Giáo án và PPT Địa lí 10 chân trời Bài 12: Thuỷ quyền, nước trên lục địa

BÀI 12: THỦY QUYỂN, NƯỚC TRÊN LỤC ĐỊA

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Nước là vật chất tiên quyết để sự sống phát sinh và phát triển. Nước trên Trái Đất tồn tại dưới những dạng nào và có ở những đâu?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Khái niệm về thủy quyển

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Thủy quyển là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Thuỷ quyền là lớp nước trên Trái Đất, bao gồm nước trong các biển và đại dương, nước trên lục địa và hơi nước trong khí quyển... 

- Thuỷ quyền có thể xâm nhập tới giới hạn trên của tầng đối lưu trong khí quyển và tồn tại trong tầng nước ngầm của thuỷ quyển. 

- Thuỷ quyển phân bố không đều, chủ yếu là nước mặn chiếm khoảng 97,5%, nước ngọt rất ít chỉ khoảng 2,5%, phân bố ở trên lục địa

II. NƯỚC TRÊN TRÁI ĐẤT

Hoạt động 1. Các nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Chế độ nước sông chịu ảnh hưởng chủ yếu của các nhân tố nào?

Sản phẩm dự kiến:

* Nguồn cung cấp nước sông

- Tuỳ vào nguồn cung cấp nước mà mùa lũ ở các sông khác nhau. Nếu sống chỉ phụ thuộc vào một nguồn cung cấp nước (mưa) thì chế độ nước của nó khá đơn giản. Ngược lại, nếu sông phụ thuộc vào nhiều nguồn cung cấp nước khác nhau (vừa do mưa, vừa do băng, tuyết tan) thì có chế độ nước tương đối phức tạp.

- Nước ngầm có vai trò quan trọng trong điều hoà chế độ nước sông.

* Các nhân tố tự nhiên khác

- Địa hình: ở miền núi, do độ dốc địa hình, sông có tốc độ dòng chảy nhanh hơn ở đồng bằng. 

- Thực vật: khi nước mưa rơi xuống, một lượng nước lớn được tán cây giữ lại. Nước thấm dần vào đất tạo thành những mạch nước ngầm. Rừng ở thượng nguồn các con sông giúp điều hoà dòng chảy, giảm lũ lụt,... 

- Hồ, đầm: nối với sông có tác dụng điều hoà chế độ nước sông. Khi nước sông dâng lên, một phần nước chảy vào hồ, đầm. Vào mùa cạn, hồ cung cấp nước ngược lại cho sông. Điển hình như Biển Hồ ở Cam-pu-chia (Cambodia) giúp sông Mê Công điều hoà dòng chảy.

Hoạt động 2. Hồ

GV đưa ra câu hỏi:Dựa trên nguồn gốc hình thành các hồ tự nhiên, có thể chia thành mấy nhóm hồ?\

Sản phẩm dự kiến:

- Hồ là những vùng trũng chứa nước trong lục địa không thông trực tiếp với biển, Độ sâu của hồ từ vài mét tới hàng trăm mét, đôi khi tới trên 1000 m (hồ Bai-can độ sâu tới 1 741 m).

* Dựa trên nguồn gốc hình thành các hồ tự nhiên, có thể chia thành hai nhóm chính, cụ thể là:

- Hồ có nguồn gốc nội sinh: hồ kiến tạo hình thành do các đứt gây lớn như hồ Bai-can, hồ Vich-to-ri-a (Victoria - Kê-ni-a, U-gan-đa, Tan-da-ni-a),..; hồ núi lửa hình thành trên miệng núi lửa đã tắt như Biển Hồ ở Pleiku (Việt Nam), hồ Crây-tơ...

- Hồ có nguồn gốc ngoại sinh: hồ do băng hà tạo ra như Ngũ Hồ (Ca-na-đa, Hoa Kỳ), hồ Gấu Lớn (Ca-na-đa); hồ bồi tụ do sông như hồ Hoàn Kiếm (Việt Nam).

…………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Nhận định nào sau đây không đúng?

A. Hồ là những vùng trũng chứa nước trong lục địa, không thông trực tiếp với biển.

B. Hồ là những vùng trũng chứa nước trong lục địa thông với biển.

C. Hồ nối với sông có tác dụng điều hoà chế độ nước sông.

D. Hồ cung cấp nước cho sản xuất và đời sống.

Câu 2: Nhận định nào sau đây không đúng?

A. Thực vật làm tăng quá trình bốc hơi và giảm khả năng thấm của nước.

B. Mực nước ngầm luôn thay đổi phụ thuộc vào nguồn cung cấp nước.

C. Nước ngầm cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất.

D. Nước ngầm góp phần ổn định dòng chảy và chống sụt lún.

Câu 3: Hồ có nguồn gốc nội sinh gồm

A. hồ kiến tạo, hồ băng hà.

B. hồ núi lửa, hồ băng hà.

C. hồ kiến tạo, hồ bồi tụ do sông.

D. hồ kiến tạo, hồ núi lửa.

Câu 4: Tổng lượng nước của sông chịu tác động chủ yếu của các nhân tố nào sau đây?

A. Lượng mưa, băng tuyết, nước ngầm.

B. Lượng mưa, băng tuyết, các hồ đầm.

C. Nước ngầm, địa hình, các hồ đầm.

D. Nước ngầm, địa hình, thảm thực vật.

Câu 5: Dòng chảy thường xuyên, tương đối lớn trên bề mặt lục địa gọi là

A. sông.

B. đầm.

C. mưa.

D. hồ.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nguyên nhân làm mạch nước ngầm bị ô nhiễm là gì?

Câu 2: Ở những vùng đất, đá thấm nước nhiều, nhân tố nào sau đây có vai trò đáng kể trong việc điều hoà chế độ nước của sông?