Giáo án và PPT Địa lí 10 chân trời Bài 39: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên

BÀI 39: MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Em hãy tìm hiểu về cơ cấu dân số theo lao động.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. MÔI TRƯỜNG

Hoạt động 1. Cơ cấu dân số theo giới tính

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy tìm hiểu về cơ cấu dân số theo giới?

Sản phẩm dự kiến:

- Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo, có quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và tự nhiên.

- Đặc điểm

+ Môi trường sống của con người bao gồm: môi trường tự nhiên, môi trường nhân tạo và môi trường xã hội. Môi trường tự nhiên bao gồm đất, nước, khí hậu, sinh vật, sông ngòi, địa hình...

+ Các yếu tố này tồn tại và phát triển theo quy luật tự nhiên nhưng vẫn chịu tác động của con người.

+ Môi trường nhân tạo bao gồm các yếu tố vật chất, kĩ thuật do con người tạo ra và chịu sự chi phối của con người (nhà ở, công viên, khu đô thị, nhà máy,...). Các thành phần của môi trường nhân tạo sẽ bị huỷ hoại nếu không có sự chăm sóc của con người. Trong giai đoạn hiện nay, dưới tác động của cách mạng công nghiệp. môi trường nhân tạo ngày càng đóng vai trò quan trọng.

+ Môi trường xã hội là các quan hệ xã hội trong sản xuất, trong phân phối, trong giao tiếp với các luật lệ, thể chế, quy định, cam kết ở các cấp khác nhau. Nó định hướng hoạt động của con người theo một khuôn khổ nhất định.

- Vai trò:

+ Nơi chứa đựng và cung cấp các nguồn tài nguyên cần thiết cho đời sống và sản xuất của con người.

+ Giúp lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người.

+ Không gian sống và bảo vệ con người, sinh vật khỏi những tác động từ bên ngoài. 

+ Chứa đựng và phân huỷ các chất phế thải do con người tạo ra trong sinh hoạt và sản xuất.

II. TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Hoạt động 2. Cơ cấu dân số theo độ tuổi

GV đưa ra câu hỏi:Sức sản xuất cao nhất của xã hội tập trung ở nhóm tuổi nào?

Sản phẩm dự kiến:

* Khái niệm

Tài nguyên thiên nhiên là toàn bộ giá trị vật chất có trong tự nhiên mà con người có thể khai thác, chế biến, sử dụng để phục vụ cuộc sống của con người.

* Đặc điểm tài nguyên thiên nhiên

- Phân bố không đồng đều trong không gian, phụ thuộc vào cấu tạo địa chất, khí hậu,... của các lãnh thổ.

- Đại bộ phận các nguồn tài nguyên thiên nhiên có giá trị kinh tế được hình thành qua quá trình phát triển lâu dài của lãnh thổ.

- Tài nguyên thiên nhiên phong phú đa dạng, được phân loại dựa vào thuộc tính tự nhiên, dựa vào công dụng kinh tế và khả năng bị hao kiệt trong quá trình sử dụng của con người. Một số loại không thể khôi phục được, đặc biệt là khoáng sản.

* Vai trò của tài nguyên thiên nhiên

- Là một trong những nguồn lực cơ bản để phát triển kinh tế: yếu tố thúc đẩy sản xuất phát triển, cơ sở để phát triển nông nghiệp và công nghiệp,... góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động.

=> Ví dụ: Việt Nam nằm trong đới khí hậu nhiệt đới và chịu ảnh hưởng của gió mùa nên thích hợp cho nền sản xuất nông nghiệp nhiệt đới (ưu thế là cây lúa nước), khí hậu có hai mùa rõ rệt góp phần đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp.

- Yếu tố quan trọng cho phát triển kinh tế ổn định và tích luỹ vốn:

+ Cung cấp nguyên, nhiên liệu ổn định cho sản xuất trong nước; góp phần giảm nhẹ ảnh hưởng của khủng hoảng năng lượng và phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu.

+ Khai thác để xuất khẩu, tích luỹ vốn thực hiện quá trình công nghiệp hoá, xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống dân sinh,...

=> Ví dụ: Con người hít thở không khí từ tự nhiên; khai thác các loại khoáng sản, lâm sản, hải sản,… để phục vụ cho nhu cầu trong đời sống, sản xuất của mình.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Đặc điểm nào sau đây là đặc điểm của môi trường nhân tạo?

• A. Có mối quan hệ trực tiếp đến sự phát triển của con người.
• B. Là kết quả lao động của con người, phụ thuộc vào con người.
• C. Gồm tất cả những gì thuộc về tự nhiên ở xung quanh con người.
• D. Phát triển theo quy luật tự nhiên, bị tác động của con người.

Câu 2: Nội dung nào sau đây không phải là vai trò của tài nguyên thiên nhiên?

• A. Chứa đựng phế thải từ con người.
• B. Nguồn lực quan trọng của quá trình sản xuất. 
• C. Là cơ sở tạo tích luỹ vốn.
• D. Tạo cơ hội phát triển kinh tế ổn định.

Câu 3: Các nhà khoa học đã báo động về nguy cơ nào sau đây?

• A. Mất cân bằng sinh thái, khủng hoảng môi trường.
• B. Mất cân bằng sinh thái, suy giảm đa dạng sinh học.
• C. Ô nhiễm môi trường (nước, đất và không khí).
• D. Suy giảm sự đa dạng sinh học, ô nhiễm môi trường.

Câu 4: Tài nguyên có thể tái tạo bao gồm có

• A. khoáng sản, nước.
• B. sinh vật, khoáng sản.
• C. đất, sinh vật, nước.
• D. đất, khoáng sản.

Câu 5: Để hạn chế cạn kiệt nguồn tài nguyên hoá thạch thì con người cần phải làm gi?

• A. Ngừng khai thác.
• B. Khai thác hợp lí.
• C. Tìm kiếm nguồn tài nguyên hóa thạch ở quốc gia khác.
• D. Đẩy mạnh hoạt động nhập khẩu khoáng sản.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tài nguyên thiên nhiên vô hạn là gì?

Câu 2: Tài nguyên không thể tái tạo là gì?