Giáo án và PPT Ngữ văn 10 chân trời Bài 1: Thực hành tiếng Việt

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

LỖI VỀ MẠCH LẠC, LIÊN KẾT TRONG ĐOẠN VĂN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

• Khi đọc một đoạn văn, điều gì khiến em cảm thấy nó mạch lạc và dễ hiểu? Theo em, yếu tố nào giúp tạo nên sự liên kết giữa các câu trong đoạn văn?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. LÝ THUYẾT

Hoạt động 1.

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:  

• Khi nào sẽ xảy ra lỗi thiếu mạch lạc?

• Lỗi liên kết xảy ra khi nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Lỗi thiếu mạch lạc sẽ xảy ra nếu:

+ Các câu trong đoạn không tập trung vào một chủ đề (lỗi lạc chủ đề) hoặc nội dung nêu trong câu chủ đề không được triển khai đầy đủ trong đoạn văn (lỗi thiếu hụt chủ đề).

+ Các câu trong đoạn không được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.

- Lỗi liên kết sẽ xảy ra khi chúng ta dùng thiếu các phương tiện liên kết hoặc sử dụng các phương tiện liên kết chưa phù hợp.

II. GỢI Ý GIẢI BÀI TẬP SGK

Hoạt động 2.

GV hướng dẫn HS làm bài tập trong SGK

Sản phẩm dự kiến:

1. Bài tập 1

+ Câu a: Lỗi lạc chủ đề, sửa bằng cách triển khai nội dung về tình yêu nam nữ trong ca dao Việt Nam ở câu 2 và câu 3.

+ Câu b: Lỗi thiếu hụt chủ đề vì nội dung nêu trong câu chủ đề không được triển khai đầy đủ trong đoạn văn.

Gợi ý cách sửa: Qua truyện Thần Trụ Trời, ta thấy người thời cổ nhận thức và lí giải về cách hình thành thế giới rất giản đơn. Trời đất ban đầu dính vào nhau. Thế giới là do một vị thần đắp cột chống trời mà tạo ra. Các chi tiết miêu tả trời và đất ban đầu dính vào nhau, sau nhờ vị thần khổng lồ “đội trời”', đắp cột chống trời mà trời đất phân chia, và các chi tiết giải thích về nguồn gốc núi, đảo, gò, đống, biển,... cho thấy nhận thức thô sơ đó của người thời cổ.

+ Câu c: Lỗi lạc chủ đề vì câu chủ đề nói về nét đẹp truyền thống của người nông dân trong văn học phê phán nhưng hai câu sau không tiếp tục triển khai ý này. Có thể sửa bằng cách phân tích biểu hiện cụ thể vẻ đẹp của ngưòi nông dân trong một số tác phẩm như Tắt đèn, Bước đường cùng,... ớ các câu tiếp theo của đoạn văn.

1. Bài tập

+ Câu a: 5 – 2 – 4 – 3 – 1

+ Câu b: 4 – 1 – 6 – 3 – 2 – 5 – 7

1. Bài tập 3

+ Câu a: Dùng phương tiện liên kết chưa phù hợp, thay “và” bằng “nhưng”.

+ Câu b: Dùng phương tiện liên kết chưa phù hợp, thay “tuy nhiên” bằng “vì vậy”.

+ Câu c: Thiếu phương tiện liên kết và sử dụng phương tiện liên kết chưa phù hợp.

Cách sửa: Văn bản Đi san mặt đất giúp người đọc hiểu về quá trình tạo lập thế giới trong nhận thức của người Lô Lô xưa. Nhận thức ấy còn khá giản đơn. Tuy nhiên, họ cũng đã hiểu được vai trò của con người trong việc cải tạo thiên nhiên.

+ Câu d: Dùng phương tiện liên kết chưa phù hợp, thay “của họ” bằng “trong đó” hoặc “trong truyện này”.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Bài tập: Chỉ ra và nêu cách sửa lỗi liên kết trong những trường hợp dưới đây.

a. Trong cuộc hành trình vĩ đại và gian truân của nhân loại, có biết bao điều được và mất diễn ra hằng ngày, hằng giờ. Môi trường đang bị phá hủy, nhiều loại dịch bệnh mới đang hoành hành trên khắp thế giới. Có một cái mất vô cùng to lớn, một “căn bệnh" trầm kha mà nhân loại chưa quan tâm đúng mức, đó chính là hội chứng vô cảm.

b. Bất kì ai trên thế gian này đều có điểm giống nhau – chúng ta hết thảy đều muốn được hạnh phúc. Và hầu hết chúng ta không biết làm sao để có được hạnh phúc. Phải chăng hạnh phúc chính là tình yêu thương mà con người dành cho nhau?

c. Nam Cao đã thành công rực rỡ trong việc khắc họa những hình tượng điển hình của người trí thức nghèo, có phẩm chất tốt đẹp, bị đẩy vào hoàn cảnh cùng cực vẫn tiếp tục vươn lên để chiến thắng hoàn cảnh; những người nông dân bần cùng, nghèo khó nhưng vẫn lấp lánh ánh sáng của lương trị. Những sáng tác của Nam Cao vừa là bức tranh chân thực về xã hội đương thời vừa tràn đầy tinh thần nhân đạo cao cả Tuy nhiên, những sáng tác này cũng khiến cho độc giả phải tự suy ngẫm về bản thân để biết cảm thông và gắn bó với con người hon