Giáo án Lịch sử và Địa lí 5 cánh diều Bài 22: Một số nền văn minh nổi tiếng thế giới

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Thông qua Hoạt động, HS: 

- Kết nối kiến thức HS đã biết với kiến thức trong bài. 

- Tạo hứng thú và gợi được những hiểu biết của HS về dân cư và dân tộc Việt nam. 

b. Cách tiến hành

- GV trình chiếu cho HS quan sát một số hình ảnh và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Nêu ít nhất một điều em biết về hình ảnh sau. 

- GV mời 1 – 2 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). 

- GV nhận xét, đánh giá:

+ Hình 1: Kim tự tháp.

+ Hình 2: Pha-ra-ông.

+ Hình 3: Đền Pác-tê-nông. 

+ Hình 4: Tượng nữ thần A-tê-na.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Trên Trái đất xuất hiện một số nền văn minh cổ đại để lại cho nhân loại những công trình vĩ đại. Để tìm hiểu sâu hơn, chúng ta sẽ cùng nhau đến với bài: Bài 22: Một số nền văn minh nổi tiếng thế giới. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu văn minh Ai Cập

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Xác định được vị trí địa lí của nước Ai Cập hiện nay trên bản đồ hoặc lược đồ. 

- Mô tả được một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Ai Cập, kim tự tháp, đồng hồ mặt trời. 

- Kể lại được một số câu chuyện về kim tự tháp, pha-ra-ông. 

b. Cách tiến hành

- GV chia lớp thành 3 nhóm và giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm: 

+ Nhóm 1: đọc thông tin và quan sát hình 1 SGK tr.103, em hãy xác định vị trí địa lí của Ai Cập ngày nay trên lược đồ. 

+ Nhóm 2: Đọc thông tin và quan sát hình 2, 3 SGK tr.104, em hãy mô tả kim tự tháp và đồng hồ mặt trời ở Ai Cập cổ đại.

+ Nhóm 3: Đọc thông tin và quan sát hình 4 SGK tr. 105, em hãy kể lại câu chuyện về Khám phá lăng mộ của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn và Xây dựng Kim tự tháp Khê-ốp. 

- GV trình chiếu cho HS hình minh họa. 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời. Các HS khác nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Ai Cập nằm ở khu vực Bắc Phi, phía bắc giáp Địa Trung Hải, phía đông bắc giáp I-xra-en, phía đông giáp vịnh A-qua-ba và Biển Đỏ, phía nam giáp Xu-đăng, phía tây giáp Li-bi. 

+ Kim tự tháp: Đáy hình vuông với bốn mặt đều nhau, được xây dựng từ những tảng đá nguyên khối, nặng từ 2,5 đến 30 tấn, mài nhẵn bề mặt và xếp chồng lên nhau.

+ Đồng hồ mặt trời: Là một đĩa bằng đá vôi, được chia thành 13 phần, tâm đồng hồ có một lỗ hõm sâu và được gắn lõi kim loại. 

+ Khám phá lăng mộ của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn:

• Năm 1922, các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra lăng mộ của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn.

• Theo con đường hầm dẫn sâu xuống lòng đất là căn phòng đầu tiên chứa nhiều vật dụng hằng ngày của pha-ra-ông.

• Căn phòng thứ hai chứa nhiều đồ có giá trị.

• Căn phòng thứ ba là nơi đặt thi hài của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn.

+ Xây dựng Kim tự tháp Kê-ốp:

• Cao khoảng 147 m, được xây dựng từ những tảng đá nặng từ 2 đến 2,5 tấn.

• Người xây dựng được chia thành nhiều đội, mỗi đội gần 100 000 người, cứ 3 tháng thay phiên một lần.  

• Người ta phải dùng thuyền chở đá từ nơi khác đến. Từ bến đá đến khu xây kim tự tháp, người ta phải xây dựng một con đường bằng những tảng đá mài nhẵn, dài hơn 900 m, rộng 18 m.

• Việc xây dựng kim tự tháp kéo dài 20 năm mới hoàn thành.

- GV đặt câu hỏi mở rộng cho mỗi nhóm:

+ Nhóm 1: Quan sát hình ảnh và video sau để trả lời câu hỏi:

• Nêu vị trí địa lí của dòng sông Nin.

• Sông Nin là nơi giao thương của 2 châu lục nào? 

• Sông Nin đóng vai trò gì trong đời sống người dân Ai Cập?

https://youtu.be/R0U-xocuSSY 

Sông Nile chảy qua thủ đô Cairo của Ai Cập

+ Nhóm 2: Quan sát hình ảnh và video sau để trả lời câu hỏi:

• Miêu tả lại cách người Ai Cập xây dựng kim tự tháp. 

• Kể thêm thành tựu khác của nền văn minh Ai Cập. 

https://youtu.be/W3o6cijwX7U

Sơ đồ cấu trúc bên trong Kim tự tháp Kê-ốp 

Hình dáng bên ngoài của kim tự tháp Kê-ốp

Người Ai Cập di chuyển bức tượng bằng xe kéo có bánh lăn

Người dân Ai Cập di chuyển tảng đá bằng xe kéo

Người Ai Cập sắp xếp các tảng đá bằng đòn bẩy

Người Ai Cập vận chuyển tảng đá lên cao 

bằng hệ thống thủy lực

Tượng Nhân sư lớn ở Giza

Cây Papyrus được người dân sử dụng đến tận ngày nay

+ Nhóm 3: Quan sát hình ảnh và video sau để trả lời câu hỏi:

https://youtu.be/3hJXen5F750 (0:00 đến 1:38 và 5:16 đến 5:48) 

Chân dung nữ hoàng Cờ-lê-ô-pát trên mặt đồng tiền Ai Cập

Bức điêu khắc và tranh vẽ chân dung

của Nữ hoàng Cleopatra.

• Em nhận ra trong video là nhân vật nào trong lịch sử Ai Cập?

• Em biết gì về nhân vật này? 

- GV mời đại diện 3 nhóm trình bày trước lớp. HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá, ghi nhận đáp án hợp lí của các nhóm:

+ Nhóm 1: 

• Sông Nin dài khoảng 6700km, chảy qua các đất nước: Ethiopia, CHDC Congo, Kenya, Uganda, Tanzania, Rwanda, Burundi, Sudan và đoạn chảy qua Ai Cập dài 700km.

• Sông Nin nằm giữa lộ trình hàng hải quan trọng của châu Phi và châu Á nên nơi đây được xem là trung tâm thương mại và giao thông quan trọng từ thời cổ đại.

• Sông Nin chảy qua lãnh thổ Ai Cập không chỉ mang lại nước và phù sa cho đất đai mà còn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển văn hóa và kinh tế của đất nước.

+ Nhóm 2:

• Để xây dựng kim tự tháp này, người Ai Cập cổ đại phải đục đẽo hàng triệu tảng đá, trung bình mỗi tảng đá nặng 2,5 tấn. Pha-ra-ông Ai Cập đã huy động nhiều kiến trúc sư, thợ thủ công, nông dân và nô lệ trong hàng chục năm để thực hiện công trình này. 

• Các nhà khoa học vẫn chưa xác định được vì sao người Ai Cập cổ đại có thể di chuyển các tảng đá to và sắp xếp chúng một cách vừa vặn như vậy. có giả thuyết cho rằng họ dùng con lăn nhưng có người lại cho rằng đó là do việc tận dụng thủy lực khi xây dựng hệ thống thủy lợi. 

• Tượng nhân sư: Được đặt gần các kim tự tháp ở Giza với hình dáng đầu người thân sư tử, được làm bằng đá, cao 20m, dài 53m, riêng phần đầu dài 2m thể hiện trí tuệ của con người và sức mạnh của chúa sơn lâm.

• Cây Papyrus hay còn gọi là cói sông Nin là loài thực vật nổi bật nhất của sông Nin. Nhờ loại cây này mà lịch sử của người Ai Cập được ghi chép và lưu giữ đến ngày nay. 

• Phần thân cây được người Ai Cập cổ đại lấy làm giấy, rễ cây có thể có thể nhai nhả bã để giải khát. Ngoài ra cây này có thể làm lưới đánh cá, đan các vật dụng như nón, làm thuyền, bện dây.

• GV cho HS xem video về “Những thành tựu văn cơ bản của văn minh Ai Cập cổ đại”

https://youtu.be/VrEziptqhDE (0:32 đến 2:33)

+ Nhóm 3: 

• Cờ-lê-ô-pát là vị nữ hoàng nổi tiếng thông minh, xinh đẹp, thành thạo nhiều thứ tiếng, kiến thức sâu rộng.Bà lên ngôi khi 17 tuổi. 

• Trong thời gian trị vì bà cho xây dựng quân đội hùng mạnh, tàu chiến để đương đầu với đế chế La Mã. Công lao to lớn của bà trong việc xây dựng, phát triển đất nước khiến người dân coi bà như một nữ thần của đất nước.

• Bà cũng là vị pha-ra-ông cuối cùng của Ai cập cổ đại. 

………………..

- HS quan sát hình ảnh. 

- HS trả lời câu hỏi. 

- HS lắng nghe, tiếp thu. 

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài học mới.

- HS lắng nghe yêu cầu. 

- HS quan sát. 

- HS trả lời. 

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS làm việc nhóm. 

- HS quan sát hình ảnh.

- HS quan sát hình ảnh. 

- HS quan sát hình ảnh, video. 

- HS trả lời câu hỏi. 

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS xem video. 

………………