CHƯƠNG X: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

BÀI 29 - KHÁI QUÁT SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

I. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Em hiểu như thế nào về sinh trưởng ở sinh vật?

Trả lời:

Sinh trưởng ở sinh vật là quá trình tăng về kích thước, khối lượng của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào (ở sinh vật đơn bào chỉ tăng kích thước tế bào), làm cơ thể lớn lên.

Câu 2: Em hiểu như thế nào về phát triển ở sinh vật?

Trả lời:

Phát triển ở sinh vật là quá trình biến đổi tạo nên các tế bào, mô, cơ quan và hình thành chức năng mới ở các giai đoạn.

Câu 3: Sinh trưởng và phát triển có mối quan hệ như thế nào?

Trả lời:

Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển: Sinh trưởng và phát triển có liên quan mật thiết với nhau, nối tiếp, xen kẽ nhau.

-      Sinh trưởng là cơ sở cho phát triển.

-      Phát triển thúc đẩy sinh trưởng và làm xuất hiện hình thái mới.

Câu 4: Sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật phụ thuộc vào các nhân tố nào?

Trả lời:

Sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật phụ thuộc vào nhiều nhân tố như đặc điểm của loài, nhiệt độ, ánh sáng, nước, dinh dưỡng,…

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Ví dụ nào minh họa cho sự sinh trưởng của sinh vật?

Trả lời:

Ví dụ: Sự tăng chiều cao và đường kính thân cây, sự tăng khối lượng và kích thước của cơ thể động vật,…

Câu 2: Ví dụ nào minh họa cho sự phát triển của sinh vật?

Trả lời:

Ví dụ: sự ra rễ, ra lá, nảy chồi, ra hoa, kết trái; trứng nở ra gà con, gà đẻ trứng,…

Câu 3: Ví dụ nào minh họa cho mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở sinh vật?

Trả lời:

Ví dụ: Hạt nảy mầm lớn lên thành cây mầm, cây mầm lớn lên thành cây con, cây con đạt được mức độ sinh trưởng nhất định thì ra nụ, nụ lớn lên thành hoa, hình thành hạt.

Câu 4: Lấy ví dụ chứng minh tốc độ sinh trưởng diễn ra không đồng đều ở các giai đoạn khác nhau của sinh vật?

Trả lời:

Ví dụ: Ở người, sinh trưởng nhanh nhất ở giai đoạn thai nhi 4 tháng tuổi và giai đoạn dậy thì.Calcium carbonate gồm 3 nguyên tố là Ca, C và O.

III. VẬN DỤNG (5 câu)

Câu 1: Cơ thể thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng sẽ gây ảnh hưởng như thế nào? Lấy ví dụ.

Trả lời:

Cơ thể thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật qua các giai đoạn. Ví dụ: Chăn nuôi gia súc, gia cầm với thức ăn thiếu protein thì vật nuôi chậm lớn và gầy yếu; cây lúa nếu thiếu đạm thì sinh trưởng chậm, còn nếu thừa đạm thì có thể sinh trưởng nhanh nhưng phát triển chậm.

Câu 2: Nhiệt độ ảnh hưởng gì tới sự sinh trưởng và phát triển của thực vật? Lấy ví dụ.

Trả li:

Ở thực vật, nhiệt độ ảnh hưởng đến sự nảy mầm của hạt, sự lớn lên của cây, ra hoa,... Ví dụ: Các loại rau bắp cải, su hào, củ cải phát triển tốt ở 13 – 15^oC; các loại đậu đỗ, bầu bí, cà chua sinh trưởng và phát triển tốt ở 15 – 30^oC.

Câu 3: Nhiệt độ ảnh hưởng tới sự phát triển của loài rùa như thế nào?

Trả lời:

Trong tổ trứng rùa, nếu nhiệt độ từ <26 độ C, tỷ lệ nở ra con đực cao hơn con cái; nhiệt độ cao từ >30 độ C, con cái nhiều hơn con đực. Nhiệt độ tổ trứng từ 26-30 độ C, tỷ lệ đực, cái là 50/50.

Câu 4: Kể tên một số cây ngày ngắn, cây ngày dài mà em biết.

Trả lời:

-      Cây ngày ngắn: cây hành, cà rốt, rau diếp, củ cải đường.

-      Cây ngày dài: cây thuốc lá, đậu tương, bông, dưa chuột.

Câu 5: Vì sao gấu lại ngủ đông?

Trả lời:

Ngủ đông là một hiện tượng tự nhiên hấp dẫn được quan sát thấy ở một số loài động vật, bao gồm cả gấu. Trong những tháng mùa đông, gấu đi vào giấc ngủ sâu được gọi là ngủ đông để tiết kiệm năng lượng và tồn tại trong điều kiện khắc nghiệt.

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Làm thế nào để đo lường tốc độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật?

Trả lời:

-      Đo lường kích thước: Theo dõi sự thay đổi về kích thước của sinh vật theo thời gian, bao gồm đo chiều dài, chiều rộng, chiều cao hoặc đo kích thước cụ thể của các cơ quan quan trọng.

-      Đo lường trọng lượng: Theo dõi sự thay đổi về trọng lượng của sinh vật theo thời gian.

-      Đo lường số lượng: Đếm số lượng sinh vật trong một quần thể hoặc khu vực nhất định theo thời gian, thường được áp dụng cho thảm thực vật hoặc động vật nhỏ.

-      Đo lường năng suất sinh trưởng: Đo lượng tăng trưởng của sinh vật trong một đơn vị thời gian, bao gồm khối lượng khô, khối lượng tươi, thể tích,...

-      Đo lường chỉ số sinh trưởng: Sử dụng các chỉ số và biểu đồ để theo dõi sự phát triển và tăng trưởng của sinh vật trong khi so sánh với các tham số khác nhau như tuổi, môi trường, điều kiện thức ăn,...

-      Sử dụng phép thử: Áp dụng các phép thử đặc biệt để đo lường các yếu tố như tốc độ trưởng thành, tuổi thọ, khả năng sinh sản,... Các phép thử có thể liên quan đến phân tích học, sinh học phân tử, quan sát hành vi,...

Câu 2: Sinh trưởng và phát triển của sinh vật có thể bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào?

Trả lời:

-      Di truyền: Di truyền chịu trách nhiệm quan trọng trong việc xác định sự phát triển các đặc điểm sinh học của sinh vật. Các đặc điểm di truyền được truyền từ thế hệ này sang thế hệ tiếp theo.

-      Môi trường: Môi trường sống của sinh vật bao gồm yếu tố vật lý như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, độ axit của đất và môi trường hóa học như độ pH, nồng độ chất dinh dưỡng,... Môi trường có thể ảnh hưởng đáng kể đến tốc độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật.

-      Chế độ dinh dưỡng: Dinh dưỡng là một yếu tố quan trọng trong quá trình sinh trưởng và phát triển của sinh vật. Sự cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết như protein, carbohydrate, lipid, vitamin, khoáng chất, nước,... là cần thiết để sinh vật phát triển mạnh mẽ và khoẻ mạnh.

-      Tương tác với sinh vật khác: Sự tương tác giữa các cá thể của cùng một loài hoặc các loài khác nhau cũng có thể ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của sinh vật. Các tương tác này có thể là hợp tác, cạnh tranh hoặc ảnh hưởng lẫn nhau.

-      Bệnh tật và tác động từ môi trường: Bệnh tật và các tác động từ môi trường như ô nhiễm không khí, nước, đất có thể gây hại cho sinh vật và ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của chúng.