Giáo án và PPT Địa lí 10 chân trời Bài 19: Dân số và sự phát triển dân số thế giới

BÀI 19: DÂN SỐ VÀ SỰ PHÁT TRIỂN DÂN SỐ THẾ GIỚI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Thời kì nào phát triển nhanh hơn?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Dân số thế giới

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:Theo em, dân số phát triển có nhanh không?

Sản phẩm dự kiến:

- Đặc điểm dân số:

+ Dân số thế giới tăng lên theo thời gian. Năm 2020, số dân thế giới khoảng 7,79 tỉ người, gấp khoảng 3 lần so với năm 1950.

+ Dân số giữa các nước, các vùng lãnh thổ rất khác nhau. Năm 2020, có 14 nước đông dân nhất với số dân trên 100 triệu người mỗi nước (chiếm 63,59% số dân thế giới), có 33 quốc gia và vùng lãnh thổ chỉ có số dân dưới 0,1 triệu người mỗi nước (chiếm khoảng 0,017% số dân thế giới). 

+ Trung Quốc và Ấn Độ là hai quốc gia đông dân nhất trên thế giới, chiếm 36,17% số dân thế giới.

- Tình hình phát triển dân số:Từ đầu thế kỉ XIX đến nay, dân số trên thế giới không ngừng tăng, đặc biệt từ khoảng giữa thế kỉ XX dẫn đến hiện tượng “bùng nổ dân số", từ đó gây ra những vấn đề về kinh tế – xã hội, môi trường nghiêm trọng, suy thoái tài nguyên. Dân số thế giới sẽ tiếp tục tăng trong thế kỉ XXI, nhưng với tốc độ chậm hơn so với thời gian trước. 

Hoạt động 1. Gia tăng dân số 

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:Gia tăng dân số tự nhiên là?

Sản phẩm dự kiến:

- Gia tăng dân số tự nhiên là gia tăng dân số do hai nhân tố sinh đẻ và tử vong quyết định, thể hiện qua tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô.

a. Tỉ suất sinh thô

- Tỉ suất sinh thô là sự tương quan giữa số trẻ em được sinh ra trong năm còn sống so với số dân trung bình ở cùng thời điểm. Đơn vị: phần nghìn (‰).

b. Tỉ suất tử thô

- Tỉ suất tử thô là sự tương quan giữa số người chết trong năm so với số dân trung bình ở cùng thời điểm. Đơn vị: phần nghìn (‰).

c. Tỉ suất tăng dân số tự nhiên

- Tỉ suất tăng dân số tự nhiên được xác định bằng hiệu số giữa tỉ suất sinh thôi và tỉ suất tử thô trong một khoảng thời gian xác định trên một đơn vị lãnh thổ. Đơn vị: phần trăm (%).

Hoạt động 2. Gia tăng dân số cơ học

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy cho biết thế nào là gia tăng dân số cơ học?

Sản phẩm dự kiến:

- Gia tăng dân số cơ học gồm hai bộ phận xuất cư và nhập cư. – Ti suất nhập cư là tương quan giữa số người di chuyển đến một vùng lãnh thổ so với số dân trung bình cùng thời điểm. 

+ Tỉ suất xuất cư là tương quan giữa số người di chuyển ra khỏi một vùng lãnh thổ so với số dân trung bình cùng thời điểm.

+ Tỉ suất tăng dân số cơ học là hiệu số giữa tỉ suất nhập cư và tỉ suất xuất cư. Đơn vị: phần trăm (%).

- Gia tăng cơ học không làm thay đổi số dân trên toàn thế giới nhưng đối với từng quốc gia, khu vực thì nó có thể làm thay đổi số dân và tác động quan trọng đến phát triển kinh tế – xã hội.

……………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Gia tăng cơ học không có ý nghĩa đối với

• A. từng vùng.
• B. qui mô dân số.
• C. từng quốc gia.
• D. từng khu vực.

Câu 2: Nguyên nhân làm cho tỉ lệ xuất cư của một nước tăng lên không phải là do

• A. mức sống thấp.
• B. đời sống khó khăn.
• C. dễ kiếm việc làm.
• D. tự nhiên khắc nghiệt.

Câu 3: Tương quan giữa số trẻ em được sinh ra trong năm so với số dân trung bình ở cùng thời điểm được gọi là

• A. gia tăng cơ học.
• B. tỉ suất tử thô.
• C. gia tăng tự nhiên.
• D. tỉ suất sinh thô.

Câu 4: Đâu là động lực phát triển dân số thế giới?

• A. Gia tăng dân số cơ học.
• B. Tỉ suất sinh thô.
• C. Gia tăng dân số tự nhiên.
• D. Gia tăng dân số thực tế.

Câu 5: Các yếu tố nào sau đây là nguyên nhân làm cho tỉ suất tử thô trên thế giới tăng?

• A. Điều kiện đất, khí hậu, sông ngòi thuận lợi.
• B. Chính sách phát triển dân số từng thời kì.
• C. Chiến tranh, thiên tai tự nhiên ở nhiều nước.
• D. Tiến bộ về mặt y tế và khoa học kĩ thuật.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nhân tố nào có tác động thuận lợi góp phần tăng mức nhập cư và ngược lại?

Câu 2: Nhân tố nào làm tăng mức tử vong, mức xuất cư?