XX, hai khối quân sự đối lập hình thành ở châu Âu (Liên minh và Hiệp ước). Cả hai khối đều nuôi mộng xâm lược, cướp đoạt lãnh thổ, thuộc địa của nhau, tăng cường tranh giành nguồn cung cấp. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chiến tranh là mâu thuẫn giữa các nước đế quốc do vấn đề thuộc địa, đặc biệt là giữa Đế quốc Anh và Đế quốc Đức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

I. Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918)

1. Nguyên nhân

Kết quả Phiếu học tập số 1 đính kèm phía dưới Hoạt động 1.1.

Tư liệu: Nguyên nhân sâu xa của Chiến tranh thế giới thứ nhất

     Ghen tị về hoạt động buôn bán và các thuộc địa của Anh, nước Đức, quốc gia có quân đội lớn nhất thời bấy giờ, đã bắt tay vào xây dựng lực lượng hải quân. Vua Đức Vin-hem II có tham vọng chiếm thêm thuộc địa và chính sách đối ngoại hung hãn của ông khiến các quốc gia châu Âu khác lo ngại…. Sự kình địch giữa các quốc gia châu Âu về thương mại, thuộc địa, sức mạnh quân sự cũng trở nên gay gắt hơn và các cường quốc châu Âu đã cùng nhau thành lập các liên minh phòng thủ.

(Kingfisher, Bách khoa thư lịch sử, Nguyễn Đức Tĩnh

 và Ngô Minh Châu dịch, NXB Thế giới, Hà Nội, 2016, tr.388)

HÌNH ẢNH LIÊN QUAN ĐẾN NGUYÊN NHÂN

BÙNG NỔ CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT

Mâu thuẫn về vấn đề thuộc địa đã dẫn tới các cuộc chiến tranh đế quốc

Tranh biếm họa về các nước Anh, Đức, Nga, Pháp, và Nhật

 tranh nhau chiếm thuộc địa ở Trung Quốc

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu về hậu quả và tác động

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt:

+ Chiến tranh thế giới thứ nhất, còn được gọi là Đại chiến thế giới lần thứ nhất, là một cuộc chiến tranh thế giới bắt nguồn tại châu Âu từ ngày 28/7/1914 đến ngày 11/11/1918.

+ Chiến tranh thế giới thứ nhất được coi là một trong những sự kiện có ảnh hưởng nhất trong lịch sử thế giới.

+ Chiến tranh đế quốc phi nghĩa diễn ra ác liệt, kéo dài hơn 4 năm kết thúc với sự thất bại thuộc về phe Liên minh.

→ Vậy Chiến tranh thế giới thứ nhất để lại hậu quả và tác động như thế nào, cùng sưu tầm tư liệu, thông tin, hình ảnh để tìm hiểu.

- GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm, mời đại diện 4 nhóm lên bốc thăm.

- GV yêu cầu các nhóm khai thác Hình 14.1, 14.5, Bảng 11, thông tin mục I.2 kết hợp sưu tầm thêm thông tin, hình ảnh, video trên sách báo, internet, tranh luận theo hai quan điểm sau:

+ Quan điểm 1: Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa đối với cả hai bên tham chiến, nhưng thiệt hại nặng nề thuôc về các nước bại trận (phe Liên minh).

+ Quan điểm 2: Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa với cả hai bên tham chiến. Địa bàn nổ ra chiến tranh chủ yếu ở châu Âu nhưng hậu quả và tác động của chiến tranh bao trùm cả thế giới.

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về hậu quả và tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1.2).

- GV xây dựng bảng tiêu chí đánh giá cho các nhóm (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1.2).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin, tư liệu, hình ảnh, video để trình bày theo quan điểm của nhóm đã chọn.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ các nhóm (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 nhóm trình bày kết quả thảo luận theo 2 quan điểm.

- GV yêu cầu các nhóm còn lại nhận xét, bổ sung hoặc phản biện quan điểm của nhóm bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV trình bày bổ sung và kết luận theo Quan điểm 2.

- GV nhấn mạnh: Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc nhưng vẫn không giải quyết được mâu thuẫn giữa hai khối đế quốc về vấn đề thị trường và thuộc địa, dẫn đến cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai sau này.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Hậu quả và tác động

Hậu quả và tác động của chiến tranh nặng nề, bao trùm cả thế giới.

- Hậu quả:

+ Tổn thất nặng nề về người: 10 triệu người chết, 20 triệu người bị thương.

+ Gánh chịu hậu quả to lớn về cơ sở vật chất: thành phố làng mạc, đường sá, nhà máy,… bị phá hủy.

+ Mỹ, Nhật thu được nhiều nguồn lợi từ chiến tranh:

·        Mỹ: Các nước thắng, bại trận đều trở thành con nợ của Mỹ; Thu nhập quốc dân tăng gấp đôi (buôn bán vũ khí, cho vay nợ).

·        Nhật: chiếm lại một số đảo của Đức; nâng cao vị thế ở khu vực Đông Nam Á, Thái Bình Dương.

- Tác động:

+ Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga và sự ra đời của nước Nga Xô viết (1917) đánh dấu sự chuyển biến lớn trong cục diện chính trị thế giới.

+ Trật tự thế giới mới được xác lập với vai trò của nước Mỹ.

Tư liệu: Hậu quả và tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất

     - Trong thời kì chiến tranh, dưới chiêu bài bảo vệ của “mẫu quốc”, thực dân Pháp đưa sang chiến trường châu Âu 97 903 thanh niên Đông Dương, số đông là người Việt Nam, để làm “bia đỡ đạn”. Đến tháng 7/1919, theo tài liệu của Pháp, chỉ còn 11 518 người trở về từ châu Âu.

(Dẫn theo: Vũ Dương Ninh (Chủ biên), Lịch sử quan hệ quốc tế (Từ đầu thời cận đại đến kết thúc Thế chiến thứ hai), NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2017, tr.114).

     - Chiến tranh đã lôi kéo tất cả người dân tại các nước tham chiến. Phụ nữ phải đi làm để sản xuất vũ khí và duy trì hoạt động của các ngành kinh tế, trong khi nam giới phải chiến đấu ngoài chiến trường.

(Kingfisher, Bách khoa toàn thư lịch sử, Nguyễn Đức Tịnh và Ngô Minh Châu dịch, NXB Thế giới, Hà Nội, 2016, tr.396).                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  

HÌNH ẢNH, VIDEO VỀ HẬU QUẢ VÀ TÁC ĐỘNG

CỦA CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT

BẢNG TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG 1.2